De haat tegen het Joodse volk, het antisemitisme, ontstond vanuit verschillende motieven. In de Middeleeuwen werden joden gezien als een ketterse groep. Christenen hadden een religieus gemotiveerde afkeer van joden vanuit de overtuiging dat de eeuwige ballingschap van het Joodse volk een straf van God was.
In latere eeuwen werd ook nadruk gelegd op joden als economisch ongewenste groep in de samenleving. Joden werden uit de meeste beroepen geweerd en legden zich, vaak succesvol, toe op makkelijk toegankelijke beroepen in de handel, financiële dienstverlening of diamantenslijperij.
In de 19de eeuw probeerde men wetenschappelijk onderscheid te maken tussen de verschillende rassen door bestudering van de biologische kenmerken van elk ras. Het antisemitisme van Adolf Hitler borduurde daar op voort en vormt het absolute dieptepunt van racisme en antisemitisme.
De eeuwige zondebok
Het witte leger was de vijand van de
Russische revolutie. Op dit affiche
staat Leon Trotski, een van de leiders
van de revolutie afgebeeld als een
stereotiepe jood.Het idee van een wereldwijde Joodse
samenzwering is ook in deze tijd een
hardnekkige mythe.
Eeuwenlang zijn er de meest uiteenlopende theorieën over joden verspreid. Vooral in tijden van tegenslag of oorlog doken (en duiken) mythes op over joodse samenzweringen.
Gedurende aanvallen van de pest in de Middeleeuwen waren Joodse gemeenschappen verdacht omdat ze (vanwege betere hygiëne) minder doden hadden te betreuren. Allerlei geheime antichristelijke en satanische rituelen werd hen in de schoenen geschoven. Ook in onze tijd duiken regelmatig theorieën op over Joodse samenzweringen op wereldschaal.
Enkele feiten
Antisemitische beeldvorming
Joodse religie is de eerste monotheïstische godsdienst en vormt de basis voor het christendom.
In de middeleeuwen werd het joodse geloof als ketters veroordeeld.
Joden werden geweerd uit de gilden en allerlei beroepen en legden zich noodgedwongen toe op beroepen in handel en financiële dienstverlening.
Joden voelen zich te goed voor handwerk en worden rijk ten koste van niet-joden.
Uiterlijke en psychologische kenmerken van individuen die behoren tot het Joodse volk zijn even divers als bij andere rassen of volkeren.
Joden werden (en worden) voorgesteld als monsterlijke wezens met grote haakneuzen en een boosaardige gezichtsuitdrukking.
Duitsland verliest de Eerste Wereldoorlog als gevolg van militaire en economische uitputting.
Linkse politici onder wie veel joden hebben verraad gepleegd door vrede te sluiten met de geallieerden.
De jodenhaat van Adolf Hitler
Het tonen van Untermenschen en Übermenschen
vormde een stelselmatig thema in Nazi-propaganda.
Over de oorsprong van de intense haat die Adolf Hitler had ten aanzien van het Joodse volk, is veel gespeculeerd. Hij zou zelf Joodse voorouders hebben, vervelende ervaringen hebben gehad met joden in zijn Weense tijd, de Joodse huisarts van zijn moeder zou een rol hebben gespeeld, enz. Waarschijnlijk is Hitlers haat deels psychologisch te verklaren.
Belangrijker is dat hij als invloedrijk politicus in staat was zijn Jodenhaat over te brengen op mensen die hem graag geloofden. Of het nu ging om de bolsjewistische revolutie in Rusland tot de nederlaag van Duitsland in 1918: Hitler bracht complexe politieke vraagstukken terug tot één oplosbaar probleem: het ‘Jodenvraagstuk’. In Duitsland, een land met grote politieke, economische en sociale problemen waren mensen erg ontvankelijk voor een dergelijke zienswijze.
In Mein Kampf schreef Hitler
o.a. over de samenzwering
van de Joden tegen Duitsland.
Tijdlijn jodenvervolging 1933 - 1945
Fase 1: 1933 - 1939
Joden in Duitsland werden tweederangs burgers. Periode kenmerkte zich door stelselmatige vervolging, intimidatie en isolatie van de Joodse gemeenschap in Duitsland. Joodse winkels werden gemeden, invloedrijke beroepen mochten niet meer worden uitgeoefend. De Kristalnacht, een georganiseerde orgie van geweld tegen Joodse eigendommen was voorbode van naderend onheil voor de Joodse gemeenschap.
Kristalnacht
1933: Vanaf het moment dat Adolf Hitler de macht heeft in Duitsland worden Joden vervolgd. Joden in Duitsland worden uit het openbare leven verbannen en geïntimideerd.
1935: Invoering Neurenberger wetten: racistische wetten die de Joden het staatsburgerschap ontnam en waarin strenge regels waren opgenomen m.b.t. huwelijken tussen joden en niet-joden.
1938: Kristalnacht (zie afbeelding): onder leiding van de nationaal-socialisten werden in de nacht van 9 op 10 november 1938 in heel Duitsland Joodse eigendommen vernield en joden aangevallen en gemolesteerd. Duizenden synagogen en Joodse winkels en huizen werden vernield of gingen in vlammen op. Bijna 100 joden werden vermoord.
Fase 2: 1939 - 1942
Na het uitbreken van de oorlog werd de Jodenvervolging intenser en explicieter. Joden in veroverde gebieden in Polen en Rusland werden door speciale militaire eenheden opgespoord en omgebracht. Steeds meer joden verdwenen in werk- en concentratiekampen en moesten in getto’s leven.
1939: Na de inval van Duitsland in Polen werd de Jodenvervolging explicieter. Speciale legereenheden, Einsatzgruppen, maakten in veroverde gebieden jacht op Joden, zigeuners en communisten en brachten ze om.
Luchtfoto van Auschwitz-Birkenau
uit 1944. Links de rookpluim van
de crematoria. In Auschwitz
werden tussen de 1 en
1,5 miljoen mensen vermoord.
Fase 3: 1942 - 1945
In 1942 werd een ingrijpende beslissing genomen door Hitler en zijn handlangers. Het Joodse vraagstuk moet definitief worden opgelost. Er werd besloten om de vernietiging van de Joden op industriële wijze ter hand te nemen. In korte tijd werden met name in Polen vernietigingskampen gebouwd en in gebruik genomen.
1942: Op 20 januari 1942 werd besloten om Joden op een massaal georganiseerde manier te vernietigen. In de vernietigingskampen werden in de periode 1942 - 1945 miljoenen Joden, zigeuners en ‘vijanden’ vermoord.
1945: In januari 1945 bevrijdde het Russische leger Auschwitz. Ruim 1,5 miljoen mensen waarvan het merendeel joden, hadden toen hun einde gevonden in het vernietigingskamp.
Op 20 november begonnen onder leiding van de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en Frankrijk de processen van Neurenberg. In totaal 177 nationaalsocialisten en collaborateurs stonden terecht en moesten zich o.a. verantwoorden voor de massamoord op het Joodse volk.
Tip:Bekijk de documentaire van Cherry Duyns uit 1991 over het verhaal van overlevenden van concentratiekampen.
Het arrangement Racisme en discriminatie is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
De haat tegen het Joodse volk, het antisemitisme, ontstond vanuit verschillende motieven. In de Middeleeuwen werden joden gezien als een ketterse groep. Christenen hadden een religieus gemotiveerde afkeer van joden vanuit de overtuiging dat de eeuwige ballingschap van het Joodse volk een straf van God was.
