Dit is een Praktische Opdracht waarin je met een GIS gaat werken. Praktisch bezig zijn wil zeggen dat je iets moet kunnen.
Wat GIS is en wat je er mee moet doen wordt in de volgende pagina's uitgelegd. Gebruik steeds het menu links of de knoppen onderaan de pagina om naar de volgende te gaan. Oh ja.... we beloven niet dat het super makkelijk gaat worden; het is best wel een uitdaging. 'No pain no gain' zeggen ze in het Engels, wanneer je iets moet doen dat niet makkelijk zal zijn.
De volgende onderdelen kom je in dit PO tegen:
Je bent al gestart met het lezen van de Intro (doel van de opdracht)
Daarna lees je de Leerdoelen (wat moet ik kunnen en kennen wanneer ik alle opdrachten heb gedaan)
Dan doe je de Opdrachten 1 en 2 met GIS
Vervolgens de oefen- toets ('Kan ik al wat en is dat genoeg?')
Daarna moet je de Eindopdracht doen. Dat is ook om te oefenen.
Dan volgt de Eindtoets op de computer om te kijken of je alle onderdelen van QGIS beheerst (1 les). Zie Toetsoverzicht op de site.
en er is de handleiding QGIS die je moet gebruiken om met het GIS programma te kunnen werken. Deze opent in een nieuwe pagina in je browser.
Thuis???
Kan ik ook op een eigen computer met deze PO aan de gang? Ja!
Zie onderdeel Thuis ? in deze opdracht.
Veel succes!
Leerdoelen
Wat moet je kunnen met GIS in klas 3?
Om bij de eindopracht zelf(standig) vragen te kunnen beantwoorden moet je na het maken van de opdrachten 1 en 2 de volgende onderdelen kunnen en/of kennen. Het gaat niet alleen om het gebruiken van QGIS (dikgedrukt) maar ook over kaartvaardigheden (schuin gedrukt)
(Tussen haakjes de opdracht waar je dat straks leert. )
Je kunt voorbeelden noemen van ruimtelijke data (Intro)
Je kunt omschrijven wat een GIS is (Intro)
Je kunt een (nieuw) project openen (1)
Je kunt de belangrijkste knoppen in QGIS gebruiken (1)
Je kunt informatie uit een kaartlaag halen door deze te classificeren of te bevragen (info) (kaartlezen) (2)
Je kunt inzoomen, plugins installeren, kaartenlagen zichtbaar maken en/of activeren (1)
Je kunt een andere kaartlaag toevoegen aan een project (1)
Je kunt gegevens selecteren uit een kaartlaag : bevragen via filteren en clippen (2)
Je kunt met een ruimtelijke query uitvoeren(1) en nieuwe informatie toevoegen
Je kunt Statistiek in een tabel toepassen (1)
Je kunt gebieden vergelijken (1,2) op basis van een demografisch gegeven (kaartinteanalyse)
Je kunt de juiste kaartla(a)g(en) selecteren om een (geografisch) probleem op te lossen (kaartselectie)
Noteer de antwoorden van de9 vragendie jebij de opdrachten 1 en 2 krijgt in een Google drive doc. Jouw antwoorden op opdrachten worden namelijk niet bewaard!
Wat is GIS?
Ik wil verkering!
Ik wil weten hoe groot de kans is dat ik verkering bij mij in de buurt kan krijgen? Kan GIS daar wat over zeggen?....
Wellicht heb je weleens met GPS (Global Positioning System) apparaat gewerkt. Hiermee kun je een route lopen door bv. een stad of je kunt zelf een route ermee vastleggen en die later dan terugkijken. In de auto gebruikt de Tom Tom of andere routeplanner ook GPS.
De punten die de GPS tijdens de route opslaat zijn coördinaten (lengte- breedte). Open je die punten in Google Maps of Google Earth dan zie je waar je gelopen hebt.
Beide programma's zijn voorbeelden van een GIS: Geografisch Informatie Systeem
Dat is software waarmee je informatie met een coördinaat (bv. X-Y of lengte- en breedtegraad) kunt opslaan, aanpassen en zichtbaar maken op een kaart of luchtfoto.
In de volgende lessen (opdrachten 1 en 2 en de eindopdracht) ga je zelf met een 'echte' GIS werken: QGIS. Het verschil met Google Earth en/ of Maps is dat je de gegevens (data) met QGIS op die kaart wel zelf kan aanpassen. Niet alleen maar bekijken dus.
Bijvoorbeeld een eigen kaart maken, getallen bewust veranderen (manipuleren), ermee rekenen of er nieuwe gegevens aan toevoegen.
En ja, GIS kan je een kaartje laten zien met de buurten waar je de meeste kans op verkering krijgt......dat ga je uitzoeken in opdracht 2 .........
Ga naar de volgende pagina......
Wat heb je aan GIS?
Bekijk eerst het filmpje en bedenk wat je aan GIS hebt.
Niet alleen in de VS maar over de hele wereld werken steeds meer mensen voor hun baas met een GIS. Ook in Nederland zie je dat bedrijven (filmpje), overheden (gemeenten, provincies) en organisaties gebruik maken van GIS en GPS (= GEO-technologie) . In de VS is het zelfs een hele belangrijke groei van werkgelegenheid voor nu en in de toekomst.
Volgens het Amerikaanse ministerie van Arbeid Werkgelegenheid en Training Administration (ETA) wordt Geospatial-technologie (o.a. GIS) gezien als een groei-industrie. Deze groeit op jaarbasis bij de commerciële bedrijven zelfs met een snelheid van 100 procent per jaar.
Toenemende vraag naar geografische informatie en de ruime beschikbaarheid van technologieën bieden grote kansen op werk voor mensen .....Echter, 'Het publiek is zich niet bewust van de nodige vaardigheden die nodig zijn om zich voor te bereiden op de diverse carrièremogelijkheden binnen de GEO_ technologische industrie'.
Kortom: er is heel veel vraag naar, maar de mensen weten vaak niet wat het is en hoe je het moet leren. Gevolg: een tekort aan mensen die het kunnen!
Voor jou gaat dát argument niet meer op!
Ruimtelijke data?
Door aan een plek (locatie) op aarde een eigen coördinaat te geven is het voor iedereen duidelijk waar die plek zich bevindt. Zo kun je een breedte- en een lengtegraad aan jouw huis koppelen. Aan een plek of locatie kunnen weer andere -extra- gegevens gekoppeld worden: de temperatuur van de omgeving, de hoeveelheid etage's van een huis, het aantal inwoners, het inkomen, leeftijden van de bewoners etc.
Gegevens (data), die gekoppeld zijn aan een locatie, noem je ruimtelijke (geografische) data.
Voorbeelden van ruimtelijke data zijn
% leeftijden per postcodegebied of buurt
lengte- en breedtegraad van verschillende soorten vulkanen
straat- en huisnummers in Amsterdam
GIS is een geografisch systeem: er wordt gebruik gemaakt van ruimtelijke data.
Met een GIS kun je verschillende lagen ('layers') van ruimtelijke data op elkaar leggen. Zo kun je gemakkelijk samenhang tussen ruimtelijke data ontdekken en verklaren. Kijk maar in het onderstaande plaatje: 'losse' straten, gebouwen en vegetatie vormen toch één geheel.
Ha als je dit al kan....
De volgende opdracht is een hele pittige die je normaal alleen zou kunnen maken wanneer je alle volgende lessen en opdrachten hebt gemaakt. Als deze nu dus al lukt ben je er klaar voor. Zo niet dan.......eerst die opdrachten dan maar.
Huiswerkinstituut zoeken
Je werkt bij een adviesbureau. Via hen krijg je de opdracht om voor een nieuw te openen huiswerkinstituut (het Huiswerkdoejetochnietopschooldusdanmaarhier Instituut) een goede plek te vinden.
In welke buurt(en) zou jij dat instituut plaatsen?
Natuurlijk gebruik je voor deze opdracht GIS
Er zijn eisen waaraan die plek moet voldoen.
Het gaat om de leeftijdsgroep 15-24 jaar. Er moeten genoeg leerlingen zijn in dat gebied (meer dan 20% van de bevolking)
en er moeten ouders zijn die genoeg inkomen hebben om het te kunnen betalen. Zo maak je de meeste kans in gebieden met een inkomen hoger dan of gelijk aan 42 000.
Het moet in de provincie Zuid-Holland zijn
en in het gebied rondom een grote stad liggen. Daar is de kans op hoger onderwijs natuurlijk groter (aanwezigheid Uni en Hogeschool). Maximaal 5 km mag de afstand zijn.
De vragen van de opdrachtgever zijn:
Hoeveel buurten komen er in aanmerking in ZH als het gaat om het juiste %?
Welk(e) buurt(en) heeft van deze gebieden van punt 1 ook nog eens dat hoge inkomen?
Hoeveel van die buurten (van 1 en 2) liggen er dan binnen 5 km van die grote steden?
Welke buurt(en) zou jij dus aanraden en waarom?
Hulp :
Gebruik de kaarten van project Nederland.
Werk met filter, (evt. buffer) en ruimtelijke query (en gelijk).
Naam leeftijdsklasse kolom = P_15_24_JR
Naam inkomen kolom is = INK_INW2 (!)
Gaat dat lukken denk je??? Laat je antwoorden en hoe je er aan gekomen bent dan maar aan de docent zien...
Indien je denkt van niet dan eerst maar eens ontdekken wat je nog niet kunt...en kom dan nogeens terug wil je?
Opdracht 1: problemen 1 en 2
Start QGIS: stap 1 t/m 4
Stap 1:
► In de komende opdrachten staan steeds dik gedrukte begrippen. Deze verwijzen steeds naar de handleiding .
► Na dat begrip* staat tussen [ .. .. ] een directe link naar de uitleg in de handleiding.
Bijvoorbeeld het begrip inzoomen: inzoomen*. [Knoppen 4.2]. Door op deze link te klikken open je de handleiding (in een nieuw scherm) direct bij het onderdeel Knoppen. Even scrollen.....Hier vind je knop 4.2. Zie afbeelding hieronder.
► Van sommige onderdelen zijn er ook korte instructiefilmpjes gemaakt. Je ziet dan dit staan: Film: stap...Deze laten je echter niet het antwoord zien :-)
Let op: je moet dan ook de tekst van de stappen lezen. Soms moet je dubbelklikken of de rechtermuisknop gebruiken!
► Start het programma op: via de Startknop van de PC (linksonder op je pc scherm) >Programma's > Vakken> aardrijkskunde > QGIS 2.18 (desktop). Even geduld.........
Programma is geopend. Klik links boven in het menu op Project* [zie Knoppen menubalk 1]
Kies Open in het menu > zoek/blader naar N:aardrijkskunde > klas3> nederland
Dubbelklik er op!
Er komt nu een kaart van Nederland op je scherm, met links de onderwerpen (lagen) op de kaart; zie figuur 2 hieronder.
Elke kaart heeft zijn eigen onderwerpen. In figuur 2 zie je de lagen wegen, rivieren etc.
Lagen liggen boven(op) elkaar. Vlakken altijd onderop. Punten en lijnen daar boven. “Grote steden” ligt dus boven 'Rivieren'. Je kunt lagen in het overzicht verslepen door ze met je muis beet te pakken.Figuur 2: onderwerpen (lagen) in de kaart
Stap 3:
► Door op het kruisje te klikken zet je lagen aan of uit (kruis weg). Zo maak je ze dus (on) zichtbaar. Zet de laag buurten aan en uit.
► Een laag activeer je door één klik op de naam van de laag te geven waardoor deze blauw wordt. Nu 'weet' QGIS dat het deze laag moet gebruiken als je iets wilt zoeken, tekenen, rekenen of filteren. De kaartlaag hoeft hiervoor niet eens aan te staan! Dat wil zeggen zichtbaar in je kaart. Activeer de laag wegen.
In het voorbeeld van figuur 2 staat bv. de laag provincies aan, maar is er een andere laag actief.
Stap 4:
klik op de knop “Inzoomen”, inzoomen*. [Knoppen 4.2]
je muiscursor verandert nu in een vergrootglas. Plaats deze nu op de kaart met je linker muisknop ingedrukt .
trek met de cursor een rechthoek om dat deel van de kaart waar je woont en laat de muis los. Je zoomt in.
zoom steeds verder in. Je ziet nu meer details.
zet de kaartlaag buurten uit en weer aan. Je ziet nu wat er gebeurt.
gebruik de knop 'volledig uitzoomen*' [Knoppen 4] om naar het oorspronkelijke niveau terug te gaan.
ook met je muiswiel kun je in - en uitzoomen. Met het 'handje' kun je de kaart verplaatsen over je scherm.
Probleem 1
In de bovenloop van het stroomgebied van de Rijn is er erg veel regen gevallen. Er komt via de Rijn een enorme hoeveelheid water naar Nederland . Jij bent hoofd Rijkswaterstaat en verantwoordelijk voor de veiligheid van de inwoners van het Riviergebied.
Je moet de inwoners van de steden die binnen een afstand van 2500 meter aan de Waal Onderdeel van de Rijn waar de meeste problemen zullen zijn) liggen en dus last kunnen krijgen van het stijgende rivierwater snel waarschuwen. Waarschijnlijk moet je ze evacueren.
Maar welke steden zijn dat en om hoeveel mensen gaat het?
Ga naar de volgende pagina om te leren hoe je het probleem aan moet pakken >>>>
Oplossing probleem 1
► Je gaat met QGIS in de volgende stappen 1 t/m 10 aan het werk:
Zet je rechtermuisknop op Rivieren> kies attributentabel* [Tabel].De tabel die bij rivieren hoort opent zich.Je ziet nu namen van rivieren staan. Ook die van de Waal.
Klik deze tabel weer weg.
Je wil echter alleen de rivier de Waal op je kaart hebben.
De GIS techniek die je hiervoor kunt gebruiken heet Filter* [Filteren].
Filter uit de tabel van alle rivieren alleen de Waal .
Gebruik bij Filter* de volgende formule door steeds dubbel te klikken opachtereenvolgens:
- Bij Veld →NAAM
- Bij Operatoren→ =
- Bij Waarde (+ knop Alles) → Waal
- Staat de volgende formule nu in het Tekstveld Provider-specifieke filter-expressie?
Formule : "NAAM" = 'Waal'
- Klik onderaan op Test en indien er geen foutmelding komt op OK. Je hebt nu de attributen met het woord Waal geselecteerd.
Kijk nu op de kaart. Nu is alleen de Waal op de kaart te zien. Je hebt deze geselecteerd. Om alle rivieren weer terug in beeld te krijgen ga je weer naar Filter en kies je voor "Leegmaken' en OK.
► Om te bepalen hoe groot het gebied van 2500 meter aan beide zijden van die rivieren is maak je gebruik van de techniek van de buffer.
Kies uit het Menu de plugin MMQGIS* [als deze er niet staat: plugins] een buffer* [Bufferen -B] van 2500 (meter) om deze rivier. Deze nieuwe laag noem je 'Buffer 2500m' en sla je de P-schijf op , te herkennen aan je M nummer (Let op : niet de C-schijf) via bladeren > deze computer > P-
► Er is nu een laag bij gekomen! Je gaat nu bij stap 10, 11 en 12 de lagen 'Buffer 2500m' die je net hebt gemaakt en de laag 'Buurten' samen gebruiken. Deze leg je als het ware over elkaar heen en dan bepaalt GIS welke buurten er in die buffer (dus binnen 2500m) liggen. De buffer selecteert alleen die buurten!
Maak nu de Ruimtelijke query* [Ruimtelijke query]. Voer deze uit met behulp van de twee onderstaande gegevens:
- 1. Je bron is Buurten en je doel is de(net gemaakte) buffer 2500m.
- 2. Kies voor intersectie bij de keuzemogelijkheden.
Klik op Apply.
In het (figuur 1) scherm dat je dan te zien krijgt zie je hoeveel buurten (objecten) er zijn geselecteerd (A).
Klik op B om de Ruimtelijke Query die je net hebt gemaakt direct op te slaan als een aparte laag.
Je ziet gelijk in je lagenoverzicht dat er een nieuwe laag bij is gekomen 'buurten-selected'.
Figuur 1: Scherm dat je ziet na de Ruimtelijke Query
► Gebruik nu deze nieuwe laag buurten-selected voor de vragen 2, 3 en 4..
► Elke gemeente in Nederland heeft meerdere buurten. De gemeente Den Haag heeft 114 buurten en Amsterdam 96.
12. Gebruik de attributentabel van buurten-selected en lees de info onder de kolom GM_NAAM. Daar staan de namen van de gemeenten waarin al deze buurten liggen.
Door bovenaan op de kolomtitel te klikken kun je de hele lijst op alfabetische volgorde zetten, en weer terug.
► Nu wil je snel weten hoeveel inwoners deze buurten hebben.
14. Gebruik de plugin Gebiedsstatistieken* [Statistiek] en de laag buurten-selected.
(de plugin moet je misschien eerst aanzetten* [Plugins] of installeren* [Plugins] als je dit rood omcirkelde icoontje niet boven in het menu ziet staan :
Linksonder in QGIS opent het scherm waar je de Satistiek-gegevens kunt openen.
Probleem 2
De sneeuwval in de winter zorgt voor de problemen op de grote wegen. Dat is alarmfase 1 voor de chauffeurs van de strooiwagens. Aangezien het veel beter is om preventief te strooien, dat wil zeggen net voordat het echt gaat vriezen of sneeuwen en de wegen glad zijn, moet je er op tijd bij zijn. Je gebruikt dan nat strooizout, dat waait niet weg.
Het kost dan namelijk minder zout per meter snelweg en dat is weer beter voor het milieu. Strooizout bevat namelijk veel vervuilende stoffen die in het afvoerwater en in het riool terecht komen. Je bent nu beleidsmedewerker bij de provincie Utrecht.
Je moet uitzoeken hoeveel kilometer aan wegen er door jouw provincie lopen.
Daarna kun je uitrekenen hoeveel strooizout je nodig hebt om de wegen sneeuwvrij te maken. Voor 1 kilometer snelweg heb je gemiddeld 200 kg strooizout nodig (snelwegen hebben nl. meerdere rijbanen!). Elke ton strooizout kost 120 euro. *22-12-2016
Je werkt samen met andere mensen in de provincie , maar jij rekent het uit.
Wat is het totaal aantal km en kosten om alle wegen in Utrecht open te houden?
Ga naar de volgende pagina om te leren hoe je het probleem aan moet pakken >>>>
Oplossing probleem 2
Stap 1: Hoeveel autowegen lopen er door de provincie Utrecht naar andere gebieden?
Selecteer eerst de provincie waar het om gaat uit de hele kaartlaag provincies: dit doe je door het gebruiken van het onderdeel Filter* [Filter].
Gebruik: Veld → Provinciën Operator → =
en Waarde → Utrecht
Gebruik nu de techniek Clippen *, waarmee je de ene laag - Provincie Utrecht- gebruikt om uit een andere laag- wegen- een bepaald deel weg te 'knippen' (de bron is wegen en de clip is provincies) en die 'knip' sla je dan op als aparte laag (hoe je dat laatste doet: zie probleem 1).
Wil je dat bewaren? Sla het dan op door in het venstertje op de drie stipjes naast Geclipt te klikken. Geef dat bestand de naam wegenutrecht.
Wil je dat niet perse, dan krijgt dat bestand krijgt automatisch de naam Geclipt. Lukt het niet in één keer probeer het dan nog een keer als je zeker weet dat je de stappen goed hebt gedaan. Je hebt nu een nieuwe laag in je lagenoverzicht: geclipt
Stap 2: Nu wil je nog weten hoeveel kilometer deze Utrechtse snelwegen totaal hebben.
► Er is nog één probleem op te lossen: in de tabel staat jammergenoeg alleen de kolom met het aantal km voor alle snelwegen en niet voor het deel dat in Utrecht ligt.
Gelukkig kan QGIS ook rekenen. Er zit een soort van rekenmachine in. Hiermee ga je de lengte in meters uitrekenen van alleen de Utrechtse wegen.
Ga als volgt te werk:
open de tabel van wegenutrecht
klik in het menu van de tabel op open veldberekening
in het nieuwe schermpje: vink aan Nieuw veld maken (als dat nog niet is gebeurd)
vul in bij Naam voor veld: lengte_m(lengte in meters). Rest laten staan.
klik in het middendeel van dat schermpje op het + teken bij Geometrie
dubbelklik op $length (Let op er staat ook lenght, maar die niet dus!): hiermee rekent QGIS de lengte uit van de wegen/ lijnen in de kaart
links in het schermpje staat nu $lenght
klik nu in het schermpje op OK
het schermpje is verdwenen en de tabel heeft er een kolom bij gekregen: lengte_m
klik op het 'potloodje' helemaal linksboven in de tabel. Hiermee sla je de nieuwe kolom ook op in de tabel [je ziet nu in je scherm geen 'rare' rode lijnen meer].
Stap 3: ► Nu heb je de juiste gegevens beschikbaar en kun je verder:
gebruik de plugin Paneel Statistieken* [Statistiek] (zie afbeelding hier onder).
kies dan de (clip)laag wegenutrecht
kies de kolom lengte_M en kijk in de gegevens nu bij Som voor het aantal meters
Opdracht 2: Classificeren en filteren
Waar heb ik de meeste kans op verkering ?
► Er zijn twee GIS-technieken die kunnen helpen: classificeren en filteren.
Stap 1: waar zijn de buurten met het hoogste % 0-14 jarigen?
Dat doe je door te classificeren.
Wat is Classificeren?
► Elke (vector-) kaart in een GIS heeft een tabel. In deze tabel staan de gegevens (data) die je nodig hebt om de kaart te maken die je wilt hebben.
Elke tabel heeft kolommen bv. BU_NAAM en rijen bv. 0,1,2 etc. Net als in een spreadsheet zoals Excel. Zie voorbeeld hieronder.
► Het heet officieel een attributentabel. Al die getallen die bij de objecten (totaal 11574), de buurten, horen zeggen dus iets over die buurten. Zeg maar de kenmerken van die buurten per onderwerp (kolommen). Zo weet je nu dat volgens de kolommen AANT_ MAN/ VROUW de buurt Appingedam-Centrum meer vrouwen heeft dan mannen!
► Die attributen (data) kun je zichtbaar maken met kleuren in de kaart: hoe donkerder de kleur hoe meer er van die kolom in die buurt is. Dat heet classificeren . Dat levert een choropleetkaart op.
Gebruik de kaart Nederland en de kaartlaag Buurten en Leidschendam-Voorburg.
De volgende stappen zorgen voor het classificeren van de 'verkering':
Klik met die knop op jouw buurt. Inzoomen en goed mikken!
- Hoeveel % heeft jouw buurt?
Klik daarna dat schermpje weer weg.
In welke buurt rondom Dalton Voorburg (buurt Voorburg-Midden) heb je de meeste kans op verkering d.w.z. een hoog % van jouw leeftijdsgroep?
Stap 2: Filteren op 'man'of 'vrouw'
► Om te weten te komen hoeveel buurten een hoog aantal mannen/vrouwen en meer dan 20% in de leeftijd van 0-14 jr heeft, ga je Filteren* [Filter]. Dat eerste al naar gelang je eigen voorkeur!
Zoom eerst helemaal uit. Dan heb je heel Nederland in beeld.
Rechtermuisknop op de laag Buurten
Kies Filter
Gebruik voor Velden - P_00_14_jr
Kies als Operator '>' en als Waarden (klik eerst op Alles en dan..) '20' (=%)
Nogmaals Operator 'AND' en het andere gegeven Velden - AANT_MAN ofAANT_VROUW (kiezen!) Operator '>' met als Waarde '3000'
Er staat nu de formule: "AANT_MAN" > 3000 AND "P_00_14_JR" > 20
Klaar......OK
Stap 3: Vergelijken
► In de tabel van Buurten zie je hoeveel buurten in heel Nederland er zijn die aan beide zaken voldoen.
Open die tabel met de knop Open attributentabel* [knoppen 5.4].
Alleen de buurten die beide gegevens hebben staan in de tabel.
Kijk op de kaart hoeveel van die buurten er bij jouw buurt liggen. Dan weet je waar je naar toe moet.....
Maak nu de beide filters weer leeg via Filter > Leegmaken..
OK/Sluit
Opdracht 3: Herhaal en oefen
► Je hebt nu alle technieken die je moet kunnen gebruiken een keer toegepast. Nu gaan we een paar vragen oplossen om met deze technieken te oefenen. Tijdens de toets moet je dit immers ook kunnen. Hoe vaker je vraagstukken met QGIS op lost, hoe gemakkelijker het wordt. Je kunt natuurlijk ook zelf oefeningen bedenken door de vragen hiervoor ook op te lossen voor andere gebieden. In plaats van de hoeveelheid strooizout voor Utrecht kan je dan de hoeveelheid voor bijvoorbeeld Gelderland berekenen. Door de stappen steeds op nieuw te doen onthoud je ze en kan je ze bij een nieuwe opdracht gemakkelijker uitvoeren.
Je maakt steeds gebruik van hetzelfde project: klas 3 > Nederland
► Op 15 augustus 2017 werd er een grote oefening gehouden om te kijken of Nederland klaar is voor een dijkdoorbraak. Tijdens deze oefing moesten alle rivierdijken worden gecontroleerd.
Voor de organisatie van zo'n oefening is het natuurlijk heel belangrijk om te weten om hoeveel kilometer dijk het gaat en hoeveel mensen er in de buurten wonen die die in een straal van 200 meter van de rivier liggen. Mensen in die buurten moeten worden geïnformeerd over de oefining.
Jij gaat voor eerst voor Limburg uitzoeken, daarna voor andere. Je hebt hiervoor steeds dezelfde technieken nodig: Filteren, Clippen, Bufferen, Ruimtelijke Query en Gebiedsstatistieken.
► Hoe ga steeds je te werk?
- Filter* [Filter] eerst de laag provincies
- Gebruik Clippen * voor rivieren in deze provincie
- Bereken (zie de uitleg bij stap 2 oplossing probleem 2) de lengte van de rivierstukken en reken daarmee de dijklengte uit (rivierlengte x 2)
- Maak een buffer* [Bufferen] rondom deze stukken rivier
- Maak een Ruimtelijke query* [Ruimtelijke query] met de buffer en buurten zodat je weet welke buurten binnen 200 meter van de rivier liggen
- Gebruik de Gebiedsstatistieken* [Statistiek] om het aantal mensen te bepalen dat in deze buurten woont
► Zorg er voor dat je snapt hoe je de bovenstaande vragen op kunt lossen. Als je het namelijk voor één provincie kan, dan kan je het voor elke andere ook. Kan je dit, dan kan je ook bepalen hoeveel mensen er in de buurt van een snelweg wonen.
Het zijn steeds dezelfde stappen alleen de invoerlaag verschilt.
► Kun je dat allemaal ook voor de overige provincies ? Laat maar zien!
Je moet natuurlijk wel steeds de filters leegmaken en nieuwe clips en buffers maken. Het gemakkelijkst is om de clips en buffers meteen uit je kaart te verwijderen (rechtermuisknop op de laag en dan 'verwijderen' kiezen).
Opdracht 4: Extra training
Hier onder wat extra oefeningen. Door vaak vraagstukken op te lossen leer je immers het programma kennen. Tijdens de toets zal je gemakkelijk herkennen welke technieken je nodig zult hebben.
Gebruik weer het project 'nederland'. Zorg er voor dat je alle selecties en filters e.d. van vorige opdrachten weer hebt verwijderd (of het project opnieuw hebt geopend).
De gemiddelde huizenprijs per gemeente wordt gegeven met WOZ waarde. Dit is in de tabel een getal in duizenden. Als er in de tabel 234 staat wordt er dus bedoelt dat de koophuizen in deze gemeente gemiddeld een waarde hebben van 234000 euro. Deze informatie kan je dus uit de tabel van gemeenten halen.
Nu heb je gekeken naar hoe duur huizen zijn. Op dezelfde manier kan je er ook achter komen in welke buurten binnen Nederland het hoogste percentage van de huishoudens kinderen heeft. Het CBS gebruik hiervoor de afkorting P_HH_M_K.
De vorige vragen heb je op kunnen lossen door de tabellen van de lagen buurten en gemeenten te gebruiken. Nu gaan we twee lagen combineren. We zouden bijvoorbeeld uit kunnen zoeken hoeveel buurten met een hoog percentage huishoudens met kinderen er zijn in gemeenten met gemiddeld dure huizen.
Laten we de grens van dure huizen zetten op 350.000 euro. Dat is in de tabel 350. We zullen nu dus de laag Gemeenten moeten filteren op WOZ >= 350
Daarnaast moeten we de laag Buurten gaan filteren op de buurten met veel huishoudens met kinderen. We nemen hiervoor de grens van 70%. Deze laag filteren we dus als volgt: P_HH_M_K >= 70
TIP: Gebruik nadat je de twee lagen hebt gecombineerd de statistiek en tabel van de laag buurten om de andere vragen te beantwoorden.
Kies voor Intersectie bij de ruimtelijke query.
Oefentoets
Met behulp van de oefentoets GIS kun je jezelf testen of je genoeg GISser bent om de eindopdracht te doen.
Aan het eind krijg je een overzicht met de juiste antwoorden en oplossingen, maar ook welk onderdeel je goed of minder goed in bent.
Test: QGIS oefenen
0%
Je moet de volgende GIS vaardigheden beheersen om deze toets te kunnen maken:
selecteren IN een kaartlaag: daarmee haal je de gegevens die je nodig hebt uit een kaartlaag met behulp van Filter bv. alleen de wijken met een hoog inkomen.
selecteren met de Ruimtelijke Query: door twee thema's met elkaar te vergelijken kun je laten zien welke overeenkomst er is.
analyse technieken: Buffer, clippen
inzoomen/ uitzoomen op een kaart
informatie halen uit de kaart (info knop) en statistiek (via de tabel en plugin).
zoeken, selecteren en sorteren in een tabel
Start het GIS programma Qgis op (via het schoolnetwerk als je op school zit).
Open het project 'Nederland' dat je ook bij de opdrachten hebt gebruikt.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
zien waar je moet zijn voor de meeste kans op verkering..... :-)
Dat is al heel wat. Nu ga je een laatste opdracht doen. Deze zal echter niet meer stap voor stap iets aan je uitleggen. Hooguit het noodzakelijkst nog. Je moet nu zelf kunnen toepassen wat je in de opdrachten 1 en 2 hebt geleerd en geoefend.
Nogmaals.....zelf doen want uiteindelijk zul je toch de toets (jaaa....voor een cijfer) over het geheel moeten maken en zul je ook dan alles zelf moeten doen!
Kies N:aardrijkskunde/klas3/steden/historische stad
Ga dan naar de opdracht : klik op Volgende...
Thuis doen ipv op school?
Eerst QGIS downloaden en installeren (zie handleding). Het project zelf vind je onderaan op deze pagina. Dat moet je dan thuis eerst downloaden.
Dat is een zip bestand en zul je dus eerst moet unzippen: na het downloaden dubbelklikken en in je (Windows) Verkenner kies je voor 'alle bestanden uitpakken'.
Kies dan een map waar je de bestanden naar toe kunt verplaatsen.
In die map moet je dan met QGIS je project Delft openen.
Let op: als je daarna weer op school verder zou willen wordt het lastig. Je moet dan al jouw bestanden in die thuismap weer zippen en op school in een eigen mapje weer unzippen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De handleiding van QGIS is een algemene dat wil zeggen dat de daar gebruikt voorbeelden bij de uitleg niet persé bij deze opdracht horen. Vervang dus de namen en titels van de lagen door die van jou.
Rechtsboven in het nieuwe scherm kies je voor Downloaden
Gedownload? Dubbelklik er op
Dubbelklik op Alles uitpakken (un-zippen)
Kies een map* op je computer via Bladeren
Opslaan
*Daar moet je dan naar toe als je de bestanden gaat gebruiken in Qgis
Menu> Project > Open>.....
LET OP: als je op school er aan werkt zul je ook je eigen bestanden die je op de P- schijf hebt geplaatst, zoals 'buffer', ook thuis moeten zien te krijgen. Omgekeerd geldt dat ook. Dit kun je doen door steeds de hele map van je PC of P-schijf te zippen (= uitleg) en die dan op die andere plek te un-zippen.
Het arrangement (Q)GIS klas 3 - PO versie 2.18 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
Willem Korevaar
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2020-01-16 10:53:02
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Gemaakt door de sectie aardrijkskunde van Dalton Voorburg. Gebruikte gratis software is QGIS versie 2.18 (Windows en Apple) , maar werkt ook met latere versies, de hier gebruikte afbeeldingen en meu's kunnen dan evt. afwijken.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
QGIS klas 3, aangepaste versie voor 17-18, QGIS 2.18
Je bent onderweg om boodschappen te doen, maar je mobiel maakt je duidelijk dat je in de game een belangrijk punt nadert.
De sneeuwval in de winter zorgt voor de problemen op de grote wegen. Dat is alarmfase 1 voor de chauffeurs van de strooiwagens. Aangezien het veel beter is om preventief te strooien, dat wil zeggen net voordat het echt gaat vriezen of sneeuwen en de wegen glad zijn, moet je er op tijd bij zijn. Je gebruikt dan nat strooizout, dat waait niet weg. 
Delft
