Europa en de slavernij

Europa en de slavernij

Inleiding - Europa en de slavernij

De ontdekkingsreizen maakten de Europeanen handelslustig. De expansie nam in de daarop volgende eeuwen enorm toe. Veel producten werden steeds populairder op de Europese markt. Bijvoorbeeld suiker. Vaak werden de producten op de plantagekolonies vervaardigd. Op deze plantages werkten aanvankelijk inheemsen (de oorspronkelijke bewoners). Deze bewoners werden echter vaak ziek. Vaak bleek dat de inheemsen niet geschikt waren voor de zware werkomstandigheden. Daarom is men arbeidskrachten uit Afrika gaan halen.

Deze arbeidskrachten werden slaven genoemd. Zij waren handelswaar en hadden geen rechten. Het waren voornamelijk West-Afrikanen. Er begon een trans-Atlantische slavenhandel op gang te komen. Naast Spanjaarden, Portugezen hadden ook Engelsen, Fransen en Hollanders plantages aangelegd in het Caribische gebied (Zuid-Amerika).  

Europa en de slavernij-1

Abolitionisten

Invloed Verlichting

Door de invloed van de verlichting gingen steeds meer mensen stilstaan bij de thema's gelijkheid, onrecht en vrijheid. Het gedachtegoed van de Verlichting is daarom van grote invloed geweest op het abolitionisme.

Industrialisatie

Landbouwmachines namen het werk van de slaven over. Ze konden in minder tijd meer werk verzetten. De bewerkelijke en risicovolle handel in slaven werd minder interessant. De Engelsen liepen ver voor in dit industrialiseringsproces. In 1807 was de handel in - niet het houden van - slaven verboden voor alle Britten. De rest van de slavernijhoudende landen volgden.

Abolitionisten

Door de invloed van de Verlichting en de opkomst van industrialisatie werd de roep om de slavenhandel en de slavernij aan de banden te leggen steeds groter. Er kwam steeds meer protest tegen slavenhandel en slavernij. Tegen het eind van de 18e eeuw kwam er langzaam meer gehoor voor de protesten, vooral in Engeland. Er kwam een mensenrechtenorganisatie die door middel van bedrukte bekers en briefkaarten oproep tot het afschaffen van de slavernij. De roep om de afschaffing werd steeds sterker.

1807: Engeland schaft de slavernij af.
Eind achttiende eeuw groeit het verzet tegen de slavernij, vooral tegen de slavenhandel. Engeland vaardigt in 1807 een algeheel verbod op de slavenhandel uit. De Verenigde Staten volgen in hetzelfde jaar. Overigens hadden Denemarken en Zweden dit al eerder gedaan.

1814: Nederland schaft de slavenhandel af.
De afschaffing van de slavenhandel in 1814 heeft geen erg groot draagvlak. Nog in ditzelfde jaar gaan er stemmen op om de slavenhandel te hervatten in het belang van de koloniën.
Overigens, na dit jaar zijn nog enige tienduizenden Afrikanen illegaal naar en via het Nederlands Caribische gebied verhandeld...

1830: Portugal schaft de slavenhandel af.
In 1830 schaft Portugal de handel in slaven af.

1834: Engeland schaft de slavernij af.
In Engeland werd de slavernij afgeschaft.

1848: Frankrijk schaft de slavernij af.
De afschaffing van de slavernij door Frankrijk heeft repercussie in de Nederlandse koloniën. De slaven op het Nederlandse deel van St. Maarten komen in een bijzondere positie terecht. Zij hoeven alleen maar de grens naar het Franse deel over te steken om vrij te zijn.

1863: Nederland schaft de slavernij af.
Nederland volgt Engeland met de afschaffing van de slavernij pas na dertig jaar. Er was hier geen sterke anit-slavenbeweging. In Nederland is men geneigd de afschaffing van de slavernij als een te radicaal idee te zien. En in Suriname verwacht men op rampspoed en een gevaarlijke situatie voor de samenleving. Maar op 8 augustus 1862 neemt het parlement een wetsontwerp aan dat bepaalt dat op 1 juli 1863 de afschaffing van de slavernij een feit zal zijn.

Verenigde Staten

  • 1619 Eerste Afrikaanse slaven in Virginia.
  • 1776 onafhankelijkheidsoorlog. Op 4 juli 1779 stichtten de 13 kolonies de Verenigde Staten van Amerika.
  • 1793 Eli Whitney's uitvinding van de 'cotton gin' (de pelmachine): vraag naar slavenarbeid stijgt.
  • 1831 William Lloyd Garrison, een Amerikaans journalist, publiceert de ‘Liberator’, een wekelijks blad dat gaat over de afschaffing van slavernij.
  • 1852 Harriet Beecher Stowe's roman, ‘De negerhut van oom Tom’ wordt gepubliceerd. Het wordt het meest invloedrijke boek dat over anti-slavernij gaat.
  • 1859 John Brown en 21 volgelingen beginnen een slavenopstand.
  • 1861 De Amerikaanse Burgeroorlog begint.
  • 1865 De Amerikaanse Burgeroorlog eindigt.

1619 - Eerste Afrikaanse slaven in Virginia

In Virginia werd in 1612 de tabaksplant geïntroduceerd. Deze plant bleek enorm winstgevend te zijn. Voor het plukken en maken van de tabak waren veel arbeidskrachten nodig.

Plantagehouders werkten eerst met de inheemse bevolking: de indianen. Maar al snel besloot men als gevolg van honger, ziektes en conflicten over te stappen op slaven uit Afrika. In 1619 werden er voor het eerst slaven uit Afrika verkocht.

1793 - de ‘Cotton Gin’

Eli Whitney's uitvinding van de ‘Cotton Gin’ heeft een revolutie teweeggebracht in de katoenindustrie in de Verenigde Staten. Voor de uitvinding van de ‘cotton gin’ duurde het arbeidsproces veel langer.

Men was uren en uren bezig om het katoenzaad te scheiden van de ruwe katoenvezels. Dit scheiden van zaden en vezels ging met de machine veel sneller.

De machine kon maximaal vijftig kilo katoen verwerken, waardoor de productie van katoen steeg en winstgevend werd voor de zuidelijke staten. Op deze katoenplantages werd met slaven gewerkt. Het Zuiden van Amerika leefde van de plantages en daar huisden veel slavenhouders.

1831 - the Liberator

William Lloyd Garrison (12 december 1805 – 24 mei 1879) was een Amerikaans journalist en dagbladuitgever, die met de pen streed voor de afschaffing van slavernij.

In de jaren tussen 1820 en 1830 kwamen er steeds meer aanhangers die tegen slavernij waren. De democratische idealen, van vrijheid en gelijkheid werden populair. Slavernij paste niet meer in dit ‘nieuwe wereldbeeld’.

Op 1 januari 1831 verscheen het eerste nummer van een door hem geredigeerd dagblad 'The Liberator' (De Bevrijder) genaamd, waarin het volgende stond: 'Ik zal met man en macht streven naar de onmiddellijke vrijlating van alle slaven in de Verenigde Staten ... mijn denkbeelden, redevoeringen en artikelen over dit onderwerp wens ik niet te matigen ... ik vat de zaak ernstig op - ik zal er niet omheen draaien - ik zal niemand ontzien en ik zal niet terugkrabbelen, -en ik zal gehoord worden.'

Garrison's optreden bracht tal van inwoners van het Noorden tot het besef dat het houden van slaven uit den boze was en dat zij de slavernij ten onrechte als een onvermijdelijk iets waren gaan beschouwen. Garrison wees de lezers van zijn blad op allerlei afschuwelijke voorvallen en trok fel van leer tegen de slavenhouders en allen die het voor hen opnamen omdat zij in zijn ogen beulen en mensenhandelaren waren. De invloed van zijn geschriften is groot geweest.

1852 - ‘De negerhut van Oom Tom’

De Negerhut van Oom Tom, de oorspronkelijke titel is Uncle Tom's Cabin or Life among the Lowly, heeft ook veel invloed gehad in de verspreiding van het idee dat slavernij slecht was. Het boek vertelt over de lotgevallen van een aantal slaven in en om een plantage in de Amerikaanse staat Kentucky. Onder hen zijn Eliza en vooral Oom Tom, slaven van de vriendelijke plantagebezitter Shelbey.

Het boek is een grote poging om het brede publiek in de Verenigde Staten en elders te wijzen op de immorele en mensonterende praktijken van de slavernij en slavenhandel in de Verenigde Staten. Het boek werd een internationale bestseller, een standaardwerk van de abolitionistische beweging en vervloekt en verketterd door de slavenhoudende staten in het Zuiden van de Verenigde Staten. Het boek heeft een belangrijke rol gespeeld bij de afschaffing van de slavernij in de VS.

1859 - John Brown

John Brown was een verwoed tegenstander van slavernij. Zijn missie was strijden voor afschaffing van slavernij. Er waren natuurlijk ook nog veel voorstanders van slavernij. Voor deze voorstanders was slavernij vaak big business en zij verdienden hun geld ermee. In Amerika kwamen de tegenstanders en voorstanders van slavernij fel tegenover elkaar te staan.

John Brown leidde een groep abolitionisten tegen de terroristische groep van pro-slavernij militanten die vanuit Missouri opereerde. Hij werd bekend omdat hij een gewapende opstand van slaven in de zuidelijke staten voorbereidde. John Brown werd vervolgens berecht en schuldig bevonden aan verraad en ter dood veroordeeld. Zijn proces werd wijdverbreid verslagen door de (noordelijke) media. Brown werd verschillend afgedaan als een martelaar voor de zwarte slaven of als Amerika's eerste terrorist.

1861-1865 - de Amerikaanse Burgeroorlog

Afbeelding boven: Slag om Gettysburg
Afbeelding onder: Einde van de burgeroorlog

Amerika raakte verdeeld over de kwestie of slavernij mocht worden ingevoerd in de nieuwe staten. In feite ontstond de Burgeroorlog dus niet door de kwestie of slavernij moest worden afgeschaft, maar door de kwestie of slavernij mocht worden uitgebreid. Natuurlijk was de afschaffing van slavernij wel een gevolg van de Amerikaanse Burgeroorlog.

Het Noorden was het geïndustrialiseerde deel van de Verenigde Staten. Met industrie had het Noorden rijkdom verkregen. Het Noorden was daarom moderner, democratischer, liberaler ingesteld dan het Zuiden. Vergeleken met het Noorden was het Zuiden minder ontwikkeld. Agrarische economie was de levensader van het Zuiden. In het Zuiden stonden de plantages en woonden de rijke telers van katoen en tabak. In het Zuiden was men daarom voor het behouden van de slavernij. Deze tegenstellingen verscherpten zich en ontaardden uiteindelijk in de Amerikaanse Burgeroorlog.

  • Het arrangement Europa en de slavernij is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-21 13:16:06
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De Kennisbanken bevatten de theorie bij de opdrachten.
    Leerinhoud en doelen
    Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van