Snel, langzamer, langzaamst - v456

Snel, langzamer, langzaamst - v456

Snel, langzamer, langzaamst

Introductie

Angola, Brazilië en Portugal verschillen van elkaar wat betreft aantal inwoners. Van de drie landen heeft Portugal de minste inwoners, namelijk 10,28 miljoen en Brazilië met 211 miljoen de meeste. Angola heeft iets meer dan 32,5 miljoen inwoners*.

In Portugal wonen gemiddeld 110,56 mensen per km2 en daarmee is Portugal van de drie landen het dichtstbevolkt. In Brazilië wonen gemiddeld 24,96 km2 en in Angola gemiddeld 26,36 mensen per km2.
In Angola groeit de bevolking het snelst en in Portugal het langzaamst. Brazilië zit er wat dat betreft tussenin. In alle drie landen zijn de inwoners ongelijk over het land verspreid.

In deze opdracht bekijk je waarom de bevolking van de drie landen niet even snel groeit en waarom de bevolking niet gelijkmatig over het land verspreid woont.

*Inwoneraantal verschilt per jaar. Voor actuele cijfers kijk op internet.

Wat ga je leren?

Hoofdvraag

  • Waarom verschillen Angola, Brazilië en Portugal van elkaar waar het gaat om bevolkingsdichtheid, bevolkingsspreiding en bevolkingsgroei?

Deelvragen

  • Welke factoren spelen een rol bij het ontstaan van die verschillen?
  • In welke fase van de demografische transitie zitten deze landen?
  • Hoe zal de bevolking in deze landen zich in de toekomst ontwikkelen?

Begrippen

Demografische indicatoren:

  • bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid
  • bevolkingsgroei (fase in de demografische transitie)
  • demografische druk
  • leeftijdsopbouw
  • kindersterfte
  • vruchtbaarheid

Sociale indicatoren:

  • analfabetisme
  • verstedelijkingsgraad en verstedelijkingstempo

Wat ga je doen?

Activiteiten

Vooraf

Wat kun je al?

Bestudeer de Kennisbanken en maak de instaptoets.

Aan de slag

Stap 1

Je leest wat de demografische kenmerken van een land of gebied zijn. Je bekijkt en vergelijkt afbeeldingen over bevolkingsdichtheid en stedelijke bevolking van Angola en Portugal. Je beantwoordt er vragen over.

Stap 2

Je onderzoekt de ongelijke bevolkingsgroei in Angola, Brazilië en Portugal. Je maakt in de oefening gebruik van verschillende bronnen.

Stap 3

Demografische transitie gaat in fases. Onderzoek de fases in Angola, Brazilië en Portugal en maak gebruik van genoemde bronnen.

Afronding

Samenvattend

Omschrijf de begrippen. Vergelijk ze met een klasgenoot.

Eindopdracht A

Maak de eindtoets.

Eindopdracht B

Onderzoek in groepen de ontwikkeling van de bevolking van Angola, Brazilië en Portugal in 2050.

Examenvragen

Oefen met de eindexamenvragen.

Terugkijken

Kijk terug op de opdracht.


Tijd
Voor deze opdracht is de studiebelasting ongeveer 3 SLU.

Wat kun je al?

Bestudeer de Kennisbanken.

Maak nu de instaptoets.

Aan de slag

Stap 1: Kenmerken van een land

Bevolkingsspreiding en verstedelijking

Onder demografische kenmerken van een land of gebied reken je in ieder geval het volgende:

  • Bevolkingsdichtheid: het gemiddeld aantal mensen per km2.
  • Bevolkingsspreiding: de verdeling van de bevolking over het land of het gebied.
  • Bevolkingsdruk: (of demografische druk), de verhouding tussen het actieve deel van de bevolking (tussen 20 en 65 jaar) en het inactieve deel (overige leeftijdsgroepen). Het deel van de bevolking dat jonger is dan 20 jaar zorgt voor wat genoemd wordt ‘groene druk’, het deel dat ouder is dan 65 jaar voor ‘grijze druk’.
  • Verstedelijkingstempo: de jaarlijkse groei van de stedelijke bevolking in procenten
  • Verstedelijkingsgraad: het percentage van de bevolking dat in steden woont.
  • Leeftijdsopbouw: van de bevolking, de samenstelling van de bevolking naar leeftijdsgroepen.
De bevolkingsdichtheid en bevolkingssspreiding in Angola: De bevolkingsdichtheid en bevolkingsspreiding in Portugal:

 

Angola stedelijke bevolking: Portugal stedelijke bevolking:

 

Tot slot doe je twee onderzoeken naar de bevolking van de drie landen. Schrijf wat je aan informatie vindt in steekwoorden op. Je hebt die informatie nodig om de twee onderzoeksvragen te beantwoorden!

Bronnen voor je onderzoek:

Angola


Brazilië


Portugal

Stap 2: Ongelijke bevolkingsgroei

De (statistische) gegevens die je in Stap 1 hebt verzameld over de bevolking van Angola, Brazilië en Portugal zijn momentopnames. Nu gaan we na hoe de bevolking in deze landen zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld.

Dat doen we aan de hand van veranderingen in het tempo van de natuurlijke bevolkingsgroei. Met natuurlijke bevolkingsgroei wordt bedoeld de veranderingen in de omvang van de bevolking als gevolg van geboorte en sterfte.

Als er meer kinderen geboren worden dan er mensen sterven, dan is sprake van een geboorteoverschot en neemt de omvang van de populatie toe. En zo neemt de omvang van de bevolking natuurlijk af als er meer mensen sterven dan er kinderen geboren worden.

Van belang bij dit alles is de vruchtbaarheid en de leeftijdsopbouw van de bevolking. Het vruchtbaarheidscijfer geeft het aantal kinderen per vrouw aan. In het geval van een vergrijzende bevolking neemt dat vruchtbaarheidscijfer af en het sterftecijfer toe.

Ook de gezondheidszorg is een belangrijke factor. Een goede gezondheidszorg betekent dat de sterftekans omlaag gaat.

Ten slotte wordt bevolkingsgroei ook bepaald door het verschil tussen het aantal mensen dat uit het land of het gebied (e)migreert en het aantal mensen dat zich in het land of het gebied vestigt.

Stap 3: Angola, Brazilië en Portugal

Demografische transitie in Angola, Brazilië en Portugal

Demografische transitie is de overgang van een hoog naar een laag sterfte- en geboortecijfer. Deze transitie verloopt in verschillende fasen.

  • 1e fase: Zowel het geboortecijfer als het sterftecijfer zijn hoog. Daardoor groeit de bevolking nauwelijks.
  • 2e fase: Het geboortecijfer blijft hoog, terwijl het sterftecijfer gaat dalen. De bevolking begint steeds harder te groeien
  • 3e fase: Het geboortecijfer neemt af, terwijl het sterftecijfer laag is. De bevolkingsgroei neemt weer af
  • 4e fase: Geboorte- en sterftecijfers zijn allebei laag.
  • 5e fase: vergrijzing van de bevolking leidt mogelijk tot een sterfteoverschot

Toelichting
De meeste rijke landen zitten inmiddels in fase vier en de bevolking groeit nauwelijks of neemt al af. In tijden dat de voedselvoorziening, de hygiëne en de gezondheidszorg veel minder waren dan nu, was het sterftecijfer hoog. Daarbij waren de meeste mensen op hun oude dag van hun kinderen afhankelijk. Veel kinderen zorgen voor de nodige zekerheid.

Langzaamaan neemt de welvaart toe, verbetert de hygiëne en de gezondheidszorg en neemt de zuigelingen- en kindersterfte af. De noodzaak van het hebben van veel kinderen neemt af en ontwikkelingen op andere terreinen ondersteunen de trend naar minder kinderen. Verminderde invloed van de kerk en de toepassing van geboortebeperkende middelen zorgden voor een daling van het aantal geboorten.

Veel landen, met name armere landen in het zuiden, zitten in fase 2 of 3. De bevolking groeit snel. Kinderen dragen bij aan het gezinsinkomen en zijn nog steeds nodig voor de oudedagsvoorziening.

Afronding

Samenvattend

Bij 'Wat ga je leren?' worden de volgende begrippen genoemd.
Geef zelf een omschrijving van deze begrippen.

​bevolkingsgroei (fase in de demografische transitie)  
demografische druk  
leeftijdsopbouw  
kindersterfte  
vruchtbaarheidscijfer  
analfabetisme  
verstedelijkingsgraad   
verstedelijkingstempo  
natuurlijke bevolkingsgroei  
geboorteoverschot  


Bespreek de begrippen met een klasgenoot.

Eindopdracht A: Toets

Eindopdracht B: Onderzoek

Zal de bevolking van Portugal er de komende decennia hetzelfde uitzien als nu? Zal de bevolking van Angola en van Brazilië op den duur op die van Portugal nu gaan lijken of een andere ontwikkeling doormaken?
Daar gaan jullie in groepen onderzoek naar doen. Met jullie bevindingen stellen jullie een prognose op van de omvang en de groei en de leeftijdsopbouw van de bevolkingen in deze drie landen in het jaar 2050.

Voor dit onderzoek kun je de bronnen gebruiken uit deze opdracht (verzameld in de stap Bronnen) aangevuld met de volgende linkjes:

Plan van aanpak

  • De docent verdeelt de klas in groepen van drie leerlingen.
  • Verdeel binnen je groepje de drie landen. De één doet Angola, een ander Brazilië en de derde Portugal.
  • Neem als je klaar bent de resultaten samen door en stel de prognoses op.
  • Spreek af wie van de groep de resultaten van het onderzoek en de prognoses aan de klas presenteert.
  • Voer het onderzoek uit.
  • Presenteer het onderzoek en de prognoses zoals je dat hebt afgesproken. Vermeld in ieder geval of de bevolking van Angola, Brazilië en Portugal in het jaar 2050 in de laatste fase van de demografische transitie zal zitten of niet.

Beoordeling

De docent beoordeelt de presentaties op de volgende punten:

  • Is de presentatie duidelijk en goed voorbereid?
  • Is het verhaal goed opgebouwd?
  • Ondersteunen eventueel gebruikte afbeeldingen en/of filmfragmenten het verhaal goed?
  • Is voldoende duidelijk dat het over de prognose gaat voor 2050 voor de drie landen?
  • Is van de drie landen ook de fase van demografische transitie vermeld?
  • Hebben jullie goed samengewerkt om tot de eindprognose te komen?

 

Pecha Kucha maken

Een Pecha Kucha is een presentatie die bestaat uit 20 slides. Voor iedere slide heb je 20 seconden de tijd om te presenteren, dus je verhaal duurt in totaal 6 minuten en 40 seconden.

 

Presentatie maken

Jezelf op een goede manier presenteren is een belangrijke vaardigheid in deze maatschappij. Je laat zien waar je mee bezig bent geweest, waar je je in hebt verdiept en welke kennis je hebt opgedaan. Powerpoint of Prezi zijn programma's die jou kunnen helpen om informatie te presenteren.

 

Examenvragen

Op deze pagina vind je examenvragen van ExamenKracht van vorige jaren. De vragen sluiten zo goed mogelijk aan bij de opdracht die je net hebt afgerond.

Maak bij het beantwoorden ook gebruik van dat wat je al eerder geleerd hebt. Als je de vraag niet kunt beantwoorden, probeer het dan later opnieuw. Nadat je een vraag beantwoord hebt, kun je deze zelf nakijken en je score aangeven.

VWO 2021-TV2

VWO 2021-TV2 Vraag 16
VWO 2021-TV2 Vraag 17

VWO 2019-TV1

VWO 2019-TV1 Vragen 5-8

VWO 2016-TV2

VWO 2016-TV2 Vragen 22-26

 

 

Meer oefenen?
Wil je met nog meer examenvragen oefenen?
Als je school deelneemt aan VO-content kun je verder oefenen door in te loggen op ExamenKracht (www.examenkracht.nl).

Terugkijken

Intro

  • Lees de Introductie van de opdracht nog eens door.
    Kreeg je al een indruk over waar in deze opdracht onderzoek naar wordt gedaan?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de hoofdvraag en deelvragen nog eens door.
    Kun je uitleggen waarom de bevolkingsspreiding en bevolkingsgroei in deze landen zo verschillend is? Geef van de drie landen een omschrijving van de bevolkingssituatie.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Voor deze opdracht staat ongeveer 3 SLU.
    Had je voldoende tijd voor de onderzoeksvragen en de eindopdracht?
  • Inhoud
    In de opdracht vergelijk je bevolkingsspreiding en bevolkingsgroei van Angola, Brazilië en Portugal.
    Ben je feiten tegengekomen die je opmerkelijk vond? Geef een voorbeeld.
  • Samenvattend
    Was het eenvoudig om de genoemde begrippen te omschrijven?
    Vond je het ook zinvol om de begrippen met een klasgenoot te bespreken?
  • Eindopdrachten
    Heb je de eindtoets gemaakt en had je een goede score?
    Hebben jullie in de eindopdracht een goede prognose en presentatie kunnen geven van de bevolkingsontwikkeling van de drie landen in het jaar 2050?
    Ben je tevreden met het resultaat?
  • Examenvragen
    Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?

Bronnen

  • Het arrangement Snel, langzamer, langzaamst - v456 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-05-07 21:53:50
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Aardrijkskunde voor VWO leerjaar 4, 5 & 6. In het domein "Wereld" wordt het thema ''Snel, langzamer, langzaamst" besproken. Een land heeft verschillende kenmerken. Deze worden in dit onderdeel besproken: bevolkingsdichtheid, bevolkingsspreiding, bevolkingsdruk, verstedelijkingstempo, verstedelijkingsgraad en leeftijdsopbouw. We gaan kijken hoe de bevolking in Angola, Brazilië en Portugal is veranderd. Dat doen we door te kijken naar geboortes en sterfgevallen, wat we de natuurlijke bevolkingsgroei noemen. Als er meer baby's worden geboren dan er mensen sterven, groeit de bevolking. De vruchtbaarheid, leeftijdsopbouw en gezondheidszorg zijn belangrijk, net als immigratie en emigratie, wat ook invloed heeft op de bevolkingsgroei. In het laatste onderdeel wordt gekeken naar het demografisch transitiemodel en waar de landen Angola, Brazilië en Portugal zich bevinden in hun economische groei.
    Leerniveau
    VWO 6; VWO 4; VWO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Aardrijkskunde; Bevolking en ruimte;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    6 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    aardrijkskunde, arrangeerbaar, bevolkingsdichtheid, bevolkingsdruk, bevolkingsgroei, demografisch transitie model, economische groei, leeftijdsopbouw, stercollectie, vwo456

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Snel, langzamer, langzaamst

    Kenmerken van een land

    Ongelijke bevolkingsgroei

    Snel, langzamer, langzaamst

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van