Geschiedenis Tijdvak 03 01

Geschiedenis Tijdvak 03 01

Inleiding - Verspreiding van het christendom in Europa

Met de verspreiding van de Romeinse cultuur over grote delen van Europa, verspreidde zich ook het christelijke geloof. Dat gebeurde nadat de god van de christenen de oorspronkelijke Romeinse goden had verdrongen.

Onderworpen Keltische en Germaanse stammen kwamen via de Romeinen in contact met het nieuwe geloof. Toen het West-Romeinse Rijk ineenstortte, ging de verspreiding van het christendom gewoon door. Koning Clovis was de eerste christelijke Frankische koning die daarvoor de basis legde.

Christendom onder de Romeinen

De Romeinse keizer Constantijn maakte in 313 een einde aan de christenvervolgingen.
Constantijn had veel oorlogen gewonnen.
Hij dacht dat dat kwam door de steun van de god van de christenen. Om god te bedanken steunde hij de oprichting van kerken.

Hij bestuurde het Romeinse Rijk vanuit Byzantium. Later heette deze stad Constantinopel.
Hij liet daar vele prachtige christelijke kerken bouwen.

Christendom onder de Romeinen - 2

In het jaar 394 riep de Romeinse keizer Theodosius het christendom uit tot staatsgodsdienst van de Romeinen.
Het christendom verspreidde zich in die jaren snel over Oost- Europa.

Aanhangers van andere godsdiensten werden 'heidenen' genoemd. Keizer Theodosius bestreed het heidendom.
Vanaf 392 werd hun geloof verboden. Heidenen mochten geen bestuurlijke beroepen meer uitoefenen.

Voor Theodosius was het christendom een belangrijk middel om voor eenheid in het Romeinse Rijk te zorgen.
Als iedereen in één god geloofde, was het makkelijker om één volk te zijn.

Heidense tempels werden door de Romeinen vernietigd.

Christendom onder Clovis

Niet alleen de Romeinen werden christelijk. In 476 was het West-Romeinse Rijk gevallen. Germaanse stammen heersten nu in het gebied. Één van die stammen waren de Franken.
Clovis was de koning van de Franken. Clovis had de macht over veel volkeren.
Nadat Clovis tot de god van de christenen had gebeden, won hij van zijn vijanden. Hij was overtuigd van de steun van god.

Clovis en zijn volgelingen bekeerden zich rond het jaar 500 tot het christendom. Ze werden bondgenoten van de Rooms-katholieke Kerk. Dat was een belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis van Europa.
De Franken en de kerk werden er allebei sterker van:
Het leger beschermde de kerk en de kerk steunde het leger.
Het christendom kon daardoor gemakkelijk verspreid worden.

Clovis stelde het christelijke geloof verplicht. Zo probeerde hij van zijn onderdanen één volk te maken.

Willibrord en Bonifatius

Bonifatius

De Engelse missionarissen Bonifatius en Willibrord wilden het christendom in Nederland verspreiden. Willibrord was rond 690
de eerste bisschop in Nederland. Hij probeerde het christendom te verspreiden in het land van de Friezen. De Friezen woonden
langs de hele Nederlandse kust tot aan Dokkum. Dat ligt in Friesland.

Het bekeren van de Friese heidenen was niet makkelijk.
Willibrord zocht steun bij de paus in Rome.
De paus benoemde hem tot aartsbisschop van de Friezen.

Willibrord stuurde missionarissen het land van de
Friezen in. Één van deze missionarissen was Bonifatius.
Met hem liep het niet goed af. Hij werd onderweg naar een
doopfeest bij Dokkum vermoord door een groep gewapende
Friezen. Waarschijnlijk werd hij vermoord om zijn geloof.

Willibrord, Bonifatius en hun opvolgers zorgden ervoor dat Nederland een christelijk land werd.

Video: Bonifatius bij Dokkum vermoord

Bonifatius bij Dokkum vermoord

Karel de Grote

Valkhof in Nijmegen

Karel de Grote wordt vaak als de belangrijkste vorst van de vroege Middeleeuwen gezien. Het Frankische rijk was onder zijn leiding het grootst. Zijn hele leven trok Karel ten strijde.
Hij vocht tegen legers in Noord- en Zuid-Europa.

In Rome werd de paus bedreigd door vijandige stammen.
Karel hielp de paus. De paus wilde Karel belonen.
In het jaar 800 kroonde de paus Karel de Grote tot keizer van het 'West-Romeinse Rijk'.
De kroning van Karel tot keizer was belangrijk. Iedereen kon nu zien dat de keizer en de paus met elkaar verbonden waren.

Het rijk van Karel de Grote had geen hoofdstad.
Karel had geen vaste plek om te wonen.
Hij reisde bijna altijd rond.
Elke verblijfplaats (palts) waar de koning verbleef was eigenlijk een tijdelijke hoofdstad. Eén van de verblijfplaatsen was het Valkhof in Nijmegen.

Video: Karel de Grote en de Saksen

Karel de Grote en de Saksen: een oorlog van 30 jaar

Christendom onder Karel de Grote

Karel de Grote vond de verspreiding van het katholieke geloof erg belangrijk. Hij ondersteunde het zendingswerk om heidenen te bekeren.

Karel de Grote voerde ook een speciale belasting in: de 'tienden'. Dat was een tiende deel van de oogst, die boeren verplicht waren af te staan. Deze belasting werd gebruikt om kerken en kloosters te bouwen.

De verspreiding van het christendom door kloosters

In kloosters woonden monniken bij elkaar.
Een kloosterorde was een verzameling kloosters met dezelfde leefregels. Een kloosterorde stond onder direct gezag van de paus.
Monniken leefden volgens de leer van Jezus.
Ze legden de kloostergelofte af en stonden hun bezittingen af.

Naast religieuze plichten hadden kloosterlingen
ook veel andere plichten. Naast de plicht van het bidden werkten ze in de landbouw en deden handwerk.
Ze legden wegen en sloten aan. Ze schreven teksten over. Zo kopieerden ze bijvoorbeeld bijbels. Ook bestudeerden ze wetenschappelijke en religieuze boeken.

De verspreiding van het christendom door kloosters - 2

De kloosters hadden een grote aantrekkingskracht.
Er kwamen veel mensen. Die leerden daar het christendom kennen.
Arme mensen vluchtten soms naar het klooster omdat het een veilige plek was.
De kloosters zorgden zo voor de verspreiding van het christendom.

Mensen gaven geld aan de kloosters. Sommige mensen lieten hun erfenis na. Kloosters werden steeds rijker.
Met het geld kochten de kloosters veel grond.
Ze werden grootgrondbezitters.

Het kloosterleven

Benedictus van Nursia was een Italiaanse kluizenaar. Hij bedacht een strenge leefregel voor de kloosterlingen: ze moesten elke dag
acht uur bidden, acht uur werken en acht uur rusten.
Karel de Grote wilde dat in alle kloosters deze regel van Benedictus werd gevolgd.

Benedictus liet de monniken ook drie geloften afleggen:
1. armoede (geen eigen geld of bezittingen)
2. kuisheid (niet trouwen, geen seks)
3. gehoorzaamheid aan de abt (de hoofdmonnik)

Kloosterlingen moesten leven volgens de spreuk 'ora et labora'.
Dat betekent 'bidden en werken'.

De (klooster)orde der Benedictijnen verspreidde zich snel over heel Europa.
De heilige Benedictus (480-547) is de 'vader van het kloosterleven'
in de Rooms-katholieke Kerk.

Video: Kloosters in de middeleeuwen

Kloosters in de middeleeuwen

Zendingswerk en kerstening

Missionarissen reisden rond om mensen te bekeren. Ze waren erg belangrijk bij de verdere verspreiding van het christendom.

Paus Gregorius I (540 - 604) wilde ook volken die buiten het Romeinse Rijk woonden bekeren tot het christendom.
Bijvoorbeeld de Saksen en de Friezen.
De monniken Willibrord en Bonifatius waren missionarissen.
Ze probeerden met hun zendingswerk de Friezen te bekeren.

Bonifatius wilde de Friezen laten zien dat hun goden machteloos waren. Hij vernielde hun heiligdommen en liet er christelijke kerken en kloosters voor in de plaats bouwen. Bonifatius werd vermoord
op 5 juni 754 toen hij op weg was naar een doopfeest bij Dokkum.

De Friezen wilden nog steeds niets weten van het christendom.
Aan het einde van de achtste eeuw maakten de legers van Karel de Grote een einde aan hun verzet. De Friezen stopten met hun eigen geloof en werden christelijk. Die overgang naar het christelijke geloof heet 'kerstening'.

  • Het arrangement Geschiedenis Tijdvak 03 01 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-21 12:47:23
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De Kennisbanken bevatten de theorie bij de opdrachten.
    Leerinhoud en doelen
    Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content - Kennisbanken. (2016).

    Geschiedenis Tijdvak 03 01 - Verspreiding van het christendom in Europa

    https://maken.wikiwijs.nl/87799/Geschiedenis_Tijdvak_03_01___Verspreiding_van_het_christendom_in_Europa

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van