De toekomst van Amsterdam: hoofdvraag en leerdoelen
"Our intuition about the future is linear. But the reality of information technology is exponential, and that makes a profound difference. If I take 30 steps linearly, I get to 30. If I take 30 steps exponentially, I get to a billion."
Ray Kurzweil
De wereld verandert razendsnel. Hoe zal Amsterdam eruit zien in 2040?
Hoofdvraag
Wat is een waarschijnlijke en wat is een wenselijk toekomstbeeld voor Amsterdam?
Leerdoelen
De leerling kent en begrijpt verschillende macrotrends in de maatschappij.
De leerling kan op hoofdlijnen toekomstscenario’s schetsen voor Amsterdam.
De leerling kan aan de hand van verschillende toekomstscenario's een voorspelling doen over de toekomstige omgeving van de school.
De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.
De leerling leert een onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren
@
@
Vooraf: Praktische zaken
Niveau: 3VWO
Planning: 8 lessen
Groepsgrootte: 4
Les 1 Introductie en voorkennis Amsterdam
Onderdeel 1
Amsterdam: van handelsstad tot metropool
Mensen trekken wereldwijd massaal naar de stad. Ook Amsterdam werkt als een magneet op nieuwe bewoners, toeristen en bedrijven. Wat rond het jaar 1000 begon als een klein vissersdorpje aan de Amstel is in snel tempo uitgegroeid tot een bruisende metropool met internationale allure. Amsterdam heeft momenteel zo'n 834.000 inwoners. Samen met Rotterdam, Utrecht en Den Haag zal de hoofdstedelijke bevolking blijven groeien terwijl de rest van het land waarschijnlijk te maken krijgt met bevolkingskrimp. Naar verwachting zullen er in Amsterdam in 2034 een miljoen mensen wonen. Amsterdam uit de ruimte
Het centrum groeit
Een groei van het aantal bewoners en bezoekers heeft effect op hoe de stad eruit ziet. De afgelopen jaren wordt de stad steeds intensiever gebruikt. Woningprijzen stijgen, voorzieningen veranderen en huizen worden bijgebouwd of opgeknapt. Iedereen wil binnen 'de ring' (de A10) wonen en oude buurten transformeren tot hippe woonplekken. Met name in het centrum en de omliggende buurten zijn deze veranderingen goed zichtbaar. Het centrum van een stad kenmerkt zich vaak door een hoge woningdichtheid en een groot aanbod van voorzieningen. Je zou kunnen zeggen dat het centrum van Amsterdam groter wordt. Officieel is het stadsdeel Centrum (figuur 1) netjes afgebakend maar de buurten in de stadsdelen hierom heen krijgen ook steeds meer kenmerken van een centrum.
Deze veranderingen zijn nu al goed te zien in Amsterdam Noord (Hyperion Lyceum) en Amsterdam Oost (Cygnus Gymnasium).
Stadsdelen Amsterdam inclusief A10
Opdracht 1 Algemene kennis stad
Bekijk dit filmpje (filmpje nog veranderen).
1a Algemene vraag kenmerken stad
1b Vraag urbanisatieen
1c Vraag voorzieningen
1d Vraag trends in stad: bv industrie trekt weg uit stad; vrijetijdsvoorzieningen nemen toe.
Opdracht 2 Het verleden van Amsterdam
Bekijk dit filmpje over het de groei van Amsterdam.
Bekijk dit filmpje over de groei van Amsterdam in de Gouden Eeuw.
c. Vraag
Bekijk dit filmpje over de groei van Amsterdam tussen 1800 en 1900.
d. Vraag
Opdracht 3 Grondgebruik Amsterdam: heden
Wonen, werken, voorzieningen, groen en infrastructuur zijn 'functies' die binnen de stad concurreren om ruimte. Bekijk deze interactieve kaart over het grondgebruik in Amsterdam.
a. Noem 5 functies komen het meeste voor binnen de ring ?
b. Wat zijn de twee belangrijkste functies van stadsdeel centrum?
c. Wat zijn de 3 meest voorkomende functies in Amsterdam Noord?
d. Wat zijn de 3 meest voorkomende functies in Amsterdam Oost?
Opdracht Ruimtelijke ordening
Opdracht 4 Toekomst
Bekijk deze interactieve kaart over woningbouwplannen in Amsterdam. Je ziet in deze kaart toekomstplannen maar ook 'opgeleverde' woonprojecten, dat betekent dat de bouw is afgerond en de gebouwen gebruikt kunnen worden.
a. Bekijk de buurt van de school en beschrijf wat voor een type projecten je ziet. Noem de straatnaam of de naam van het gebied en of het is opgeleverd of in uitvoer is.
Les 2: De toekomstplannen van Amsterdam
Onderdeel 2
Structuurvisie Amsterdam
Het bestuur van een stad maakt toekomstplannen. De gemeente Amsterdam publiceerde in 2011 de 'Structuurvisie Amsterdam 2040: Economisch Sterk en Duurzaam'. Zij kunnen de toekomst ook niet voorspellen maar kunnen wel plannen maken.
a. Welke 6 ruimtelijke opgaven worden gedefinieerd? Licht elke opgave toe.
b. Welke 4 bewegingen worden gedefinieered? Licht elke beweging toe.
c. Eigen mening of iets anders.
Les 3: Mindscaping - hoe zie jij de toekomst?
Onderdeel 3
Mindscaping
In deze opdracht ga je je eigen verbeeldingskracht gebruiken om een beeld van de toekomst van Amsterdam te genereren.
Ga samen met een groepsgenoot naar een locatie dichtbij school, waar gebouwd wordt
Bekijk op je telefoon waar je bent en sla deze locatie op (Google Maps)
Kijk goed rond: wat is hier nu? (noteer alles wat je ziet en voelt; neem eventueel foto's)
Sluit je ogen en denk aan 2040: hoe zou deze plek erin 2040 uit kunnen zien? (noteer wat je denkt)
Terug in de klas: maak een schets van het nu en van 2040. Welke veranderingen zouden er kunnen zijn.
Voeg kaart toe met locatie waar mindscaping heeft plaatsgevonden. Uitwerking in poster (mag digitaal).
Delen/uitwisselen toekomstbeelden en klassengesprek
Poster is onderdeel dossier dat hoort bij opdracht - telt mee voor beoordeling
Les 4: Macrotrends
Mogelijke versimpeling: 1 trend nemen ipv 4 scenario's. krimp of bevolkingsgroei ipv kwadranten voor onderbouw
Mogelijkheid: ipv technologische ontwikkeling of duurzaamheid het explicieter maken.
Bv 100% duurzaam zonder fossiele brandstoffen
richting geven aan technologische ontwikkeling bv technologische ontwikkeling gelinkt aan duurzaamheid of aan werken of aan vrijetijdsvoorziening
Voor doen/voorbeelden geven
Onderdeel 4
Amsterdam ontwikkelt zich verder als kernstad van een internationaal concurrerende, duurzame, Europese metropool. Wat moet Amsterdam doen om ook in de toekomst economisch sterk en duurzaam te zijn? En hoe ziet de stad er dan uit in 2040? Om daar een antwoord op te geven heeft Amsterdam een structuurvisie ontwikkeld.
Van een aantal ontwikkelingen, trends genaamd, die nu gaande zijn, valt te verwachten dat ze het aanzien en het functioneren van de stad de komende decennia zullen bepalen. Deze trends zijn de volgende:
1. verdichten
Via intensiever gebruik van de ruimte in de stad (verdichten) kan aan veel meer mensen en bedrijven woon- en werkruimte worden geboden. Hierdoor wordt het draagvlak voor voorzieningen vergroot, kan efficiënter worden omgegaan met energie en vervoer en hoeft het landschap niet te worden aangetast.
Concreet betekent dit dat er tot 2040 70.000 woningen bijkomen, met bijbehorende voorzieningen zoals scholen, winkels en sportaccommodaties. Tot de voorzieningen behoren zeker ook stadsverzorgende bedrijven als loodgieters of garages. Dit soort bedrijvigheid wordt echter steeds meer uit het gebied binnen de Ring A10 verdrongen. In de structuurvisie zijn maatregelen opgenomen om deze bedrijven voor het gebied binnen de ring te behouden.
2. veranderende vrijetijdsbesteding
De waardering voor het groen en water in en rondom de stad neemt toe. Daardoor vervult het een steeds belangrijker rol voor het welzijn van de Amsterdammers. Ook is de nabijheid van parken en water steeds vaker een reden voor bedrijven om zich ergens te vestigen. Groen en water zijn daarmee belangrijke economische factoren geworden.
Groen en water moeten niet alleen mooi zijn, maar ook toegankelijk en bruikbaar voor recreatieve doeleinden. En aan dat laatste schort het nog wel eens. Betrekkelijk kleine ruimtelijke ingrepen betekenen vaak al een grote verbetering. Bijvoorbeeld het verbeteren van recreatieve fietsroutes, zoals de route van Amsterdam naar Muiden, of de vestiging van een theehuis in een park. Hiervoor komen bijvoorbeeld het Rembrandtpark, het Vliegenbos, het Flevopark en de Sloterplas in aanmerking.
3. veranderende mobiliteit
De verhouding tussen vormen van vervoer verandert. Er ontstaat nieuw aanbod, mede door nieuwe technologieën. Het bezit en gebruik van fietsen, brommers en scooters neemt toe, terwijl het autobezit afneemt. Amsterdam heeft in Nederland een voortrekkersrol in het aanbod van deelauto’s. Het gebruik van het openbaar vervoer onder Amsterdammers neemt af. Door schaarse ruimte ontstaat steeds meer drukte in het verkeer en meer concurrentie bij het parkeren of stallen. Zo verdwijnen reguliere parkeerplekken voor elektrische oplaadpalen en –plekken. Daarnaast is het stallen van fietsen op specifieke plekken in de stad (stations, uitgaans- en winkelgebieden) steeds vaker een probleem.
4. nieuwe behoeftes van werkende Amsterdammers
Als onderdeel van de verdichting zullen verschillende monofunctionele bedrijventerreinen worden omgezet naar gebieden met een stedelijke mix van wonen en werken, waarbij de kansrijke, kennisintensieve economische sectoren een steeds grotere rol zullen spelen.
Hiervoor komen vooral de bedrijventerreinen aan het IJ in aanmerking. De grootste transformatie-opgave is Haven-Stad, het deel van de haven dat binnen de Ring A10 ligt. Hier kunnen na 2030 13 tot 19.000 woningen worden gebouwd, gemengd met bedrijven en voorzieningen.
5. circulaire economie
Een circulaire economie is gericht op het optimaal inzetten en hergebruiken van grondstoffen in de verschillende schakels van de productieketen: van de winning van grondstoffen tot aan de consumptie. Grondstoffen dreigen schaars te worden door een groeiende bevolking en toenemende welvaart in de wereld. Hierdoor wordt het steeds belangrijker om de beschikbare grondstoffen zo efficiënt mogelijk te gebruiken.
De transitie naar een circulaire economie biedt economische kansen voor Amsterdam. Het kan Amsterdam minder afhankelijk maken van de import van schaarse grondstoffen en draagt bij aan een schoner milieu.
In een 'circulaire economie' worden producten en materialen hergebruikt en behouden grondstoffen hun waarde. Dit gaat niet ten koste van economische groei. De energie die voor productie en logistiek gebruikt wordt is duurzaam opgewekt, denk aan zonne- en windenergie.
Technologische ontwikkelingen:
Al deze trends hebben een directe relatie met de ontwikkelingen van de technologie.
We willen dat de technologie ons gaat ontzorgen, adviseren, rondrijden, in de watten gaat leggen en beschermen. We willen dat onze omgeving en onze apparaten met ons meedenken, onze agenda’s bijhouden, onze vakanties boeken en ons de dagelijkse beslommeringen uit handen nemen. Maar zelfs digitale revoluties hebben tijd nodig. Hoe snel gaan deze ontwikkelingen?
Opdracht: bedenk bij 3 van bovenstaande trends wat de effecten zijn voor het straatbeeld. Maak hier een collage van in Pinterest. Om je te helpen in het bedenken van het ruimtelijk effect, kun je dit document gebruiken: Amsterdamse trends. Zet de link naar je Pinterest pagina in je werkdocument.
Les 5 Scenario's schrijven
De drie P’s: possible, probable en preferable futures
Toekomstgericht onderwijs bestudeert niet de toekomst, maar denkbeelden over de toekomst. Dit is belangrijk omdat deze denkbeelden ons handelen in het hier en nu beïnvloeden
Stap 1: Formuleer een toekomst zoals je die verwacht: de waarschijnlijke toekomst (the probable future).
Stap 2: Formuleer mogelijke scenario’s: wat komt er op je netvlies als je los komt van de gewone, gangbare denkbeelden. Hier kan alles tussen’ utopie en dystopie’ een plek krijgen. Dit zijn 'possible futures'.
Stap 3: Formuleer een wenselijk toekomstbeeld. Welke toekomst sluit aan bij je wensen en waarden? Wenselijke toekomstbeelden moeten niet te lichtvoetig worden afgedaan als ‘onhaalbaar’ of ‘onrealistisch. De toekomstbeelden kunnen functioneren als richtinggevend in de acties van nu (preferable futures).
Je hoeft deze stappen niet zomaar te verzinnen. Ze kunnen doorlopen worden met behulp van onderstaande tabel en de uitleg van de docent.
Deze afbeelding van de groei van de wereldbevolking laat zien dat de toekomst onzeker is. Wat zal de wereldbevolking doen: hard groeien, stilstaan of zelfs afnemen?
Opdracht: je kiest uit dit document één van de vijf macrotrends. We hebben deze al in een tabel gezet. Per kwadrant ga je in een paar zinnen of in een tekening schetsen hoe het er dan uit zal zien.
Zet in drie van de vier kwadranten de termen: possible, probable of preferable futures
Les 6-8: Eindopdracht gebiedsontwikkeling: wijk in 2040
Eindopdracht (gebiedsontwikkeling?)
Inmiddels weet je het een en ander over de plannen van de gemeente en de macrotrends in de samenleving.
Stap 1
Leerling gaat naar; http://maps.amsterdam.nl/woningbouwplannen/ en kiest een terrein in de nabijheid van school waar ontwikkeld kan worden LEERLINGEN AL TERREIN GEVEN: INTEGRALE GEBIEDSONTWIKKELING
Stap 2
De leerling maakt een integraal plan voor het te ontwikkelen gebied op basis van eerder aangereikte macro-trends en houdt hiermee rekening met de verschillende functies. 1 versie waarschijnlijk beeld; 1 versie = wenselijk beeld.
-Groep schrijft twee scenario's uit in woorden met gebruik geografische begrippen (lijst leveren)
-Groep bezoekt terrein
-In klas werken aan toekomstplan terrein: sfeerbeelden en kaart met legenda.
Eindproduct:
Keuze uit
-poster met daarin kaart, uiteschreven scenario’s, sfeerbeelden en inrichtingsplan
-video met daarin kaart, uitgeschreven scenario’s, sfeerbeelden en inrichtingsplan
-maquette met bijgeleverde kaart, scenario's, sfeerbeelden en inrichtingsplan
Het arrangement De toekomst van Amsterdam is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteurs
Danielle Farla
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2017-05-12 16:51:48
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
