Thema Arm en rijk

Inleiding

In dit thema ontdek je hoe je ontwikkelingslanden kunt herkennen en wat hun belangrijkste problemen zijn. Je leert dat mensen daar vaak minder verdienen, in slechtere huizen wonen en dat de gezondheidszorg niet goed geregeld is. Ook zie je dat niet alle ontwikkelingslanden hetzelfde zijn.

Zo ga je bijvoorbeeld Burundi en Afghanistan met elkaar vergelijken. Je kijkt hoe landen samenwerken om armoede te bestrijden en wat voor soorten hulp er zijn. Daarbij ontdek je ook dat handel soms beter werkt dan hulp, vooral als die handel eerlijk is.

Fair trade geeft boeren en kleine ondernemers in arme landen de kans op een beter leven. Tot slot sta je stil bij armoede in Nederland, want ook hier leven nog steeds mensen onder de armoedegrens.

Introductie - opdracht

Nederland is een rijk land. Maar waarom eigenlijk?
Bedenk samen of alleen drie dingen die laten zien dat Nederland rijk is. Denk aan wat je om je heen ziet, wat je thuis hebt of hoe mensen in Nederland leven.

Teken deze drie dingen op papier of schrijf ze kort op. Je kunt er ook kranten of tijdschriften bij gebruiken om plaatjes te zoeken en op te plakken.

Bespreek daarna jouw drie voorbeelden met een klasgenoot.
Leg elkaar uit waarom je deze dingen hebt gekozen.
Luister goed naar elkaar en praat samen over de woorden die je hebt gebruikt.
Wil je daarna iets verbeteren of aanvullen? Dat mag natuurlijk!

Wat kan ik straks?

Aan het eind van het thema kan ik:

	Opdracht
het begrip ontwikkelingsland beschrijven. minimaal drie kenmerken beschrijven van ontwikkelingslanden: armoede, analfabetisme, hoge bevolkingsgroei, monocultuur, lage levensverwachting, slechte infrastructuur.	Kenmerken ontwikkelingslanden
twee ontwikkelingslanden met elkaar vergelijken: Afghanistan en Burundi. de verschillen benoemen.	Diversiteit
noodhulp en structurele samenwerking. Noodhulp is snelle hulp na een ramp, structurele hulp is hulp om het land blijvend te helpen. gebonden en ongebonden samenwerking. Gebonden hulp is hulp waar afspraken aan vastzitten, ongebonden hulp is hulp zonder afspraken. bilaterale en multilaterale samenwerking. Bilaterale hulp is hulp van één land aan één ander land, multilaterale hulp is hulp via een groep landen samen. gouvernementele en niet-gouvernementele organisatie. Gouvernementele organisaties zijn van de overheid, niet-gouvernementele organisaties zijn van bijvoorbeeld hulporganisaties zoals het Rode Kruis. Ik kan bij elke omschrijving een voorbeeld geven.	Ontwikkelingssamenwerking
omschrijven wat wordt bedoeld met fair trade en een voorbeeld noemen van fair trade. omschrijven wat wordt bedoeld met trade not aid.	Trade not aid
uitleggen wat wordt bedoeld met armoedegrens. uitleggen dat er twee soorten armoede zijn: absolute armoede en relatieve armoede. uitleggen dat armoede niet overal hetzelfde betekent, maar afhangt van waar en wanneer mensen leven. een voorbeeld noemen van armoede in Nederland.	Armoede in Nederland

Wat ga ik doen?

Het thema 'Arm en rijk' bestaat uit de volgende onderdelen:

Onderdeel	Tijd in lesuren	Eindproduct
Inleiding	0,5	(Google-)document
Opdracht: Kenmerken ontwikkelingslanden	3	Verslag
Opdracht: Diversiteit	2	Twee posters
Opdracht: Samenwerking	2	Schema
Opdracht: Trade not aid	2	Brief
Opdracht: Armoede in Nederland	6	Dagdeel voedselbank of dagdeel kringloop. Reflectie hierop schrijven
Afsluiting	3	Pitch jullie oplossing
Totaal	18

De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.

Opdrachten

Kenmerken ontwikkelingslanden

Intro

Je kunt zien of een land arm of rijk is. Bijvoorbeeld: rijden er (duurdere) auto's, staan er moderne of grote huizen?
Dan ben je in een rijk land.

Waaraan kun je herkennen dat je in een arm land bent?

In deze opdracht gaan we een aantal kenmerken bespreken van ontwikkelingslanden.

Wat kan ik straks?

Leerdoelen
Aan het eind van deze opdracht kan ik:

beschrijven wat er met een ontwikkelingsland bedoeld wordt.
minimaal drie kenmerken beschrijven van ontwikkelingslanden: armoede, analfabetisme, hoge bevolkingsgroei, monocultuur, lage levensverwachting, slechte infrastructuur.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1	en	Je leert over het verschil tussen arme en rijke landen. Je bekijkt een filmpje en maakt samen met een klasgenoot een woordspin over arm of rijk.
Stap 2		Je leert dat een laag gemiddeld inkomen per inwoner een kenmerk is van een ontwikkelingsland. Je bekijkt een lijst van inkomens per land en beantwoordt er vragen over.
Stap 3		Je leert een ander kenmerk: bevolkingsgroei. Er is dan slechte gezondheidszorg. In de opdracht verklaar je de bevolkingsverschillen tussen Angola en Nederland aan de hand van twee diagrammen.
Stap 4		Je leert dat monocultuur te maken kan hebben met grote schulden in een land. In de opdracht zie je dat verband door zinnen in de juiste volgorde te zetten.
Stap 5	en	Je gaat op internet op zoek naar nog twee kenmerken. Je bespreekt de kenmerken met een klasgenoot.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippen		De begrippen hebben te maken met kenmerken van ontwikkelingslanden.
Eindopdracht A		Kies je voor eindopdracht A: dan maak je de toets.
Eindopdracht B		Is Zuid-Afrika wel/geen ontwikkelingsland? Je doet onderzoek naar een aantal punten en brengt een verslag uit voor een krantenartikel.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Aan de slag

Stap 1: Arm of rijk?

Op vakantie weet je meestal al snel of je in een rijk of arm land bent.
Kijk maar om je heen: naar de mensen, de huizen en de auto's.

Toch moet je wel iets meer weten over een land.
Pas dan kun je bepalen of het rijk of arm is.

Bekijk de volgende video.

Je ziet hoe je een soort scheidingslijn kunt trekken over de wereld.
Aan de ene kant de rijke landen en aan de andere kant de arme landen.

Hoe kun je erachter komen of een land wel of niet rijk is?
Maak samen met een klasgenoot een woordspin op een A4'tje.

In het midden schrijf je de woorden: Arm of Rijk.

Daaromheen schrijf je een paar manieren hoe je kunt herkennen of een land wel of niet rijk is.

Stap 2: Inkomen per hoofd bevolking

In een ontwikkelingsland verdient bijna iedereen weinig geld. Dit betekent dat het inkomen per persoon laag is.

Lees in de Kennisbank over inkomen per hoofd van de bevolking.
Kijk ook het filmpje in de Kennisbank.

Ontwikkelingslanden

Klik op de website van Wikipedia.
Je ziet een lijst van alle landen op basis van het inkomen.

De oefening die je nu maakt gaat over wat je net hebt geleerd.

Stap 3: Bevolkingsgroei

Een ander kenmerk voor veel ontwikkelingslanden is een slechte gezondheidszorg.
Toch is er sprake van een grote bevolkingsgroei. Er worden veel mensen geboren.

Mensen worden er alleen minder oud als in een rijk land.

Lees in de Kennisbank de pagina over leeftijdsopbouw.

Kenmerken ontwikkelingslanden

Maak de volgende oefening en vergelijk de bevolkingsopbouw van Angola en Nederland.

Stap 4: Monocultuur en grote schuld

Als een ontwikkelingsland voor de verkoop naar het buitenland afhankelijk is van één product, zoals koffie, chocola of rijst, heeft dat land een monocultuur.

Die ontwikkelingslanden hebben vaak grote schuld bij rijke westerse landen. Een slechte oogst kan ervoor zorgen dat een land weinig verkoopt en dus ook weinig kan kopen van een ander land.

Lees in de Kennisbank de pagina over monocultuur.

Kenmerken ontwikkelingslanden

Monocultuur en grote schuld zijn kenmerken die met elkaar te maken hebben.

Dat zie je ook in de volgende opdracht.

Vergelijk jouw antwoord met het antwoord van een medeleerling.

Stap 5: Nog meer kenmerken

Je las deze kenmerken van ontwikkelingslanden:

laag inkomen per hoofd van de bevolking: mensen verdienen er weinig.
bevolkingsgroei is hoog en slechte gezondheidszorg: er worden veel mensen geboren, maar ze worden minder oud dan in rijke landen.
monocultuur en grote schuld: door de verbouwing van één product, kan een land weinig verkopen aan het buitenland.

Een ander kenmerk is analfabetisme: weinig mensen kunnen lezen en schrijven. Dit zorgt ervoor dat een land arm blijft. Weinig kinderen hebben de kans om te studeren.

Afronding

Begrippen

Kenmerken ontwikkelingslanden

Ontwikkelingslanden

Sloppenwijken
Een sloppenwijk is een wijk waar mensen wonen die door geldgebrek of woningnood geen betere woning kunnen krijgen. De woningen zijn vaak opgebouwd uit bouwafval en andere restmaterialen.

Monocultuur
Monocultuur is als een gebied vooral één soort plant of gewas teelt, bijvoorbeeld alleen maar koffie of rijst.

Armoedegrens
De armoedegrens is het minimum geld dat je nodig hebt om goed te kunnen leven.

Ruilvoet
Ruilvoet is hoeveel producten een land kan kopen met de spullen die het verkoopt aan andere landen.

Welvaart
Welvaart betekent dat mensen genoeg geld en spullen hebben om goed te kunnen leven.

Welzijn
Welzijn betekent dat mensen zich gelukkig, gezond en veilig voelen in hun leven.

Informele economie
De informele economie is het geld verdienen dat mensen doen zonder dat het officieel wordt geregistreerd, zoals klusjes doen of spullen verkopen zonder belasting te betalen.

BNP per inwoner
Het Bruto Nationaal Product per inwoner staat voor het gemiddelde inkomen van een inwoner van een land.

Levensverwachting
Levensverwachting is hoe oud mensen gemiddeld worden in een land.

Verstedelijkingstempo
Verstedelijkingstempo is hoe snel steeds meer mensen in steden gaan wonen.

Verstedelijking
Verstedelijking betekent dat steeds meer mensen in steden gaan wonen in plaats van op het platteland.

Analfabetisme
Het niet kunnen lezen en schrijven.

Ondervoeding
Wanneer een persoon te weinig voedsel of vooral slechte voeding krijgt.

Honger
Kwantitatieve honger: een persoon krijgt te weinig voedsel.

Kwalitatieve honger: een persoon krijgt voedsel met onvoldoende voedingsstoffen.

Gezondheidszorg
Alle organisaties en instellingen die met gezondheid bezig zijn.

Eindopdracht A: Toets

Maak de toets.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Kies op elke vraag het juiste antwoord.

Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt ook een overzicht van de vragen en kunt het juiste antwoord zien.

Eindopdracht B: Verslag schrijven

Stel je de volgende situatie voor:
Een politieke partij in Nederland (de PP) wil de ontwikkelingshulp aan Zuid-Afrika stopzetten. De partijleden zijn van mening dat Zuid-Afrika een welvarend land is. Het heeft daarom geen hulp meer nodig.

Opdracht
Journalisten van een dagblad willen daar een artikel over schrijven in de krant.
Zij hebben je gevraagd als (onafhankelijke) persoon onderzoek te doen naar de vraag of Zuid-Afrika wel/geen ontwikkelingsland is.
Je maakt daar na onderzoek een verslagje over.
Hoe je zo'n verslag kunt schrijven lees je in de gereedschapskist.

Kijk tijdens je onderzoek naar de volgende (deel)vragen:

Hoe hoog is het nationaal inkomen per hoofd van de bevolking?
Hoe staat het met de gezondheidszorg?
Heeft Zuid-Afrika een hoge bevolkingsgroei?
Is er sprake van een monocultuur?
Heeft Zuid-Afrika een hoge buitenlandse schuld?

Zoek op internet naar sites met informatie over Zuid-Afrika.
Gebruik de informatie die je opgezocht hebt om een verslagje te schrijven.

Klaar?
Kijk de beoordelingscriteria voor een verslag na in de gereedschapskist.
Lever je verslag in.

Je docent geeft een goede beoordeling als je:

een aantal verschillende kenmerken van ontwikkelingslanden noemt.
per kenmerk aangeeft of het wel/niet van toepassing is op Zuid-Afrika.
aangeeft of Zuid-Afrika wel/geen ontwikkelingsland is.
zo min mogelijk taalfouten in je artikel maakt.

Verslag schrijven

Een verslag is een goede manier om een onderzoek te beschrijven dat je hebt uitgevoerd.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

het begrip ontwikkelingsland beschrijven.
minimaal drie kenmerken beschrijven van ontwikkelingslanden: armoede, analfabetisme, hoge bevolkingsgroei, monocultuur, lage levensverwachting, slechte infrastructuur.

Tijd

Had je voldoende tijd om de opdrachten te maken?

Hoe ging het?

Eindopdracht A

Hoe ging het maken van de toets? Welke vraag vond je moeilijk?

Eindopdracht B
Wat vond je van de eindopdracht?
Heb je voldoende gegevens gevonden om een overtuigend verslag te schrijven?