Overheid en bestuur
De overheid speelt een belangrijke rol in de economie en de economie speelt een belangrijke rol bij de keuzes die de overheid maakt.
Wie is de overheid eigenlijk en op welke manieren bemoeit de overheid zich met de economie? Welke producten worden door de overheid voortgebracht? Waar gaat ons geld naar toe en wat krijgen wij er voor terug? Wat wil de overheid bereiken met alle regelgeving over sociale zekerheid?
In dit hoofdstuk ga je kennis maken met de overheid. En hopelijk als je alle onderdelen hebt volbracht kan je antwoord geven op bovenstaande vragen.
Natuurlijk telt dit onderdeel mee voor je rapport, we gaan het alleen iets anders doen dan normaal. Je cijfer bestaat uit twee onderdelen:
De hoofdstuktoets (De toets bestaat uit een aantal vragen. Je moet 70% van de vragen goed beantwoorden om een voldoende te scoren voor de toets)
De eindopdracht
De eindopdracht van dit thema heeft als titel Schiphol!.
Leerdoelen
1. De leerling kan aan de hand van voorbeelden de functies van de overheid in de Nederlandse economie beschrijven.
2. De leerling kan aan de hand van voorbeelden uit het eigen dagelijks leven overheidsontvangsten en overheidsuitgaven noemen en beschrijven.
3. De leerling kan in eigen woorden vertellen wat Prinsjesdag inhoudt.
4. De leerling kan het verschil uitleggen tussen collectief en particulier.
5. De leerling kan voorbeelden noemen van sociale zekerheid.
6. De leerling kan aan de hand van informatie een standpunt innemen.
7. De leerling kan argumenten geven voor een bepaalde keuze.
Overheid en economie
Overheid en bestuur
In de Kennisbank Economie vind je een onderdeel over de inrichting van de overheid. Bestudeer dat onderdeel en beantwoord daarna de vragen.
De Rijksoverheid bestuurt Nederland vanuit de hoofdstad van Nederland?
De Eerste en de Tweede Kamer worden samen ook wel de regering genoemd.
De minister-president is de voorzitter van de Tweede Kamer.
Wie er in de Tweede Kamer zit, wordt bepaald met verkiezingen.
De voorzitter van de Provinciale Staten is de commissaris van de Koning.
De leden van de Provinciale Staten worden gekozen door de bevolking van de provincie.
De burgemeester van een gemeente wordt gekozen door de bevolking van de gemeente.
Er zijn in Nederland meer gemeenten dan provincies.
Controleer je antwoorden.
Overheden
Er zijn in Nederland drie overheden: het Rijk, de provincies en de gemeenten. De drie overheden hebben alle drie een eigen taak.
Je ziet hieronder een aantal situaties. Welke overheid past het best bij de gegeven situatie? Kies uit Rijk, provincie en gemeente.
De aanleg van een kunstgrasveld bij een hockeyvereniging.
De aanleg van een weg tussen Dokkum en Groningen.
De invoering van een nieuwe wet over de verkoop van alcohol aan jongeren.
Het besluit dat de wedstrijd Ajax-Feyenoord niet op zondagmiddag gespeeld mag worden.
De beslissing dat de afvalverwerkingsfabriek voor Drenthe in de buurt van Emmen komt.
De verhoging van de belasting op benzine.
Bespreek de antwoorden met een klasgenoot.
Zijn jullie het in alle situaties met elkaar eens?
Bespreek verschillen; komen jullie er niet uit vraag dan hulp aan jullie docent.
Miljoenennota
Op 20 september 2016 was het Prinsjesdag. Op Prinsjesdag spreekt Koning Willem-Alexander de Troonrede uit. Daarmee opent hij het nieuwe werkjaar van de Eerste en Tweede Kamer. Om 15:15 uur bood minister Dijsselbloem de Miljoenennota en Rijksbegroting aan de Tweede Kamer aan. Hierin staan de belangrijkste plannen van het kabinet voor 2017 en wat die plannen kosten.
Bekijk de interactieve miljoenennotaposter. Klik op de verschilende inkomsten en uitgaven.
Werk voor de volgende opdracht in tweetallen.
Vindt een onderwerp op de miljoennotaposter waarvan jullie vinden dat er te veel geld aan wordt besteed. Zoek op het internet naar een politieke partij die dit met jullie eens is.
1. Noem drie argumenten waarom de door jullie gekozen politieke partij tegen deze (te) hoge uitgaven is.
2. Waar zou het geld dat hierdoor vrij komt aan besteed moeten worden volgens jullie? Geef minstens twee argumenten.
Tweede kamer
Verkiezingen
In Nederland hebben inwoners van 18 jaar en ouder kiesrecht.
Tijdens verkiezingen mogen zij hun stem uitbrengen op iemand van een politieke partij. er zijn vier verkiezingen: de gemeenteraadsverkiezingen, verkiezingen voor de Provinciale Staten, verkiezingen voor de Tweede Kamer en verkiezingen voor het Europese parlement.
Ga samen met een klasgenoot op zoek naar de antwoorden op de volgende vragen.
Wordt bij de gemeenteraadsverkiezing de burgemeester gekozen?
Om de hoeveel jaar worden verkiezingen voor de Provinciale Staten gehouden?
Noem drie politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer.
De verkiezingen voor het Europese parlement trekken weinig stemmers.
Kunnen jullie daar een verklaring voor bedenken?
Collectief of particulier
Collectief of particulier
Collectief of particulier
Bestudeer uit de Kennisbank economie de eerste pagina van het volgende onderdeel.
Hieronder zie je negen overheidsproducten.
Welke producten zijn individuele overheidsproducten?
Welke producten zijn collectieve overheidsproducten?
a paspoort
d leger
g parkeerplaats
b vuilophaaldienst
e dijk
h fietspad
c museum
f politie
i straatverlichting
Een bibliotheek is een voorbeeld van een individueel product dat wordt geleverd door de overheid. Omdat de overheid geen winst hoeft te maken, kan de overheid het bedrag dat je voor het lenen van boeken betaalt laag houden.
Waarom zal de overheid het bedrag dat je betaalt voor het lenen van boeken laag willen houden?
Bedenk nog twee overheidsproducten die de overheid niet te duur wil aanbieden.
Subsidie en accijns
Subsidies en accijns
Bestudeer nu ook de derde pagina van het volgende onderdeel.
Dat de overheid door subsidie te geven het bezoek aan een museum kan stimuleren, kun je uitleggen in vier stappen. Hieronder zie je die vier stappen.
Ze staan alleen nog niet in de juiste volgorde.
Het museum krijgt subsidie.
De prijs van het toegangskaartje gaat omlaag.
Het museum trekt meer bezoekers.
Een deel van de kosten wordt betaald met subsidie.
De juiste volgorde is: 1 - ... - ... - ...
Accijns op sigaretten en benzine
Het roken van sigaretten is slecht voor de gezondheid.
De overheid heft accijns op sigaretten om het gebruik af te remmen.
Wat wordt bedoeld met accijns?
Leg in een aantal stappen uit hoe de overheid door accijns te heffen het roken van sigaretten kan proberen af te remmen.
De overheid overweegt om de accijns op sigaretten met € 0,05 te verhogen.
Wat denk je: zal hierdoor minder gerookt worden?
Een ander product waar accijns op zit is benzine. De prijs van één liter benzine is € 1,85. In dit bedrag zit € 0,32 BTW en € 1,06 aan accijns.
Hoeveel bedragen de inkomsten van de overheid als een automobilist 30 liter benzine tankt?
Overleg met je klasgenoten over de vraag hoe hoog de prijsverhoging zou moeten zijn om het autogebruik daadwerkelijk te verminderen.
Privatisering
Privatiseren
Soms wordt een overheidsbedrijf geheel of gedeeltelijk verkocht aan particulieren. Je noemt dat privatiseren. In Nederland zijn bijvoorbeeld busmaatschappijen en energiebedrijven geprivatiseerd.
Een aantal jaar geleden waren veel partijen vóór het privatiseren van overheidsbedrijven. Nu wordt daar veel kritischer naar gekeken.
Wat vind jij, zou het goed zijn als de school waarop je zit geprivatiseerd wordt? Waarom wel? Waarom niet? En het waterbedrijf? En de bibliotheek? En het ziekenhuis? Mogen die wat jou betreft geprivatiseerd worden?
Bedenk of ga op zoek naar argumenten vóór privatiseren. Verzamel ook zoveel mogelijk argumenten tegen privatiseren.
Maak een lijstje met overheidsbedrijven die van jou geprivatiseerd zouden mogen worden. Maak ook een lijstje met overheidsbedrijven die van jou nooit geprivatiseerd zouden mogen worden.
Sociale zekerheid
Sociale zekerheid is in Nederland het publieke stelsel dat bedoeld is om inkomen en/of verzorging te garanderen voor natuurlijke personen ten tijde van pensioen, ziekte, arbeidsongeschiktheid, overlijden of werkloosheid. Sociale zekerheid in Nederland bestaat uit werknemersverzekeringen, volksverzekeringen en sociale voorzieningen. De werknemersverzekeringen en de volksverzekeringen worden samen aangeduid als sociale verzekeringen.
1. Noem minimaal twee werknemersverzekeringen en leg uit wat werknemersverzekeringen zijn.
2. Noem minimaal twee volksverzekeringen en leg uit wat volksverzekeringen zijn.
Schiphol wilt uitbreiden. In het artikel van RTL Nieuws vind je meer informatie over de uitbreiding.
In alle voorgaande opdrachten heb je kennis en vaardigheden opgedaan die je nu mag gaan toepassen! De opdracht is om vanuit verschillende perspectieven (kanten) dit onderwerp te bekijken. Het is de bedoeling dat je laat zien dat jij/jullie met alle kennis en vaardigheden kunnen laten zien wat de betekenis is van de uitbreiding van Schiphol voor de overheid en de economie (en misschien ook wel voor jou als burger). Hoe je de opdracht invult is verder helemaal aan jou/jullie. Je mag alleen werken of in groepen (max. 3 leerlingen), je mag een werkstuk maken of een presentatie houden, een toneelstukje, een filmpje of nou verzin het maar.
Het arrangement Overheid & Bestuur is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Gladys Simonis
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2017-05-03 16:11:56
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Toets H6
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Soms wordt een overheidsbedrijf geheel of gedeeltelijk verkocht aan particulieren. Je noemt dat privatiseren. In Nederland zijn bijvoorbeeld busmaatschappijen en energiebedrijven geprivatiseerd.
