Spiegelneuronen en communicatie

Spiegelneuronen en communicatie

Spiegelneuronen: hoe beïnvloeden we elkaar?

Onze houding wordt voor een groot deel beïnvloed door de houding van anderen. Benadert iemand je chagrijnig? Grote kans dat je ook narriger gaat reageren. Maar wil je dat wel? Is het niet veel fijner om onafhankelijk te zijn en gewoon vrolijk te blijven, ook al doen anderen niet zo vrolijk tegen jou?

Met deze workshop leer je hoe dat beïnvloeden in zijn werk gaat én hoe je daar vrij van kunt worden.

Theorie

Wat zijn spiegelneuronen en wat is het nut?

Je ziet het in dit filmpje:

 

Meer informatie

Op het plaatje hiernaast je hoe iemand in zijn wijsvinger geprikt wordt met een naald. Wist je al dat uit onderzoek blijkt dat je bij het kijken naar het plaatje in zekere zin die pijn zelf ook voelt? Er is letterlijk en figuurlijk sprake van medelijden. Dit is een vorm van empathie, die terug te vinden is in de hersenen: bij het kijken naar een pijnlijke afbeelding zijn delen van de hersenen betrokken, die ook actief zijn bij fysieke pijn.

Het wordt nog interessanter als een goede vriendin je opbelt en je vertelt dat zij een wandeling aan het maken is door de Franse Alpen (“Ik wandel hier door de Franse Alpen en…”). Op het moment dat je haar verhaal hoort, wordt jouw eigen motorische cortex geactiveerd. Het gebruik van het woord wandelen is daarvoor al genoeg.

In apen heeft men zenuwcellen ontdekt die actief zijn wanneer zij een handeling uitvoeren (bijvoorbeeld het pakken van een banaan), maar ook wanneer ze kijken naar een onderzoeker die de handeling uitvoert (zie afbeelding hierboven). Zulke zenuwcellen worden “spiegelneuronen” (Engels: mirror neurons) genoemd. Er zijn veel aanwijzingen dat mensen ook spiegelneuronen hebben. Een belangrijke aanwijzing is de activatie van de motorische cortex – een hersengebied dat gebruikt wordt bij het uitvoeren van handelingen – tijdens het observeren van handelingen.

In deze context is het verschijnsel ‘somatotopie’ erg interessant. Somatotopie betekent dat je vriendin bij het uitvoeren van een beweging met haar voeten (in het voorbeeld: wandelen) een deel van de motorische cortex gebruikt dat specifiek is voor bewegingen met de voet. Bij het uitvoeren van een beweging met de handen (bijvoorbeeld: schillen) is een ander deel van de motorische cortex betrokken (zie de figuur hieronder). De vraag is nu: verloopt de activatie van jouw motorische cortex bij het horen of lezen over wandelen en schillen volgens een vergelijkbare somatotopie als bij het uitvoeren van dezelfde handeling?

Er zijn aanwijzingen dat de activatie van de motorische cortex tijdens het luisteren naar taal over hand- en voetbewegingen somatotopisch is. Er zijn echter ook tegenstrijdige onderzoeksresultaten. Een voorbeeld van zo’n tegenstrijdig resultaat is het feit dat bij verschillende mensen andere delen van de motorische cortex actief worden bij het luisteren naar of lezen van taal over voet- en handbewegingen. Deze variatie is niet aanwezig als verschillende mensen dezelfde actie daadwerkelijk uitvoeren.

Genen kunnen de werking van de hersenen op vele manieren aansturen, bijvoorbeeld door te beïnvloeden hoe hersencellen groeien of door de chemische balans van het brein te bepalen. In beide voorbeelden zal de invloed van genen het functioneren van het brein veranderen. Tijdens onze latere taalontwikkeling leren we ook hoe we zo efficient mogelijk kunnen communiceren in de taal die we als kind geleerd hebben. We moeten bijvoorbeeld leren wanneer we direct en openhartig kunnen zijn, en wanneer we wat subtieler en voorzichtiger onze woorden moeten kiezen. Dit hangt natuurlijk allemaal af van de mensen met wie we communiceren.

We moeten dus kunnen inschatten wat een andere persoon denkt of weet. De vaardigheid om in te kunnen schatten wat andere mensen denken, zodat we in staat zijn de juiste woorden te kiezen tijdens een gesprek, ontwikkelt zich terwijl er een interactie ontstaat tussen twee belangrijke hersengebieden: het zogenaamde “theory of mind” netwerk en de taalgebieden. Het ‘theory of mind’ netwerk maakt het ons mogelijk om het standpunt en de gedachten van een andere persoon te kunnen verwerken. Het begrijpen van non-verbale cues, zoals handgebaren, kan hierbij erg helpen. Zulk soort informatie beïnvloedt de communicatie van een volledig ontwikkelde spreker of luisteraar continue. Verder  moeten we ook specifieke conventies of regels die met conversatie te maken hebben leren, bijvoorbeeld, hoe je een verhelderende vraag stelt wanneer je iets niet begrijpt.

 

Experiment

Wat kunnen we leren van dit experiment?

Test je eigen spiegelneuronen

Opdracht

Maak een reclameboodschap: een filmpje of advertentie. Zorg dat de spiegelneuronen dusdanig geactiveerd worden dat je publiek een positieve houding aanneemt ten opzichte van je produkt.

Plaats je boodschap op deze padlet: https://padlet.com/anjajmschoots/reclamecampagne

Je hebt deze les om eraan te werken. De volgende les heb je 15 minuten om het af te maken en in te leveren. Daarna bekijken we elkaars werk.

 

Achtergrondinformatie bij opdracht

Amerika

 

Japan

Nederland

 

Mexico

 

Argentinië

Zuid-Afrika

Taiwan en China

Rusland

Extra opdracht

Met dit spel leer je los te komen van een automatische reactie. Het werkt als volgt:

Je staat met elkaar in een kring. Eén iemand staat in het midden. Deze stapt op iemand af en zegt 'Zeg jij daar!' met een vooraf gekozen emotie. De ander herhaalt deze zin maar dan met precies een tegenovergestelde emotie.

Dus blij - verdrietig, boos - vriendelijk, enzovoort.

 

  • Het arrangement Spiegelneuronen en communicatie is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Anja Schoots
    Laatst gewijzigd
    12-06-2017 09:42:42
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    HAVO 3; VWO 3;
    Leerinhoud en doelen
    Nederlands; Mondelinge taalvaardigheid; Spreken; Gesprekken voeren (Nederlands);
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Wikiwijs is een dienst van