Na de opstand tegen de Spaanse koning Filips II was de Republiek der Nederlanden ontstaan. Deze opdracht gaat over het bestuur in de Republiek.
Personen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het bestuur van de Republiek waren Johan van Oldenbarnevelt, Johan de Witt, Maurits van Oranje en Willem II van Oranje.
In de volgende video maak je alvast kennis met het bestuur tijdens de Gouden Eeuw.
Bespreek met een klasgenoot wat een stadhouder is en wat een raadspensionaris.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
de begrippen Staten Generaal, raadpensionaris en stadhouder omschrijven.
uitleggen welke provincie de meeste politieke invloed had in de Republiek.
beschrijven welke tegenstelling er ontstond tussen de stadhouder aan de ene kant en de raadpensionaris en de Hollandse regenten aan de andere kant.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je kunt na het bestuderen van de Kennisbank vragen beantwoorden over het bestuur van de Republiek.
Stap 2
Je kunt vragen beantwoorden over het bestuur van de Republiek.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
Je kunt een brief schrijven als Willem II van Oranje of als Johan de Witt.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig.
Aan de slag
Stap 1: Bestuur in de Republiek
Johan van Oldenbarnevelt
In 1609 sloten de Republiek en Spanje een wapenstilstand: het Twaalfjarig Bestand (1609-1621).
Het Twaalfjarig Bestand zorgde voor de definitieve scheiding tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden.
De kleine Republiek bloeide in de Gouden Eeuw op. Het werd een economische en politieke grootmacht. De rest van Europa keek jaloers en bewonderend toe.
De Republiek was een staat zonder koning en de macht werd gedeeld.
Dat was in die tijd heel bijzonder.
Bestudeer nu het volgende onderdeel in de Kennisbank:
Stadhouder en raadpensionaris
De Republiek had geen koning, maar een stadhouder.
De stadhouder was de baas over álle Nederlandse provinciën en ook de baas over het leger.
Holland was de rijkste en belangrijkste provincie van de Republiek.
In Holland was de raadpensionaris de belangrijkste ambtenaar.
Bestuurlijke onenigheid in de Republiek
In het bestuur van de Republiek hadden de stadhouder en de raadpensionaris vaak ruzie.
Het geloof was daarvan de oorzaak. Stadhouder Maurits koos in 1617 voor de strenggelovige contraremonstranten (calvinisten). Die geloofden dat de kerk in het land het hoogste gezag had, boven de staat.
Raadpensionaris Van Oldenbarnevelt en De Staten van Holland reageerden woedend. Zij waren aanhanger van de remonstranten (lutheranen).
De remonstranten geloofden dat de staat het hoogste gezag had, boven de kerk.
Zij vonden dat Holland zelf zijn religieuze en politieke zaken mocht regelen.
Johan van Oldenbarnevelt werd door Maurits afgezet.
In 1619 werd Van Oldenbarnevelt door een rechtbank wegens ‘verraad’ ter dood veroordeeld.
Willem II
Willem II
Later was Willem II stadhouder. Hij moest niets hebben van de zachte houding in de Republiek ten opzichte van katholieken.
In de Republiek werden andere geloven dan het gereformeerde geloof (calvinistisch) eigenlijk niet toegestaan.
Maar het mocht wel, zolang niemand het zag. Katholieken hielden hun diensten daarom in schuilkerken.
Willem II wilde zelf koning worden. Hij wilde van Nederland een calvinistisch land maken. Daarvoor had hij de hulp nodig van de strenggelovige calvinisten. Die waren Oranjegezind (aanhangers van de koning).
De Republikeinen kwamen tegen dat plan in verzet. Zij wilden dat Nederland een Republiek bleef. Hun leider was raadpensionaris Johan de Witt.
In 1650 bereidde Willem II een staatsgreep voor. Hij wilde de macht grijpen in het gewest Holland.
Alle gewesten steunden Willem II, behalve Zeeland en Holland.
Hij belegerde Amsterdam en behaalde de overwinning.
Stadhouderloze tijdperk
Lang heeft Willem II niet van de overwinning kunnen genieten.
Hij overleed na een ziekte in 1650 in Den Haag. Een maand later werd zijn zoon, Willem III, geboren.
Het lukte zijn tegenstanders om de benoeming van een nieuwe stadhouder tegen te houden.
Het eerste Stadhouderloze Tijdperk brak aan.
Pas in 1672 kon zijn zoon Willem III hem opvolgen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Gewest / provincie
De gewesten (provincies) waren de delen van het land. Zij hadden besloten samen te werken op het vlak van buitenlandse politiek en oorlog om zo sterker te staan.
Soevereiniteit
Het hoogste gezag.
Calvinist
Aanhanger van het gereformeerde geloof. Strenggelovig. Contra-remonstrant.
Luthers
Aanhanger van het Protestantse geloof. Luthers. Remonstrants.
Katholiek
Aanhanger van het rooms-katholieke geloof.
Stadhouder
Titel van een van de belangrijkste functionarissen in de Republiek.
Raadspensionaris
Eerste ambtenaar en adviseur op het gebied van recht. Advocaat van het land of gebied.
Eindopdracht: Brief schrijven
Je gaat een brief schrijven.
Je schrijft de brief ...
...als Maurits van Oranje naar Johan van Oldenbarnevelt
of
...als Johan van Oldenbarnevelt naar Maurits van Oranje.
In de brief staan natuurlijk een aantal persoonlijke dingen over hun leven, maar ook hun ideeën over het bestuur van de Republiek.
Schrijf de brief in de ik-vorm. Dat betekent dat je de brief schrijft, alsof je zelf Johan van Oldenbarnevelt of Prins Maurits bent.
Een brief is een goede manier om aan iemand te laten weten wat je van een bepaald
onderwerp vindt of iemand te vragen om in actie te komen rond een bepaald onderwerp.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Had je veel aan de informatie uit de video?
Was het een goede video om deze opdracht mee te starten?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Weet je nu een beetje hoe het bestuur in de Republiek eruitzag?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Vond je het fijn om de opdracht alleen te doen? Vond je het moeilijk op elke keer vanuit ik-vorm te schrijven? Je moest als het ware in het leven van de ander stappen. Lukte dat?
Het arrangement Bestuur in de Republiek - vmbo12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp Bestuur in de Republiek. Na de opstand tegen de Spaanse koning Filips II was de Republiek der Nederlanden ontstaan. Deze opdracht gaat over het bestuur in de Republiek. Personen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het bestuur van de Republiek waren Johan van Oldenbarnevelt, Johan de Witt, Maurits van Oranje en Willem II van Oranje. Het materiaal bespreekt welke provincie de meeste politieke invloed had in de Republiek. Er wordt besproken dat er een tegenstelling ontstond tussen de stadhouder aan de ene kant en de raadpensionaris en de Hollandse regenten aan de andere kant. Begrippen horende bij deze les zijn: Staten Generaal, raadpensionaris, stadhouder, gewest/provincie, soevereiniteit, calvanist, luthers, katholiek.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp Bestuur in de Republiek. Na de opstand tegen de Spaanse koning Filips II was de Republiek der Nederlanden ontstaan. Deze opdracht gaat over het bestuur in de Republiek. Personen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het bestuur van de Republiek waren Johan van Oldenbarnevelt, Johan de Witt, Maurits van Oranje en Willem II van Oranje. Het materiaal bespreekt welke provincie de meeste politieke invloed had in de Republiek. Er wordt besproken dat er een tegenstelling ontstond tussen de stadhouder aan de ene kant en de raadpensionaris en de Hollandse regenten aan de andere kant. Begrippen horende bij deze les zijn: Staten Generaal, raadpensionaris, stadhouder, gewest/provincie, soevereiniteit, calvanist, luthers, katholiek.
Na de opstand tegen de Spaanse koning Filips II was de Republiek der Nederlanden ontstaan. Deze opdracht gaat over het bestuur in de Republiek.
Aan het eind van de opdracht kun je:
Benodigdheden
Je gaat een brief schrijven.
Intro
