Limes - vmbo12

Limes - vmbo12

Limes

Intro

De Limes, de grens van het Romeinse Rijk, liep dwars door Nederland.
Het was geen strakke lijn, maar een brede strook land.

Langs de Limes kwamen de inwoners van Nederland in contact met nieuwe spullen en gewoonten van de Romeinen.
Sommige van die Romeinse  spullen gebruiken we in Nederland nog steeds.

Voorbeeld: de Romeinen brachten bakstenen, centrale verwarming en de kennis over aquaducten mee.

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • beschrijven wat de Limes is.
  • beschrijven waar de Limes door Nederland liep en hoe die eruitzag.
  • beschrijven dat de Limes in Nederland ook een handelsroute was.
  • enkele producten en andere zaken noemen die van de Romeinen zijn overgenomen en die nog steeds belangrijk zijn voor het dagelijks leven van nu.
  • uitleggen dat de Limes in Nederland een ontmoetingspunt was voor culturen.

 

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag

Stap

Activiteit

Stap 1

Na het kijken van een filmpje over de Limes kun je vragen beantwoorden over de loop, de voordelen en de nadelen van de Limes.

Stap 2

Je kunt na het lezen van de tekst en het kijken van een filmpje benoemen welke invloeden van de Romeinen nu nog voor ons van toepassing zijn.

Afronding

Onderdeel

Activiteit

Begrippenlijst

Hier vind je de begrippen die passen bij deze opdracht.

Eindopdracht A

Als je kiest voor eindopdracht A maak je een legpuzzel van de Limes die door Nederland liep.

Eindopdracht B

Als je kiest voor eindopdracht B schrijf je een brief aan een klasgenoot.

Terugkijken

Terugkijken op de opdracht.


Benodigdheden
Geen bijzonderheden.

Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 uur nodig.

Aan de slag

Stap 1: Romeinse grens in Nederland

De Limes was de grens van het Romeinse rijk. Hier stonden ook de kampen van de soldaten. Er waren wachttorens die werden bewaakt door de soldaten. Zo konden ze de vijand van ver af aan zien komen.
ussen 47 voor Christus en omstreeks 400 na Christus liep deze grrens door Nederland (zie afbeelding).

Het Klokhuis maakte een aflevering over de Limes.
Kijkvraag: Waarom ligt de Limes bij de Rijn?

Video: Het Klokhuis - De Romeinse limes

Tussen 50 en 12 voor Chr. kwamen nieuwe volken, zoals de Bataven en de Cananefaten, in Nederland wonen. De Bataven en Cananefaten worden al snel trouwe bondgenoten van de Romeinen en vechten aan Romeinse zijde mee tegen andere Germaanse stammen.

Stap 2: Limes: handel/cultuuroverdracht

Langs de Limes in Nederland bouwden de Romeinen grensposten en steden.
Tussen de grensposten en de steden legden de Romeinen goede wegen aan. Daarvan maakten ook handelsreizigers gebruik. De Limes heeft sporen achtergelaten in ons landschap. Op sommige plekken zijn nog grenspalen te vinden. Maar ook andere sporen. Denk aan de bouw van bruggen over water. Dus de volgende keer als je over een brug over het water rijdt, dan weet je dat dat is ontstaan door de Limes en de bouw van de Romeinen.  

 

 

 

Maak nu de oefening.

Afronding

Begrippenlijst

Keltische en Germaanse stammen.
Volken die in de tijd van de Romeinen in Europa leefden. Soms sloten ze bondgenootschappen met de Romeinen en soms waren ze echte vijanden. De Keltische stammen worden ook wel Galliërs genoemd.

Veroveringen – Julius Caesar
Romeinse legers onderwierpen het ene na het andere volk. Het was Julius Caesar die Gallië aan het Romeinse Rijk toevoegde tot ongeveer de rivier de Rijn.

Limes - wachttorens
De noordgrens van het Romeinse Rijk werd gevormd door de rivieren de Donau en de Rijn en een verdedigingslinie tussen beide rivieren. Die grens heet de Limes. Tussen de grenzen stonden wachttorens.

Romanisatie - Romanisering
Romanisatie is het overnemen van onderdelen van de Romeinse cultuur door de inwoners van dat land.

Bataven
De Bataven waren een Germaans volk, ze woonden in wat nu de Betuwe heet. Lange tijd werkten de Bataven nauw samen met de Romeinen. Bataven maakten deel uit van het Romeinse leger. In 69 n.C. kwamen de Bataven onder leiding van Julius Civilis in opstand tegen de Romeinen.

Grenspalen
Langs de routes door het Romeinse Rijk stonden grenspalen.

Wegennet
De Romeinen zorgden voor goede wegen in het Rijk, zodat legers zich (relatief) snel konden verplaatsen.

Inheems
Van het eigen land. Inheemse goden zijn bijvoorbeeld goden die door de inwoners van het land worden aanbeden.

Eindopdracht A: Legpuzzel

Maak een legpuzzel van de kaart van Nederland rond 47 voor Christus. Geef op de kaart aan waarop de Limes toen liep.

Benoem ook een aantal plaatsen op de Limes.

Tip: Kijk op www.romeinselimes.nl voor een voorbeeldkaart.

  • Maak de puzzel op A3 formaat.
  • Kies of je digitaal werkt of dat je zelf knipt/plakt/tekent.
  • De puzzel bestaat uit minimaal 30 stukjes.
  • De puzzel kan echt gelegd worden door klasgenoten.
    Denk dus ook aan de stevigheid van het materiaal dat je gebruikt.

Klaar?
Laat de puzzel maken door een klasgenoot. Ben je tevreden? Lever de puzzel dan in bij je docent.

Puzzel maken

Door het maken van een puzzel ben je intensief bezig met het verwerken van kennis over een bepaald onderwerp.

 

Eindopdracht B: Brief schrijven

Als je kiest voor eindopdracht B schrijf je een brief van tussen de 150 en 500 woorden.

Stel je voor: je leeft in het jaar 20 voor Christus in Nederland.
Je leeft in het gebied in Nederland boven de Rijn. Aan de zuidkant van de Rijn liggen de Limes.
Wat zou je doen? Sluit je je aan bij de Romeinen? Of zou jij iets heel anders hebben gedaan? En wat vind je van alle nieuwe dingen die ze meebrengen naar je land?

 

  • Schrijf een brief aan een klasgenoot.
  • Vertel in de brief wat jij zou hebben gedaan als je in die tijd zou leven.
  • Lees ook de brief van je klasgenoot.
  • Geef elkaar een tip en top.

Brief schrijven

Een brief is een goede manier om aan iemand te laten weten wat je van een bepaald
onderwerp vindt of iemand te vragen om in actie te komen rond een bepaald onderwerp.

 

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • beschrijven wat de Limes is.
  • beschrijven waar de Limes door Nederland liep en hoe die eruitzag.
  • beschrijven dat de Limes in Nederland ook een handelsroute was.
  • enkele producten en andere zaken noemen die van de Romeinen zijn overgenomen en die nog steeds belangrijk zijn voor het dagelijks leven van nu.
  • uitleggen dat de Limes in Nederland een ontmoetingspunt was voor culturen.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Had je voldoende tijd om de opdrachten te maken?
  • Inhoud
    Schrijf op wat nieuw voor je was.
  • Eindopdracht
    Wat vond je van de eindopdracht?
    Vond je het fijn om de opdracht samen te doen?
    Hoe verliep de samenwerking?

  • Het arrangement Limes - vmbo12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 14:50:40
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 2 met het onderwerp Limes. Tussen 47 v. Chr. en ongeveer 400 na Chr. liep de Limes, de buitengrens van het Romeinse rijk, door Nederland. Het was geen scherpe grens maar een brede strook land. Romeinse soldaten woonden in het gebied en bewaakten de grens. Deze grenszone was voor Nederland ook een handelsroute. Langs de limes maakten inheemse bewoners van Nederland kennis met nieuwigheden die de Romeinen hadden meegebracht. Die nieuwigheden van de Romeinen kennen we nu nog in Nederland. Het materiaal bespreekt wat de Limes is, hoe het er uit zag, wat voor functie het had en de gevolgen van de Limes voor het dagelijks leven nu. Begrippen voor dit element zijn: veroveringen - Julius Caesar, wegennet, grenspalen, Keltische en Germaanse stammen, volksverhuizingen, Limes - wachttorens, Romanisatie - Romanisering, Bataven en inheems.
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur en de confrontatie met de Germaanse cultuur; Christendom in het Romeinse Rijk: van verboden tot enig toegestane godsdienst; Geschiedenis; De tijd van Grieken en Romeinen (3000 v C - 500 n C);
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, buitengrens romeinse rijk, geschiedenis, handelsroute, limes, romanisatie, stercollectie, vmbo12, wachttorens

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Romeinse grens in Nederland

    Limes

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van