Griekse beschaving - vmbo12

Griekse beschaving - vmbo12

Griekse beschaving

Intro

Rond 800 v. Chr. ontstond in het oude Griekenland de Griekse cultuur. Ook wel de Griekse beschaving genoemd.

Van deze Griekse beschaving zien we elke dag nog voorbeelden in onze samenleving. Bijvoorbeeld in de politiek onze democratie, maar ook  kunst in musea en de Olympische Spelen.

In deze opdracht ontdek je waar de oude Grieken woonden en hoe ze hun land bestuurden.
Je leert ook hoe de oude Grieken dachten over mensen, de wereld en hun goden.

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • beschrijven dat het oude Griekenland niet één staat was, maar dat het bestond uit 700 stadstaten.
  • beschrijven hoe de Grieken zich hebben verspreid over een groot gebied.
  • uitleggen waarom de Grieken zich hebben verspreid over een groot gebied.
  • benoemen wanneer en hoe er een democratie ontstond in Athene.
  • uitleggen waarom er spanningen waren tussen de stadstaten Sparta en Athene.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap Activiteit

Stap 1

Na het lezen van de kennisbank en het bekijken van de filmpjes kun je vragen beantwoorden over de verschillende stadstate (poleis) in de Griekse oudheid.

Stap 2

Je kunt een vraag beantwoorden over de kolonisatie van de oude Grieken.

Stap 3

Je leest in de kennisbank informatie over het ontstaan van de democratie. Hierna kun je vragen beantwoorden over dit onderwerp.

Stap 4

Je kunt een sleepvraag maken over de democratie in Athene.

Stap 5

Je leest in de kennisbank over de oorlogen tussen Athene en Sparta. Daarna kun je van verschillende stellingen aangeven of het over Athene of over Sparta gaat.

Stap 6

Je maakt kennis met de verschillende filosofen en hun kijk op de wereld. Je kunt uitspraken koppelen aan de juiste filosoof.

Afronding

Onderdeel

Activiteit

Begrippenlijst

Hier vind je de kennisbank en begrippen die passen bij deze opdracht.

Eindopdracht A

Als je kiest voor eindopdracht A maak je een toets.

Terugkijken

Terugkijken op de opdracht.


Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: De Poleis

De poleis
Tussen 800 en 500 voor Christus ontstonden in het gebied dat we nu Griekenland noemen zo’n 700 stadstaten. Zo’n stadstaat noem je een polis (meervoud: poleis).

De twee belangrijkste stadstaten waren Athene en Sparta.

Democratie
In de meeste poleis hadden rijke adellijke families de macht in handen. Niemand anders had wat te zeggen.

Maar in sommige stadstaten werd er ook een volksvergadering gehouden.
Daar mochten alle vrije mannen aan meedoen. Slaven mochten dus niet meedoen. De vrije mannen mochten meepraten en meebeslissen over belangrijke zaken. Die manier van meedenken over belangrijke zaken was het begin van de democratie zoals we die nu kennen.

Verspreiding van de oude Grieken

Later werden de Griekse poleis veroverd door de Romeinen. De Romeinen namen veel over van de Griekse cultuur, zoals hun kunst, ideeën en goden.

De Grieken verspreidden zich over het hele Middellandse Zeegebied, omdat er in Griekenland te weinig vruchtbare grond en voedsel was voor iedereen. Door de bevolkingsgroei ontstond er honger en ruimtegebrek.
Daarom zochten de Grieken een nieuwe woonplek (kolonie) in het buitenland, zoals in Zuid-Italië, Turkije en Noord-Afrika.
In die kolonies leefden ze van de landbouw, handel en bouwden ze nieuwe steden.  

 

Lees in de Kennisbank de volgende twee pagina's:

  • 'De poleis'
  • 'Bevolkingsgroei en kolonisatie'

De Poleis

 

Maak nu de volgende oefening.

 

Stap 2: Bevolkingsgroei en kolonisatie

Stap 3: Het begin van de democratie

De democratie ontstond in Athene. In een democratie mogen de mensen die in het land wonen, meebeslissen over het bestuur. Ze mogen stemmen over belangrijke beslissingen. Zoals wie de leiders zijn en aan welke regels iedereen zich moet houden.

De Acropolis in Athene was het religieuze en symbolische centrum van de stadsstaat. Het was een hoge heuvel in de stad. Vanaf daar kon men vijanden goed zien aankomen.

In 480 voor Christus werd de Acropolis verwoest door de Perzen.
Rond 450 voor Christus begon de herbouw.

Het eerste gebouw dat herbouwd werd was het Pathenon: een grote tempel.

Geboorte democratie

Beantwoord over dit onderdeel de volgende vier vragen.

Stap 4: Democratie in Athene

Stap 5: Oorlogen Athene en Sparta

De grootste vijand van de Griekse stadstaten was het Perzische Rijk. Zij waren vooral de vijand van Athene. 
Tussen 490 en 479 voor Christus voerden de Grieken veel oorlogen met de Perzen. In 480 voor Christus versloeg de sterke vloot van Athene de Perzische vloot.

De samenwerking tussen de Griekse poleis (stadstaten) was niet goed. Veel poleis waren bang dat Athene te veel macht zou krijgen. Er ontstond ook een strijd tussen Athene en Sparta. Tussen 431 en 404 voor Christus vochten ze met elkaar. Uiteindelijk won Sparta van Athene. Sparta kon echter niet lang van de overwinning genieten.
Alexander de Grote en het Macedonische rijk veroverden Sparta en andere Griekse steden.

Lees in de Kennisbank meer over de 'Vele oorlogen' en de verschillen tussen Athene en Sparta.

Vele oorlogen

Stap 6: Rationeel wereldbeeld

De oude Grieken geloofden in een mythologisch wereldbeeld, waarbij de goden de natuurverschijnselen beheersten, zoals water, vuur, aarde en lucht.

Later gingen de Grieken met hun verstand (ratio) zoeken naar verklaringen voor wat er om hen heen gebeurde. Knappe denkers (filosofen) zoals Socrates, Plato en Aristoteles onderzochten de natuur, wiskunde en andere onderwerpen.

Socrates vond de democratie gevaarlijk, omdat hij bang was dat slechte politici de mensen zouden misleiden. Hij werd aangeklaagd en veroordeeld tot de dood. Zijn leerling Plato dacht dat de ideale regering geleid moest worden door filosofen die wisten wat goed was. Aristoteles geloofde dat alles in de natuur een doel had: hij had grote invloed op het Westerse denken.

Dit leidde tot een rationeel wereldbeeld: problemen of vragen worden met denken onderzocht.

 

Lees in de Kennisbank de volgende pagina's:

  • Een rationeel wereldbeeld
  • Socrates
  • Plato
  • Aristoteles

Een rationeel wereldbeeld

Afronding

Begrippenlijst

De Griekse beschaving

Stadstaat/Polis
Stad en omliggend gebied met een eigen bestuur.

Athene en Sparta
De twee machtigste stadstaten uit het oude Griekenland.

Socrates, Aristoteles en Plato
Drie filosofen uit het oude Griekenland die de basis hebben gelegd voor het westerse denken en doen.

Volksvergaderingen
Tijdens de volksvergaderingen mochten de mannen uit de stadstaten meebeslissen in de politiek.

Democratie
Regeringsvorm waarbij de macht bij het volk of een gedeelte van het volk ligt.

Aristocratie
Regeringsvorm waarbij de politieke macht in handen is van enkele rijke adellijke families.

Eindopdracht A: Toets

Ter afsluiting van deze opdracht maak je een toets.

Terugkijken

Intro

  • Lees de intro van deze opdracht nog eens door. Had je alle namen in de intro goed? Ken je nu ook de betekenis van de namen?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • beschrijven dat het oude Griekenland niet één staat was, maar dat het bestond uit 700 stadstaten.
  • beschrijven hoe de Grieken zich hebben verspreid over een groot gebied.
  • uitleggen waarom de Grieken zich hebben verspreid over een groot gebied.
  • benoemen wanneer en hoe er een democratie ontstond in Athene.
  • uitleggen waarom er spanningen waren tussen de stadstaten Sparta en Athene.

Hoe ging het?

  • Tijd
    Had je genoeg tijd om de opdrachten te maken.
  • Inhoud
    Heb je nieuwe dingen geleerd? Zijn er nog dingen waar je meer over zou willen leren?
  • Eindopdracht
    Hoe ging het maken van de toets? Wat ging goed? Wat kan beter?

  • Het arrangement Griekse beschaving - vmbo12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 14:21:31
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO leerjaar 1 en 2. Dit is tijdvak 2 met het onderwerp de Griekse beschaving. Het gaat over beschaving die is ontstaan rond 800 v. Chr. in Griekenland. Die beschaving heeft nog steeds invloed op onze samenleving. Het materiaal bespreekt waar de Grieken woonden en hoe ze hun land bestuurden. Ook wordt besproken hoe ze aankeken tegen de mens, de wereld en de goden. Belangrijke begrippen zijn stadstaten (de Poleis), Athene en Sparta, democratie, Aristocratie, volksvergaderingen, Socrates, Aristoteles en Plato.
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur en de confrontatie met de Germaanse cultuur; Geschiedenis; De tijd van Grieken en Romeinen (3000 v C - 500 n C);
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    aristocratie, arrangeerbaar, athene en sparta, democratie, geschiedenis, griekse beschaving, socrates en aristoteles en plato, stadsstaten, stercollectie, vmbo12

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    De Poleis

    Geboorte democratie

    Griekse geleerden

    Griekse beschaving

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van