Menu

BASIS Vwo 5 /6 kunsttheorie Beeldend / Theater Film

BASIS Vwo 5 /6 kunsttheorie Beeldend / Theater Film

1. Inleiding Renaissance.

Het tijdperk van de Renaissance beslaat ongeveer twee eeuwen: van omstreeks 1400 tot 1600. Het was een periode van grote bloei van kunst en wetenschap. Dit ging samen met bewondering voor de klassieke oudheid, de bloeiperiode van de Griekse en Romeinse beschavingen.
De Renaissance begon in Italië, waar veel resten uit de klassieke oudheid te vinden waren. Kunstenaars en opdrachtgevers hadden het gevoel dat deze beschaving opnieuw tot leven kwam. De term 'renaissance’ betekent dan ook ‘wedergeboorte’.
 
 
Natuurwetenschappelijk onderzoek 
mens en natuur werden de inspiratiebron, nauwkeurige waarneming van de natuur.
 
Kunst en wetenschappen komen tot bloei, een grote honger naar kennis.
Het menselijk lichaam wordt ontleed, dieren en planten bestudeerd. Ontstaan van universiteiten. Bouwkunst, schilderkunst en beeldhouwkunst werden voor het eerst als vrije kunsten gezien in plaats van als ambachtelijk handwerk. Door meer kennis van de anatomie werden ook figuren waarheidsgetrouwer en natuurlijker afgebeeld. In de beeldhouwkunst werd een ideale weergave van de mens toonaangevend.
 
Wedergeboorte van klassieke idealen
Een sterke gerichtheid op de klassieke oudheid. Het schoonheidsideaal van de oude Grieken en Romeinen werd de standaard waaraan alle kunst moest voldoen. In de architectuur werden klassieke bouwelementen toegepast, en net als in de Griekse en Romeinse tijd werd de mens verheerlijkt in schilderkunst en architectuur. Naast de klassieke kunst was ook de vroegchristelijke en byzantijnse kunst een voorbeeld.
 
Opkomst van staten en landsgrenzen
Italië bestond uit veel kleine stadsstaatjes, die elkaar bevochten en probeerden de loef af te steken met indrukwekkende architectuur en de mooiste kunstwerken.
 
Ontdekking van de wereld
In 1492 ontdekten de Spanjaarden Noord-Amerika, in 1498 voeren de Portugezen naar Zuid-Amerika en ontdekken een nieuwe handelsroute naar Oost-Indië. Handelaren trokken over zee naar onbekende gebieden. Prinsen en rijke burgers verzamelden zeldzaamheden uit de hele wereld.
 
Een nieuw zelfbewustzijn.
In de Renaissance werd de mens een individu, het middelpunt van de wereld. Dat is goed te zien in de ontwikkeling van het portret. De menselijke maat wordt maat der dingen.
 
Veranderende levensfilosofie: opkomst van het Humanisme
Humanisten bepleitten een terugkeer naar de Griekse en Romeinse teksten en een zuivere beleving van het christelijk geloof.
Een bekende humanist was Desiderius Erasmus (ca 1469-1536),  een Nederlandse priester, filosoof, schrijver en humanist die in Parijs en Turijn studeerde en door heel Europa reisde. Hij vertaalde Griekse teksten en het nieuwe testament in het Latijn (de taal van toen) en publiceerde veel ‘tractaten’ en geschriften. In zijn Bijbelvertaling ging hij uit van de oorspronkelijke teksten, en verbeterde daarmee de fouten uit de middeleeuwse vertaling. Hij bekritiseerde de verering van relieken, de aflaten, de pelgrimstochten en het gedrag van veel geestelijken. Erasmus stelde religieuze, morele, filosofische en politieke vragen en legde een fundament voor de Reformatie.
Als humanist was hij een beoefenaar van de studia humanitatis: grammatica, retorica, logica en geschiedenis. Humanisten benadrukten het belang van de wiskunde in de studie van de wereld. Wiskunde was een middel om filosofische en theologische waarheden te achterhalen.
 
 
Erasmus werd raadsheer van keizer Karel V, en gaf les aan prinsen. Hij pleitte voor vrijheid van denken en voor verdraagzaamheid: ‘Is het niet wezenlijk onchristelijk om intolerant te zijn? Een christen mag geen tiran zijn. De christelijke moraal eist juist zachtmoedigheid’.
 
Hans Holbein schilderde in 1523 ook drie portretten van Erasmus. Omdat hij met geleerden in heel Europa correspondeerde, was Erasmus zo beroemd dat hem vaak gevraagd werd om portretten van zichzelf naar het buitenland te sturen. Hij had grote invloed op de nieuwe geestelijke stroming in Europa, het humanisme. Zijn kritische vertaling van de bijbel werd beroemd. Maar zijn pleidooien voor meer tolerantie tussen diverse opvattingen mochten nog niet baten, pas in de 16e eeuw maakten wederzijdse verkettering, vrijheidsbeperking en brandstapels plaats voor meer vrijheid van wetenschap en ideeënvrijheid.
 
De boekdrukkunst verspreidde nieuwe ideeën
Johannes Gutenberg wordt als ‘uitvinder’ van de boekdrukkunst gezien. Hij goot (losse) letters in een speciale metaallegering, waarmee teksten ‘gezet’ en gedrukt konden worden. Het eerste gedateerde drukwerk verscheen in 1445, ironisch genoeg was dat een aflaatbrief met plaats voor de naam van degene voor wie de brief bestemd was. Toen werd ook het allereerste politieke pamflet gedrukt. In 1455 werd het hoofdwerk van Gutenberg, de gutenbergbijbel gepubliceerd.
Het protestantisme, waarbij de bijbel erg belangrijk is, profiteerde van de verspreiding van deze bijbel. Ook geschriften en propaganda konden nu op een snelle en goedkope manier verspreid worden.
 
De religieuze eenheid wordt doorbroken: de Reformatie
Nadat Luther en Calvijn misstanden in de kerk van Rome hadden bekritiseerd, ontstonden in Europa verschillende protestantse stromingen. Dit wordt de Reformatie genoemd. Deze strijd om het geloof ging met veel bloedvergieten gepaard. Het was een godsdienstrevolutie die alle lagen van de maatschappij raakte en de macht van de katholieke kerk en de wereldlijke leiders bedreigde. Ook de Anglicaanse kerk scheidde zich met Hendrik VIII af van Rome, en kreeg een protestants karakter.
In 1566 richtten Calvinistische beeldenstormers veel vernielingen aan in katholieke kerken, waarbij talloze religieuze beelden en voorwerpen werden vernield.
 
 

De stellingen van Luther

Ruilhandel wordt geldeconomie
De ontdekkingsreizen leidde tot meer handel. Eeuwenlang was de landbouw de belangrijkste bron van inkomsten geweest, maar vanaf 1400 leverden vooral handel en producten van handwerklieden geld op. In de steden bewaakten de gilden de kwaliteit en de prijs van de goederen, kooplieden organiseerden het transport. Al gauw leenden kooplieden geld aan handelaren en machthebbers die hun schuld met rente moesten aflossen. Zij werden de eerste bankiers. Rond 1450 ontstond in Italië het kapitalisme, dat zich binnen 50 jaar over heel Europa verspreidde.
Deze handelaren kregen een plaats naast de adel en wilden hun rijkdom tonen. Ze namen kunstenaars in dienst om hun paleizen te verfraaien. Zo ontstond een nieuwe hofcultuur. In 1528 verscheen een boek met etiquetteregels voor hovelingen: het boek van de hoveling "Il libro del Cortegiano" van Baldassare Castiglione.
 
Nieuwe rol voor kunstenaars: naast de kerk ook wereldlijke opdrachtgevers, ontwikkeling van profane kunst naast kerkelijke kunst
Kunstenaars krgen nu ook de nieuwe elite als opdrachtgever (gilden, patriciërs en handelslieden). Bankiersfamilies als de Pazzi, de Pitti en de Medici, gaven opdrachten aan kunstenaars die zich lieten inspireren door de klassieke Oudheid, de natuur en de filosofie. Dankzij dit mecenaat konden kunstenaars zich volledig aan hun kunst wijden.
 
De kunstenaar treedt uit de anonimiteit
een groter zelfbewustzijn van de mens
 
De burger
kreeg een belangrijker plaats in het maatschappelijk leven, de ridderstand verloor macht en aanzien.
 

PPT: Inleiding Renaissance

Video: denkbeelden in de Renaissance en familie de Medici
HISTORY OF IDEAS - The Renaissance

Colofon

Het arrangement BASIS Vwo 5 /6 kunsttheorie Beeldend / Theater Film is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Kunsttheorie ATC Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2018-11-12 15:04:17
Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld

Bronnen

Bron Type
De stellingen van Luther
https://www.youtube.com/watch?v=EUU4bfBVA3U 		Video
PPT: Inleiding Renaissance
https://www.youtube.com/watch?v=Yu1Lje_-58c 		Link
Video: denkbeelden in de Renaissance en familie de Medici
https://www.youtube.com/watch?v=fI1OeMmwYjU 		Link
De bouw van de koepel van de Sancta Maria del Fiore in Florence, architect Brunnelleschi.
https://www.youtube.com/watch?v=sojV4L79-7Y 		Video
De gulden snede
https://www.youtube.com/watch?v=3-fj4lcKvvM 		Video
Dans in de Renaissance: toudillon
https://youtu.be/dttm-iI-s5s 		Video
Palestrina: ' Gloria "
https://youtu.be/iPaP7Y9Jsc0 		Video
Muziek in de Renaissance: website van digischool.
http://static.digischool.nl/mu/leerlingen/geschiedenis/renaissance/instrumenten.htm 		Link
Video: uitleg : wat is opera ?
https://youtu.be/yywuXsu3_iE 		Video
Monteverdi: L'orfeo: opera.
https://youtu.be/Z_vKil1UhRg 		Video
Film: Leonardo da Vinci: documentaire
https://youtu.be/LiuNsFIwyog 		Video
Video: Rafael: documentaire
https://youtu.be/DX5vePQShzE 		Video
Waaraan herken je de kunst in de Barok ?
https://www.youtube.com/watch?v=EFHPAbHaoqk 		Video
De Barok
https://kunstgeschiedenis.jouwweb.nl/schilderkunst1/barok 		Link
De Barok in Rome: Sint Pieter en Caravaggio, Bernini, stadsaanleg en fonteinen,
http://www.belpaese.nl/B2SGESRN.HTML 		Link
Wandeling naar en in de Sint Pieter in Rome
https://www.youtube.com/watch?v=0B54PR2kvWE&t=254s 		Video
Uitleg karakters Commedia dell'arte Video
Uitleg: wat is commedia dell'arte
https://youtu.be/xijoKgvvFas 		Video
Commedia dell'arte
https://youtu.be/Cv6Wot9M0wo 		Video
Shakespeare; The Globe Theatre London tour
https://www.youtube.com/watch?v=uA7V3svgOpQ 		Video
Shakespeare's Globe Theatre Trailer for Romeo & Juliet 2009
https://www.youtube.com/watch?v=ZZQ5D5Kgbds 		Video
http://www.geschiedenisbeleven.nl/de-bouw-van-versailles/
http://www.geschiedenisbeleven.nl/de-bouw-van-versailles/ 		Link
https://hofcultuurdt.wordpress.com/hofcultuur-architectuur-leefstijl-en-etiquette-3/versailles-stelt-norm/het-paleis-van-versailles/
https://hofcultuurdt.wordpress.com/hofcultuur-architectuur-leefstijl-en-etiquette-3/versailles-stelt-norm/het-paleis-van-versailles/ 		Link
http://en.chateauversailles.fr/discover/estate/estate-trianon/queen-theatre
http://en.chateauversailles.fr/discover/estate/estate-trianon/queen-theatre 		Link
Kenmerken van de Barok dans
https://youtu.be/0-LEYW492eo 		Video
Voorbeeld van Barok dans: dansbeweging en bewegingspatronen
https://youtu.be/uxiGhIvUjxQ 		Video
https://www.examenblad.nl/examenstof/syllabus-2020-kunst-vwo/2020/f=/kunst_vwo_2_versie_2020.pdf
https://www.examenblad.nl/examenstof/syllabus-2020-kunst-vwo/2020/f=/kunst_vwo_2_versie_2020.pdf 		Link
Het hof onder Lodewijk XIV : 1 de Zonnegod en zijn Versailles
https://www.youtube.com/watch?v=kjnqvwlB2EM 		Video
Het hof onder Lodewijk XIV: 2 Kennismaking met de hovelingen
https://www.youtube.com/watch?v=3Sg0Jlo6fOY 		Video
Het hof onder Lodewijk XIV : 3 Feest ter vermaak en propaganda
https://www.youtube.com/watch?v=0NfjCeZLiJ8 		Video
PPT: absolute macht
https://www.youtube.com/watch?v=iRZvEyxtKfQ 		Video
Hoe herken je Barok kunst ?
https://www.youtube.com/watch?v=OGptBQSoM7I 		Video
LINK: VOC kenniscentrum
http://www.voc-kenniscentrum.nl/producten.html 		Link
Kleding: De Japonse rok
https://www.modemuze.nl/themas/de-japonse-rok 		Link
LINK: Aziatische schatten in het Rijksmuseum in Amsterdam
http://historiek.net/rijksmuseum-toont-aziatische-schatten/53726/ 		Link
LINK: Blauw- wit
http://static.digischool.nl/ckv2/burger/burger17de/kakimon/porselein.htm 		Link
LINK: Het boek van Johan Nieuhof
http://static.digischool.nl/ckv2/burger/burger17de/nieuhof.htm 		Link
Film: Parijs 1900: La belle époque
https://www.youtube.com/watch?v=hmA_gozq3TA 		Link
Bouw van het Christal Palace in Londen: voorbeeld van prefab en skeletbouw
https://www.youtube.com/watch?v=X96KTrhuAHk 		Link
Egon Schiele: expressionistisch kunstenaar in Wenen
https://www.youtube.com/watch?v=ci6RPY2n7Dw 		Link
Film: Oscar Schlemmer: Das Triadische Ballet
https://www.youtube.com/watch?v=FaXoUuAM8Cw 		Link
Film: vergelijking Constructivisme , de Stijl en Bauhaus.
https://www.youtube.com/watch?v=NKCuXxiUpUY 		Video
Film: " De Stijl " met Mondriaan en Rietveld.
https://www.youtube.com/watch?v=ZHebydgXrcI 		Video
Imiteren, variëren, overtreffen: kunst in de middeleeuwen, de cultuur van het moderne en de cultuur van de massa ( hedendaagse kunst )
https://www.youtube.com/watch?v=uMvjApgL3WU 		Video
Overzicht van kunst stromingen in de cultuur van de massa
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/neo-expressionisme.html 		Link
Conceptueel kunstenaar Arjan Boerstra
https://www.youtube.com/watch?v=rweVOp3wH6k 		Video
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/minimal-art.html
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/minimal-art.html 		Link
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/conceptuele-kunst.html
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/conceptuele-kunst.html 		Link
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/land-art.html
http://kunst-postmodernisme.blogspot.nl/p/land-art.html 		Link
Daan Roosegaarde: Dutch profiles
https://www.youtube.com/watch?v=I8SFEZz8vxg 		Video
Daan Roosegaarde: windlicht : interview in " de wereld draait door "
https://www.youtube.com/watch?v=ExnZOToAchI 		Video
Waterlicht: project in Amsterdam en Middelburg
https://www.youtube.com/watch?v=fGSdA_uOxjM 		Video
Theo Jansen: strandbeesten
https://www.youtube.com/watch?v=lT-DnGLa-MA 		Video
Iris van Herpen: moderontwerper
https://www.youtube.com/watch?v=_IyhPfci-K8 		Video
Interview John Körmeling
https://www.youtube.com/watch?v=p7I8hE4wDzo 		Video
Top 10 Most Effective Editing Moments of All Time
https://www.youtube.com/watch?v=lrSXLm2xEqs 		Video
Film: Moulin Rouge
https://www.youtube.com/watch?v=fFtssl7u7lE 		Video
Django Unchained : Funniest Scene The Raid 360p
https://youtu.be/oKegmw8z46I 		Video
Werkteater: voorstelling: Hallo mdemens
https://www.youtube.com/watch?v=FPe3nnEcIxI 		Video

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

Meer informatie voor ontwikkelaars

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.