Politiek - vmbo

1848 - Grondwet

In de 19e eeuw is het politieke systeem ontstaan dat we nu nog kennen. Een belangrijke stap was de grondwet van 1848 die door Thorbecke is ontworpen. 
De belangrijkste kenmerken van de grondwet zijn:

  • Grondrechten voor de burgers
    De grondrechten van burgers werden in 1848 nauwkeurig omschreven. Er kwam vrijheid van godsdienst, persvrijheid, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vergadering en de vrijheid van onderwijs.
    Door deze grondrechten werd het leven van veel mensen wat makkelijker. Het werd bijvoorbeeld voor katholieken mogelijk om hun godsdienst openlijk te belijden.

  • Gescheiden machten
    De staatsmacht bestond uit drie gescheiden machten:
    - Wetgevende macht: Staten Generaal (Eerste en Tweede kamer)
    - Uitvoerende macht: regering, provincies en gemeenten
    - Rechterlijke macht: rechters

  • Ministeriële verantwoordelijkheid
    Voor 1848 waren ministers de hulpjes van de koning en niet aanspreekbaar op het beleid. Vanaf 1848 werden ministers zelf verantwoordelijk en was de macht van de koning symbolisch.

  • Rechtstreekse verkiezingen
    De leden van de Tweede Kamer worden rechtstreeks gekozen door de burgers.
    ‘Het volk’ bestond uit mannen die genoeg verdienden en genoeg belasting betaalden. In 1850 had nog slechts 10% van de volwassen mannen kiesrecht!

  • Recht van enquete en recht op amendement
    De Tweede Kamer kan zelf onderzoek laten doen en kijken of de regering wel juist heeft gehandeld. 
    Het recht van amendement houdt in dat de kamer het recht heeft om wetsvoorstellen in te dienen.

  • Tweede kamer controleert regering
    De Tweede Kamer controleert het beleid van de regering. De Tweede Kamer controleert of de regering zijn werk goed doet. De regering is daarom verplicht om de Kamer goed te informeren.

Liberalisme

Het liberalisme was een politieke stroming die de vrijheid van het individu voorop stelde. Volgens de liberalen zijn mensen voor een belangrijk deel zelf verantwoordelijk voor hun eigen geluk.

Door de toename van het aantal fabrieken in de 19e eeuw was er een groep rijke burgers ontstaan. Deze rijke burgers voelden zich sterk aangetrokken tot het liberalisme. Zij wilden volledige economische vrijheid en zo weinig mogelijk bemoeienis van de staat en de kerk. 

De rol van de staat en de rechten van de burgers wilden de liberalen vastleggen in een grondwet. Die grondwet kwam er in 1848. 

Vrijheidsbond - Thorbecke
De liberaal Thorbecke wordt wel gezien als de man achter de grondwet. De eerste politieke partij die de liberalen hebben opgericht heet de Liberale Staatspartij of 'De Vrijheidsbond'.

Socialisme

Het socialisme was een politieke stroming die zich inzette voor betere arbeidsomstandigheden voor de arbeiders.

In de 19de eeuw waren veel mensen van het platteland naar de steden getrokken om te werken in de fabrieken. In die fabrieken waren de werkomstandigheden slecht: arbeiders maakten lange werkdagen, deden vies en gevaarlijk werk en kregen weinig betaald.

SDAP - Nieuwenhuis
Om betere werkomstandigheden te bereiken organiseerden de socialisten zich in een politieke partij, de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP). 
Maar omdat arbeiders geen kiesrecht hadden, had de partij slechts enkele zetels in de Tweede Kamer. 
Ferdinand Domela Nieuwenhuis wordt wel gezien als de grondlegger van het socialisme. Hij vond het belangrijk om de arbeiders een stem te geven.

Confessionelen

Katholieken en protestanten
De katholieken en protestanten worden samen wel de confessionelen genoemd. Anders dan de liberalen en de socialisten zagen zij wel een rol voor het geloof in de politiek. 

In de nieuwe grondwet van 1848 was de vrijheid van godsdienst opgenomen. Goed nieuws voor de confessionelen. Maar de liberalen hadden ook geregeld dat alleen openbare scholen geld van de overheid kregen. 
Dat vonden de katholieken en protestanten niet eerlijk. Zij wilden dat ook confessionele scholen overheidsgeld krijgen. 

De strijd van de katholieken en protestanten om geld voor hun scholen te krijgen, is bekend geworden als de schoolstrijd. 
In 1917 kwam er een einde aan de schoolstrijd. 
Vanaf dat moment krijgen alle scholen overheidsgeld.

Confessionele politieke partijen

RKSP - Schaepman
De politieke partij die de katholieken oprichtten heette de RKSP, de Rooms Katholieke StaatsPartij. De belangrijkste katholieke politieke leider was Herman Schaepman. Hij was een van de eerste katholieken in de tweede kamer. 

ARP - Kuyper
Abraham Kuyper was de oprichter van de politieke partij voor de protestanten: de ARP (de AntiRevolutionaire Partij). De ARP was vanaf het begin een belangrijke partij die zich richtte tegen de liberalen en tegen de socialisten.

  • Het arrangement Politiek - vmbo is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2017-09-25 11:22:06
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De Kennisbanken bevatten de theorie bij de opdrachten.
    Leerinhoud en doelen
    Aardrijkskunde; Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    kennisbank, leerlijn, rearrangeerbare

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van