Hoofdstuk 13 'De wereld na 1945'

Hoofdstuk 13 'De wereld na 1945'

Hoofdstuk 13 'De wereld na 1945'

Hoofdstuk 13 van Memo gaat over het allerlaatste tijdvak wat we behandelen: tijdvak 10 'de tijd van televisie en computer'. Bij dit hoofdstuk horen een vijftal kenmerkende aspecten.

- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.

- De dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.

- De eenwording van Europa

- De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de 20e eeuw aanleiding gaf tot sociaal-cuturele veranderingsprocessen

- De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen.

Paragraaf 1 'Oost en West'

Paragraaf 1 gaat over 'De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog'

Dit kenmerkende aspect kun je in twee woorden vertalen als: Koude Oorlog.

Het speelt zich af sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog tot aan de val van de Berlijnse muur (1945 - 1989). Hoofdrolspelers in dit 'koude' conflict zijn: de Verenigde Staten (kapitalistisch blok) en de Sovjetunie (communistisch blok).

We noemen deze periode 'Koude Oorlog' omdat de spanningen tussen deze twee grootmachten zo hoog opliepen dat er min of meer een oorlogssituatie was, echter: het is nooit tot echte oorlogshandelingen gekomen tussen deze twee grootmachten, daarom spreken we 'metaforisch gezien' van een 'Koude Oorlog'.

Uitleg

Filmpje

Filmpje: Koude Oorlog

Paragraaf 2 'Een welvarend westen'

Paragraaf 2 gaat over het kenmerkende aspect:

'De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de 20e eeuw aanleiding gaf tot sociaal-culturele veranderingsprocessen.'

Wat houdt het in?

Vanaf de jaren '60 was er in Nederland een enorme welvaartsbloei (mensen verdienden meer en hadden daardoor meer te besteden). Door deze toename van welvaart veranderde de Nederlandse samenleving: meer geld geeft je namelijk de mogelijkheid om meer eigen keuzes te maken.

Wat zag je dus gebeuren in Nederland? Dat op het sociaal-culturele gebied (het gebied dat gaat over mensen en hun cultuur) allerlei veranderingen gingen plaatsvinden. Bijvoorbeeld:

- Jongeren --> door welvaartsgroei --> opkomst jongerenculturen (bijv. Provo, kenmerkend is de maatschappijkrtische houding van de jongeren)

- Vrouwen --> door welvaartsgroei --> vrouwen waren zich bewust van hun achtergesteld positie in de maatschappij --> opkomst tweede feministische golf (bijv. de beweging Dolle Mina van de protestactie 'baas in eigen buik'

 

 

Uitleg

Film 'de toenemende westerse welvaart van de jaren '60 wat zorgde voor sociaal-culturele veranderingsprocessen'

Paragraaf 3 'De Europese eenwording'

Deze paragraaf gaat over het kenmerkende aspect 'De eenwording van Europa'.

Na het einde van de Tweede Wereldoorlog gingen Europese landen meer met elkaar samenwerken op het gebied van tal van maatschappelijke terreinen (politiek, economie, sociaal). Deze uitbreiding van samenwerking is in de loop van de jaren steeds meer geworden.

Net na de Tweede Wereldoorlog was er samenwerking op het gebied van kolen en staal. Kolen en staal zijn immers grondstoffen voor een oorlogsindustrie. Als je door samenwerking (Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal: EGKS) gaat samenwerken dan zorg je voor toezicht op de productie van kolen en staal. Op die manier kan niet één land bijv. met kolen en staal een oorlogsindustrie opbouwen.

De Europese samenwerking is dus ontstaan met als reden: 'het voorkomen van oorlogen.' Daarnaast wilde de VS als overwinnaar van de Tweede Wereldoorlog ook erg graag dat Europese landen gingen samenwerken om op die manier communisme tegen te houden (containmentpolitiek).

In deze paragraaf moet je de ontwikkeling van de Europese samenwerking leren. Het belangrijkste hieruit is:

Europese samenwerking:

- om oorlogen te voorkomen

- om communisme tegen te houden

- om economische bloei tot stand te brengen.

LET OP:

voor het examen geldt dit (tekst uit de syllabus) 'Het gaat bij dit aspect niet om verdragen en organisaties, noch om de politieke instellingen van de EU, maar wel om de verbanden met de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog.'

Uitleg

Filmpje

film 'Europese samenwerking'

Paragraaf 4 'Noord en Zuid'

Deze paragraaf gaat over het kenmerkende aspect: 'De dekolonisatie die een eind maakt aan de westerse hegemonie in de wereld.

LET OP: dit kenmerkende aspect is een soort 'vervolg' van het kenmerkende aspect 'vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme (hfst 12, par 4).

Vanuit het verzet van kort na de Tweede Wereldoorlog (zie paragraaf 12.4) ontwikkelt zich een proces waarbij steeds meer kolonies willen loskomen van hun kolonisator (Europese land). Dit proces heet 'dekolonisatie'. Door de dekolonisatie kwam er een einde aan de westerse (vooral Europese) hegemonie van de wereld.

Wat is hegemonie? Dat is een soort 'opperheerschappij' die de Europese landen hadden over andere werelddelen (in de vorm van kolonies)

Door het dekolonisatieproces raakten kolonies los van hun kolonisator; ze werden onafhankelijk: dit proces bracht ook allerlei problemen met zich mee voor de kolonies. Want nu moesten deze landen op eigen benen staan en daar waren de landen niet altijd helemaal klaar voor.

 

Uitleg

Filmpje

Filmpje 'dekolonisatie die een einde maakte aan Europese hegemonie'

Paragraaf 5 'De wereld na 1989'

De wereld veranderde drastisch in het jaar 1989: toen viel de Berlijnse muur en dat betekende een einde van de Koude Oorlog. De machtsstrijd die al sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog bestond. Na 1989 vormde zich een nieuwe wereldorde. Dat ga je bestuderen in deze paragraaf.

Het bijpassende kenmerknde aspect =

niet echt één specifiek.

Wat heeft raakvlakken?

- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voorvloeiende dreiging van een atoomoorlog.

Waarom?

Omdat er aan deze blokken en dreiging een einde kwam.

En verder:

- De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de 20e eeuw aanleiding gaf tot sociaal-culturele veranderingsprocessen.

- de ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen

Waarom?

Omdat de westerse wereld in 1989 geen mono-cultuur was (één cultuur) maar juist een verzameling van allerlei culturen (multicultureel) door de welvaartsgroei die de westerse wereld vanaf de jaren '60 doormaakte.

Uitleg

Filmpje

Dekolonisatie maakt een einde aan de westerse hegemonie in de wereld

Paragraaf 6 'Globalisering'

Deze paragraaf gaat over het kenmerkende aspect: 'De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen'

Uitleg

Filmpje

Het ontstaan van multiculturele samenlevingen.