Na de Industriële Revolutie in de 19e eeuw werd ook in Nederland meer en meer in fabrieken gewerkt. Er ontstond een nieuwe klasse van fabrieksarbeiders. De slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders en hun families lagen aan de basis van een nieuwe politieke stroming, die van het socialisme en sociaaldemocratie. Daarover gaat deze opdracht.
In de volgende video maak je kennis met het socialisme en de sociaaldemocratie. De informatie die je in de video hoort, kun je gebruiken in de rest van deze opdracht.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
in het kort omschrijven wat socialisme en sociaaldemocratie is.
een verschil noemen tussen het socialisme en het communisme.
omschrijven hoe de SDB en de SDAP in Nederland de positie van arbeiders in Nederland wilden verbeteren.
omschrijven wie Jelle Troelstra was.
omschrijven welke rol de sociaaldemocratie nu nog speelt in de Nederlandse politiek.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
In een video zie je wat het doel en het ontstaan van het socialisme en de sociaaldemocratie was.
Stap 2
Ook in Nederland kwam het socialisme van de grond. Daarover lees je in deze stap. Ook kijk je twee video's.
Stap 3
In deze stap leer je wat het nalatenschap is van de SDAP in de huidige tijd.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct A
Samen met klasgenoten doe je mee aan een vraag- en antwoordketting
Eindproduct B
en
Je maakt zelf een toets over de lesstof en overhoort daarmee je klasgenoten.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Opkomst
Karl Marx 1818 - 1883
Opkomst van socialisme en sociaaldemocratie
Wat is socialisme en sociaaldemocratie?
Kijk voor een uitleg van het ontstaan, de idealen en de werkwijze naar de video ‘Socialisme’.
Beantwoord na het kijken de vragen.
Stap 2: SDB en SDAP
Verkiezingsposter
Vrijzinnig Democraten
SDB, SDAP en de mislukte revolutie van Troelstra
Ook in Nederland kreeg de industrie voet aan de grond en ontstond een klasse van arbeiders. Ook hier vond het socialisme aanhangers onder de arbeiders.
In 1881 richtte de dominee Ferdinand Domela Nieuwenhuis de Sociaal Democratische Bond op. De SDB wilde een socialistische maatschappij tot stand brengen. Als het moest door een revolutie waarbij arbeiders de macht grijpen. Alleen op die manier konden volgens de SDB de beroerde omstandigheden van de arbeiders verbeteren. Wel deed de partij mee aan verkiezingen in Nederland.
Toen in 1900 de Sociaal Democratische Bond opging in de partij van Troelstra, wilde ook deze partij met een revolutie de arbeiders in Nederland aan de macht brengen. Maar niet iedereen was het over de manier waarop deze revolutie zou moeten plaatsvinden. Of er bijvoorbeeld wel of geen geweld gebruikt mocht worden en wat er moest gebeuren met de huidige regering. Door de onenigheid onderling kwam de revolutie niet van de grond.
Kijk maar eens naar de volgende video. Deze scène laat goed zien hoe de achterban van Troelstra reageerde op de verschillende pogingen tot een revolutie.
Kijk nu naar een fragment uit de video ‘Staatsinrichting – Verzuiling – Liberalen en Socialisten’ (vanaf 3:46). Lees voor het kijken eerst de vragen door. De antwoorden kun je vinden in de video.
Kijk ook de volgende video
Stap 3: Nalatenschap
Lijsttrekker Drees 1886 - 1988
Nalatenschap van de SDAP
Na 1918 bleef de SDAP volgens de regels van de democratie in Nederland haar rol spelen in Nederland behalve tijdens de Duitse bezetting van Nederland (1940-1945). Toen waren, op de NSB na, alle partijen in Nederland verboden.
Eén van de leden van de SDAP was Willem Drees. Drees speelde jarenlang een grote rol in de Nederlandse politiek als voorman van de Partij van de Arbeid. Deze PvdA is ontstaan uit een fusie van de SDAP in 1946 met twee kleine partijen.
Kijk naar een fragment uit de film “Democratie in Nederland” van SchoolTV (bekijk van 0:56 tot 3:15 minuten). De antwoorden op de vragen onderaan de pagina hoor je deels in de video.
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Arbeider
Een arbeider of arbeidster is in het algemeen iemand die zijn of haar arbeid en vaardigheden aanbiedt in ruil voor een beloning, meestal loon geheten.
Arbeidersklasse
Sociale klasse in de maatschappij van personen die in loondienst zijn. Ze verrichten vaak handarbeid in fabrieken en werkplaatsen.
Gegoede burgerij
Welgestelde burgers met een hoog inkomen, zoals fabrikanten, ondernemers, handelaars, rijke boeren in het noorden van het land en mensen met een vrij beroep, zoals dokter of advocaat.
Socialisme
Maatschappelijk systeem dat zich aan het eind van de 19e eeuw ontwikkelde en dat gebaseerd is op gelijkheid, sociale rechtvaardigheid en solidariteit. Met een eerlijke verdeling van macht en goederen en een sterke rol van de staat.
Sociaaldemocratie
Stroming in de politiek en de maatschappij die streeft naar gelijkheid en gelijkwaardigheid voor de arbeidersklasse door verbetering van hun rechten en sociale wetgeving.
Socialistische maatschappij
Een maatschappij waarin alle productiemiddelen in handen zijn van de staat en alle mensen gelijk zijn aan elkaar.
Sociaal Democratische Bond (SDB)
Radicale socialistische partij, in 1881 opgericht door Domela Nieuwenhuis.
Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP)
Gematigde socialistische partij, opgericht in 1894 door P.J. Troelstra.
Eindproduct A: Vraag en antwoord
Vraag en antwoordketting
Als eindproduct A maak je met een aantal klasgenoten een Vraag- en antwoordketting.
Je hebt gezien hoe de politieke stroming van het socialisme en de sociaaldemocratie is ontstaan. Je kent nu ook de kernpunten uit het gedachtegoed van deze stroming. En je weet wat voor invloed deze stroming heeft gehad op de maatschappij en het politiek bestel in Nederland. Al deze kennis gaan jullie testen door mee te doen aan het spel "Vraag- en antwoordketting". Dat gaat als volgt:
Jullie docent heeft vijftien kaartjes gemaakt. Op ieder kaartje staat een vraag en een antwoord op een andere vraag.
De docent deelt jullie in groepjes van twee in en legt uit hoe het spel gespeeld gaat worden. Daarna geeft hij iedere groep een kaartje en hij houdt een kaartje voor zichzelf.
Het spel begint als de docent de vraag op zijn kaart voorleest. Het team dat op die vraag het antwoord in zijn hand heeft, leest dat antwoord voor en stelt vervolgens de vraag die op dat kaartje staat.
Hou de kaart die je hebt gekregen paraat, want op elk moment kan de vraag komen waarvan jullie het antwoord hebben. En dan is het jullie beurt om dat antwoord hardop voor te lezen en je vraag te stellen.
Het spel is uit zodra de vraag gesteld wordt waar jullie docent het antwoord in handen heeft.
Veel plezier met dit spel!
Beoordeling
Door jullie het spel Vraag en antwoord ketting te laten spelen gaat jullie docent na wat jullie weten van socialisme en sociaaldemocratie in Nederland.
Eindproduct B: Zelf toets maken
Als uit eindproduct B ga je zelf een toets maken over deze opdracht.
Je bedenkt minimaal 8 vragen over het Socialisme en de sociaal democratie.
Zorg dat je met de vragen controleert of alle leerdoelen beheerst worden.
Natuurlijk maak je ook een antwoordblad. Het geheel werk je uit in een document.
Laat minimaal twee klasgenoten jouw toets maken. Kijk de toetsen ook na.
Lever je toets, de beide ingevulde toetsen en het antwoordmodel in bij je docent.
Beoordeling
Je docent let bij de beoordeling van je toets op het volgende:
De vragen sluiten aan bij de leerdoelen van deze opdracht.
Met de vragen kunnen leerlingen controleren of ze alle leerdoelen beheersen.
De vragen zijn duidelijk omschreven.
De antwoorden op het antwoordenblad zijn juist.
De toets is door minimaal twee andere leerlingen gemaakt.
Het geheel ziet er netjes en verzorgd uit.
De toets bevat geen taalfouten.
Terugkijken
Intro
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.
Gaf de video een duidelijk beeld van het socialisme en kon je de informatie gebruiken in de rest van deze opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over dit onderwerp?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Ging het goed?
A: Heb je samen met je klasgenoten de vraag- en antwoordketting op kunnen lossen? Is het gelukt om de juiste vragen en antwoorden bij elkaar te vinden? Wat vind je van deze manier van werken? Leg je antwoord uit.
B: Is het gelukt om de vragen zo te omschrijven dat alle leerdoelen er in verwerkt waren? Konden je klasgenoten jouw toets met een voldoende afsluiten? Als dat niet lukte, was denk je dan dat daar de reden van was?
Het arrangement Sociaal democratie vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO-KGT. leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Staatsinrichting. Het onderwerp van deze les is Sociaal democratie. Het materiaal geeft een omschrijving van het socialisme en sociaaldemocratie. Het socialisme wil gelijkheid en gelijkwaardigheid voor de arbeidersklasse waarbij de sociaal democratie dat wil bereiken door het kiesrecht te verbreden waardoor de arbeidersklasse mee kunnen belissen in de politiek. Hiermee kunnen er sociale wetten worden opgesteld waardoor de woon- en werkomstandigheden verbeterd worden. Het verschil met het communisme is dat de omschakeling bij het communisme veel radicaler is. Hier wordt geweld gebruikt en bij een sociaal democratie gaat het proces veel geleidelijker. In 1881 richtte de dominee Ferdinand Domela Nieuwenhuis de Sociaal Democratische Bond op en werd in 1900 samengevoegd bij de partij van Troelstra, de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP). Troelstra wilde een revolutie beginnen om de burgers meer macht te geven maar omdat niet zijn volledige achterban het eens was met de manier waarop hij dat wilde doen, kwam de revolutie niet van de grond. De sociaaldemocratie speelt in de Nederlandse politiek nog steeds een rol door de sociale wetten die nog steeds van kracht zijn.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO-KGT. leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Staatsinrichting. Het onderwerp van deze les is Sociaal democratie. Het materiaal geeft een omschrijving van het socialisme en sociaaldemocratie. Het socialisme wil gelijkheid en gelijkwaardigheid voor de arbeidersklasse waarbij de sociaal democratie dat wil bereiken door het kiesrecht te verbreden waardoor de arbeidersklasse mee kunnen belissen in de politiek. Hiermee kunnen er sociale wetten worden opgesteld waardoor de woon- en werkomstandigheden verbeterd worden. Het verschil met het communisme is dat de omschakeling bij het communisme veel radicaler is. Hier wordt geweld gebruikt en bij een sociaal democratie gaat het proces veel geleidelijker. In 1881 richtte de dominee Ferdinand Domela Nieuwenhuis de Sociaal Democratische Bond op en werd in 1900 samengevoegd bij de partij van Troelstra, de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP). Troelstra wilde een revolutie beginnen om de burgers meer macht te geven maar omdat niet zijn volledige achterban het eens was met de manier waarop hij dat wilde doen, kwam de revolutie niet van de grond. De sociaaldemocratie speelt in de Nederlandse politiek nog steeds een rol door de sociale wetten die nog steeds van kracht zijn.
Na de Industriële Revolutie in de 19e eeuw werd ook in Nederland meer en meer in fabrieken gewerkt. Er ontstond een nieuwe klasse van fabrieksarbeiders. De slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders en hun families lagen aan de basis van een nieuwe politieke stroming, die van het socialisme en sociaaldemocratie. Daarover gaat deze opdracht.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Als uit eindproduct B ga je zelf een toets maken over deze opdracht.
