Nederland heeft veel te danken aan de handel die eeuwen geleden met Indonesiërs werd gedreven. Denk maar aan alle Indonesische gerechten en producten in de supermarkt. Maar die handel verliep niet altijd even eerlijk. In het boek ‘Max Havelaar’ werd voor het eerst de vinger op de zere plek gelegd.
Na het bestuderen van deze opdracht kun je uitleggen waarom het boek Max Havelaar, geschreven door Multatuli, een belangrijke rol speelde bij de afschaffing van het Cultuurstelsel in Nederlands-Indië.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
uitleggen wat het cultuurstelsel inhoudt.
uitleggen waarom het cultuurstelsel is ingevoerd.
uitleggen waarom het boek Max Havelaar, geschreven door Multatuli, een belangrijke rol speelde bij de afschaffing van het Cultuurstelsel in Nederlands-Indië.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Video bekijken over het Cultuurstelsel en een oefening maken.
Stap 2
Twee video's bekijken over de publicatie van de "Max Havelaar" en vragen beantwoorden.
Stap 3
Tekst lezen over de periode waarin de "Max Havelaar" een beroemd boek werd en vragen beantwoorden.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Eindproduct
Lezen over "Fair trade" en een tabel invullen zodat een ezelsbruggetje ontstaat tussen "Fair trade" en het boek "Max Havelaar".
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Aan de slag
Stap 1: Cultuurstelsel
Het Cultuurstelsel was een belastingsysteem dat werd ingevoerd door de gouveneur-generaal van Nederlands-Indië. Het cultuurstelsel werd ingevoerd, omdat de koning Willem I veel geld wilde verdienen met de kolonies. Met dit geld wilde hij plannen uitvoeren om Nederland weer op de kaart zetten in de wereld.
Bij het cultuurstelsel moesten de boeren in Nederlands-Indië 1/5 deel van hun land gebruiken om producten te verbouwen voor Nederlanders. Ook moesten de boeren 66 dagen in het jaar verplicht werken voor de Nederlanders. Dit leverde enorm veel geld op voor de plannen van Koning Willen I.
Het cultuurstelsel wordt uitgelegd in de volgende video. Na het kijken moet je de vraag beantwoorden.
Stap 2: ‘Max Havelaar’ uitgegeven
Eduard Douwes Dekker 1820-1887
Multatuli publiceert in 1860 een boek over de situatie in Nederlands-Indië. De titel van het boek is ‘Max Havelaar’. De echte naam van de schrijver is Eduard Douwes Dekker.
Hieronder zie je twee video's. Klik voor het kijken naar de video's door de vragen 'Max Havelaar' hieronder. Na het kijken van de video's moet je de vragen beantwoorden.
Bekijk deze video over Eduard Douwes Dekker (0:00-1:36 min)
Bekijk ook deze video over de Max Havelaar.
Kijk of je antwoord kun geven op de volgende vragen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Cultuurstelsel
In 1830 door Gouverneur-generaal Van den Bosch ingevoerd stelsel, waarbij het Nederlandse bestuur de bevolking in Nederlands-Indië verplichtte om producten, zoals koffie, suiker en indigo, te verbouwen en te leveren. Het cultuurstelsel bestond tot ongeveer 1870.
Herendiensten
Werk dat de bevolking van de koloniën, vaak naast de verplichte verbouw van gewassen, verplicht moest doen voor de Europese bezetter, zoals wegenonderhoud.
Fairtrade
Eerlijke internationale handel met ontwikkelingslanden. Boeren krijgen een eerlijke prijs voor hun producten, zodat ze kunnen leven van hun werk en investeren in een duurzame toekomst.
Batig slot
Winst die het Cultuurstelsel opleverde voor de Nederlandse schatkist.
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je een sprong naar de tegenwoordige tijd. Het gaat over de overeenkomst tussen het fairtrade keurmerk ‘Max Havelaar’ en het thema in het boek van Multatuli. In deze opdracht maak je zelf een ezelsbruggetje om gemakkelijker te onthouden wat het boek Max Havelaar van Multatuli met de afschaffing van het cultuurstelsel te maken heeft.
Een (ezels)bruggetje naar onze tijd
Sommige producten in de supermarkt (bijvoorbeeld koffie, bananen, chocola) hebben een fair-trade keurmerk met de naam ‘Max Havelaar’.
Weet je wat er precies bedoeld wordt met ‘fair trade’?
Lees het na op www.maxhavelaar.nl .
Daar staat het in het kort. Op de website kun je informatie vinden over het hoe en waarom van het keurmerk. Vul nu deze tabel in:
Fairtrade keurmerk ‘Max Havelaar’
Het boek ‘Max Havelaar’
Wat is het doel?
Wie wordt/worden er geholpen?
Wat is het gevolg voor Nederland?
Wat is het gevolg voor de boeren die de producten verbouwen?
Wat valt je op aan de tabel?
Vraag aan je docent hoe het eindproduct wordt beoordeeld.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht?
Gaf de intro een goed beeld van wat je in deze opdracht ging doen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over dit onderwerp? Wat wist je ervan of waar was je het meest benieuwd naar?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Ging het goed? Vond je het moeilijk of makkelijk? Wat vind je zelf van fairtrade en Max Havelaar? Heb je deze producten wel eens gekocht?
Het arrangement Cultuurstelsel vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is Cultuurstelsel. Nederland heeft veel te danken aan de handel die eeuwen geleden met Indonesiërs werd gedreven. Denk maar aan alle Indonesische gerechten en producten in de supermarkt. Maar die handel verliep niet altijd even eerlijk. In het boek ‘Max Havelaar’, geschreven door Multatuli, werd voor het eerst de vinger op de zere plek gelegd. Het materiaal beschrijft dat het cultuurstelsel een belastingsysteem was en dat het werd ingevoerd om meer geld te verdienen met de kolonies. Daarnaast komt aan bod waarom het boek 'Max Havelaar' een belangrijke rol speelde bij de afschaffing van het Cultuurstelsel in Nederlands-Indië. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: herendiensten, fairtrade en batig slot.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO KGT leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema Koloniale relatie. Het onderwerp van de les is Cultuurstelsel. Nederland heeft veel te danken aan de handel die eeuwen geleden met Indonesiërs werd gedreven. Denk maar aan alle Indonesische gerechten en producten in de supermarkt. Maar die handel verliep niet altijd even eerlijk. In het boek ‘Max Havelaar’, geschreven door Multatuli, werd voor het eerst de vinger op de zere plek gelegd. Het materiaal beschrijft dat het cultuurstelsel een belastingsysteem was en dat het werd ingevoerd om meer geld te verdienen met de kolonies. Daarnaast komt aan bod waarom het boek 'Max Havelaar' een belangrijke rol speelde bij de afschaffing van het Cultuurstelsel in Nederlands-Indië. Begrippen die verder bij deze les horen zijn: herendiensten, fairtrade en batig slot.
Nederland heeft veel te danken aan de handel die eeuwen geleden met Indonesiërs werd gedreven. Denk maar aan alle Indonesische gerechten en producten in de supermarkt. Maar die handel verliep niet altijd even eerlijk. In het boek ‘Max Havelaar’ werd voor het eerst de vinger op de zere plek gelegd.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
