Sinds de VS in augustus 1945 atoombommen afwierp op Japan zijn er geen kernwapens meer ingezet tijdens een oorlog. Maar in 1962 werd het heel erg spannend en kwam het bijna tot een atoomoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie. Deze opdracht gaat over de achtergronden van dat conflict en de pogingen om een herhaling daarvan te voorkomen.
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
de achtergronden van de Cubacrisis noemen.
uitleggen waarom de Cubacrisis gevaarlijk was voor de hele wereld.
omschrijven welke maatregelen de VS en de Sovjet-Unie hebben genomen om te voorkomen dat de wereld ten onder gaat door een atoomoorlog.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bekijkt de videoclip over de Cubacrisis en beantwoordt de vragen.
Stap 2
Je bekijkt de video over de Atoombom en leest over de wapenwedloop.
Stap 3
Je zoekt uit hoe de VS en de Sovjet Unie tot nu hebben kunnen voorkomen dat het tot een atoomoorlog is gekomen.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze opdracht.
Eindproduct A
Je maakt een stripverhaal over de Cubacrisis, de wapenwedloop en de toenadering tussen de kernmachten om de spanningen te verminderen.
Eindproduct B
Je maakt een tijdlijn over de wapenwedloop.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Sovjetraketten op Cuba
Bekijk de onderstaande video.
Lees voor het kijken eerst de vragen onder de video.
De antwoorden op de vragen hoor je in de video.
Stap 2: Wapenwedloop
De Cubacrisis was zo gevaarlijk voor de wereld, omdat de VS en de Sovjet-Unie tot dan toe een wapenwedloop met elkaar hadden gehouden. Door die wapenwedloop waren beide landen in staat om elkaar volledig te vernietigen. Het begon met de Amerikaanse bom. Kijk naar de film ‘De atoombom, een allesverwoestend wapen’. Lees daarna verder.
De bom maakte diepe indruk op de Sovjet-Unie. Het land stond tegenover de VS en het voelde zich bedreigd door deze vijand met zo’n machtig wapen. Daar kun je alleen maar een net zo machtig wapen tegenover zetten. Het is logisch dat de VS de kennis om de bom te maken, niet met de Sovjets wilde delen. Stalin zette alles op alles om de achterstand in te lopen en dat lukte veel sneller dan verwacht. In 1949 hield de Sovjet-Unie zijn eerste kernproef. Hiermee begon de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie pas echt. Om elkaar af te troeven maakten beide landen steeds meer en steeds krachtiger atoombommen en raketten en vliegtuigen om deze bommen naar hun doel te sturen.
Eind jaren ’50 hadden de VS en de Sovjet-Unie meer dan voldoende atoombommen om elkaar en de rest van de wereld te verwoesten.
De hele mensheid kon worden uitgeroeid. De mogelijkheid dat het zo uit de hand zou kunnen lopen weerhield beide regeringen ervan om de atoomwapens ook daadwerkelijk in te zetten.
De wapens hadden vooral de functie om elkaar in toom te houden. Gebruik van een kernwapen leidt tot vergelding met gelijke munt. Dit nieuwe evenwicht heet ‘wederzijdse afschrikking’.
Cuba kwam in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie
In 1959 kwam Cuba in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie terecht. Dat kwam, omdat de Cubaanse dictator Fulgencio Batista, die goede relaties met de VS onderhield, werd verdreven door communisten onder leiding van Fidel Castro.
De Verenigde Staten riepen kort daarna een handelsembargo af over Cuba.
Dat wil zeggen dat Amerikaanse bedrijven geen zaken meer mochten doen in of met Cuba. Zo werd in 1960 de import van suiker uit Cuba gehalveerd.
De Sovjet-Unie sprong in dat gat en steunde Cuba. Voor de Russen was Cuba, zo dicht bij de Verenigde Staten, een prachtige uitvalsbasis. In ruil voor de Sovjetsteun liet Cuba toe dat de Sovjet-Unie kernraketten plaatste en lanceerinrichtingen bouwde.
De Sovjet-Unie had twee redenen om kernraketten in Cuba te plaatsen.
In de eerste plaats hadden de VS kernraketten geplaatst in Engeland, Italië en Turkije, gericht op de Sovjet-Unie. De raketten op Cuba herstelden het evenwicht.
In de tweede plaats wilde het voorkomen dat de VS Cuba nog eens zou aanvallen (denk aan het Varkensbaai-incident uit het filmpje ‘Cubacrisis in 4 minuten’ uit stap 1).
Stap 3: Geen atoombommen
Hoe een atoomoorlog te voorkomen?
Chroesjtsjov trok de kernraketten uit Cuba terug. Uiteindelijk wilde de Sovjet-Unie de confrontatie met de VS niet uit de hand laten lopen. De atoommachten moesten zien te voorkomen dat het ooit weer zo dreigend werd als tijdens de Cubacrisis. Dus werd het tijd voor verzoening.
Zo beloofde de VS de Sovjet-Unie Cuba niet aan te vallen en zijn kernraketten uit Turkije weg te halen. In ruil hiervoor beloofde de Sovjet-Unie de VS al zijn kernraketten uit Cuba te verwijderen en geen nieuwe meer te plaatsen. Kennedy en Chroestsjov (en hun opvolgers) proberen te voorkomen dat er een atoomoorlog uitbreekt.
Zo wordt er een hotline aangelegd tussen het Witte Huis, de werkplek van de Amerikaanse president en het Kremlin, waar de zetel van de Sovjetleiding was.
De hotline is vooral bedoeld om de communicatie open te houden en te voorkomen dat door een misverstand verkeerde besluiten worden genomen. De hotline is geen telefoonlijn. Eerst was het een telexverbinding en vanaf 1988 een fax. Sinds 2008, de Sovjet-Unie is dan al uit elkaar gevallen, gebruiken de Amerikanen en Russen een e-mailverbinding.
Amerika en de Sovjet-Unie hebben in de jaren na de Cubacrisis ook werk gemaakt van serieuze wapenvermindering. Onderhandelingen over voorraden wapens liepen al vanaf 1959 en het zou nog lang duren voor ze succes boekten.
In 1972 sloten Richard Nixon en Leonid Brezjnev het eerste verdrag over de vermindering van kernwapens (SALT-1). In die verdragen staat hoe groot hun voorraad atoombommen en raketten mag zijn. Wel ging de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie door tot de Sovjet-Unie in 1991 werd opgeheven en daarmee de Koude Oorlog ten einde liep.
Al eerder, in 1968, ondertekenden beide grootmachten ook het Non-Proliferatieverdrag, samen met nog 187 andere landen.
Dat verdrag, opgesteld door de Verenigde Naties, moet verspreiding van atoombommen tegengaan.
Lees hieronder wat er in dit verdrag staat.
Alleen landen die al atoombommen hadden toen het verdrag werd opgesteld mogen deze wapens houden. Dat zijn de VS, de Sovjet-Unie (nu Rusland), China, Engeland en Frankrijk.
Deze vijf landen moeten een flink deel van hun voorraad atoombommen wegdoen.
Er mogen geen landen meer bij komen die atoombommen hebben.
Het Internationaal Atoomagentschap, een bureau van de Verenigde Naties, ziet erop toe dat landen zich aan de gemaakte afspraken houden.
Helemaal gelukt is het niet. Sindsdien is het aantal kernwapenlanden wel groter geworden.
Afronding
Samenvattend
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Cubacrisis
Dreigende oorlogssituatie tussen de VS en de Sovjet-Unie in oktober 1962 die ontstond, omdat de Russen kernwapens op Cuba hadden geplaatst. Als er echt oorlog zou zijn uitgebroken zou dat geleid hebben tot de Derde Wereldoorlog die zou zijn uitgevochten met kernwapens.
Koude Oorlog
Periode van na de Tweede Wereldoorlog tot eind jaren tachtig, waarin een voortdurende spanning heerste tussen de westerse democratische kapitalistische landen en de communistische Oosterse landen.
Wapenwedloop
Streven van een land naar de meeste macht en de meeste en beste wapens ten opzichte van andere landen. Tussen de VS en de Sovjet-Unie vond tussen 1950-1990 een (kern)wapenwedloop plaats.
Wederzijdse afschrikking
De VS en de Sovjet-Unie bezaten steeds meer kernwapens met het doel elkaar in toom te houden, uit angst om ze echt te gaan gebruiken. Dit evenwicht heet: wederzijdse afschrikking.
Eindproduct A: Stripverhaal
Als eindproduct van deze opdracht maken jullie een kort stripverhaal waarin je de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie tot 1962 beschrijft, waarin de Cubacrisis kort wordt neergezet evenals de maatregelen die beide landen namen om een atoomoorlog te voorkomen.
In het eindproduct laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Nu aan de slag met jullie stripverhaal. Probeer er de volgende elementen in te verwerken:
De Cubacrisis.
De wapenwedloop.
De toenadering tussen de kernmachten en de afspraken om de situatie te ontspannen.
Je hoeft niet alles te tekenen. Je mag best een combinatie van technieken gebruiken en ook plaatjes, foto’s, cartoons en kaarten van internet gebruiken. Maar zorg wel dat jullie een samenhangend verhaal afleveren, waarin de genoemde elementen terug te vinden zijn.
Klaar?
Laat je stripverhaal aan je leerkracht zien.
Beoordeling
Bij de beoordeling let jullie docent op:
De inhoud: laat het stripverhaal de geschiedenis van de wapenwedloop goed zien, het verloop van de Cubacrisis en hoe de leiders van de VS en de Sovjet-Unie probeerden te voorkomen dat er daarna werkelijk een atoomoorlog uitbreekt?
De vorm: is het stripverhaal met zorg gemaakt? Zijn de teksten in het verhaal goed leesbaar en duidelijk en de plaatjes helder?
Taalfouten: bevatten de teksten in het stripverhaal niet te veel taalfouten?
Met een stripverhaal kun je een kort verhaal in beeld brengen. Je maakt een combinatie van tekst en beeld door je verhaal uit te werken in tekeningen met tekstballonnen.
Eindproduct B: Tijdlijn
Als eindopdracht B maak je een tijdlijn over de Wapenwedloop.
Je mag daarvoor informatie uit deze opdracht gebruiken, maar je mag natuurlijk ook informatie zoeken op internet.
Je begint je tijdlijn in augustus 1945 met de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. De start van de wapenwedloop.
Noteer nog minimaal 5 belangrijke momenten (maximaal 10) uit de wapenwedloop op je tijdlijn. Bij deze 5 momenten zet je ook een korte, maar duidelijke uitleg. Een van de momenten die sowieso terug moet komen op je tijdlijn is de Cubacrisis.
Lees voor je begint nog even de tips in de Gereedschapskist hieronder.
Beoordeling
Bij de beoordeling van je tijdlijn let je docent op het volgende:
Het onderwerp van je tijdlijn (Wapenwedloop) is gelijk duidelijk.
De tijdlijn start in 1945 en bevat nog minimaal 5 momenten die je ook uitlegt.
Alle gebeurtenissen zijn op de juiste plek op de tijdlijn geplaatst.
De tijdlijn is overzichtelijk en creatief vormgegeven.
De tekst bij de tijdlijn bevat weinig tot geen taalfouten.
Een tijdlijn of tijdbalk geeft je een helder overzicht van verschillende gebeurtenissen over een bepaalde periode heen.
Terugkijken
Intro
Lees de intro nog eens door. Past de intro goed bij de opdracht.Heb je in deze opdracht nog meer over atoombommen geleerd?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je die tijd ook nodig voor deze opdracht of kwam je tijd te kort?
Inhoud
Wist je al veel over de Cubacrisis?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
A: Vond je het leuk om een stripverhaal te maken? Is het gelukt om met de strip te laten zien dat je de leerdoelen beheerst?
B: Is het gelukt om de verschillende gebeurtenissen op een creatieve manier in de tijdlijn te verwerken? Vond je het moeilijk om minimaal 5 momenten uit de wapenwedloop toe te voegen en toe te lichten? Heb je gebruik gemaakt van deze opdracht of heb je ook op internet gezocht?
Het arrangement Cubacrisis vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO-KGT. leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema De Koude Oorlog. Het onderwerp van deze les is de Cubacrisis. Sinds de VS in augustus 1945 atoombommen afwierp op Japan zijn er geen kernwapens meer ingezet tijdens een oorlog. Maar in 1962 werd het heel erg spannend en kwam het bijna tot een atoomoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie. Het materiaal bespreekt dat Cuba in de invloedssfeer kwam van de Sovjet-Unie. Door de koude oorlog leverde dit niet alleen spanning op voor de VS maar voor de hele wereld door de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie. Er zijn maatregelen genomen van de VS en de Sovjet-Unie om te voorkomen dat de wereld ten onder gaat door een atoomoorlog. Het begrip dat verder nog bij deze les hoort is: wederzijdse afschrikking.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor VMBO-KGT. leerjaar 3 en 4. Deze les valt onder het thema De Koude Oorlog. Het onderwerp van deze les is de Cubacrisis. Sinds de VS in augustus 1945 atoombommen afwierp op Japan zijn er geen kernwapens meer ingezet tijdens een oorlog. Maar in 1962 werd het heel erg spannend en kwam het bijna tot een atoomoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie. Het materiaal bespreekt dat Cuba in de invloedssfeer kwam van de Sovjet-Unie. Door de koude oorlog leverde dit niet alleen spanning op voor de VS maar voor de hele wereld door de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet-Unie. Er zijn maatregelen genomen van de VS en de Sovjet-Unie om te voorkomen dat de wereld ten onder gaat door een atoomoorlog. Het begrip dat verder nog bij deze les hoort is: wederzijdse afschrikking.
Sinds de VS in augustus 1945 atoombommen afwierp op Japan zijn er geen kernwapens meer ingezet tijdens een oorlog. Maar in 1962 werd het heel erg spannend en kwam het bijna tot een atoomoorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie. Deze opdracht gaat over de achtergronden van dat conflict en de pogingen om een herhaling daarvan te voorkomen.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Bekijk de onderstaande video.
De Cubacrisis was zo gevaarlijk voor de wereld, omdat de VS en de Sovjet-Unie tot dan toe een wapenwedloop met elkaar hadden gehouden. Door die wapenwedloop waren beide landen in staat om elkaar volledig te vernietigen. Het begon met de Amerikaanse bom. Kijk naar de film ‘De atoombom, een allesverwoestend wapen’. Lees daarna verder. 
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
