Geschiedenis Tijdvak 01 02 - Landbouw en landbouwsamenlevingen
Inleiding - Landbouw en landbouwsamenlevingen
Mensen hebben miljoenen jaren lang geleefd als jagers en verzamelaars. De ontwikkeling van de landbouw is pas heel laat op gang gekomen, waarschijnlijk ongeveer 11.000 jaar geleden.
De overgang naar een bestaan van landbewerking en het houden van dieren, is heel belangrijk geweest voor de geschiedenis. Landbouwers leefden niet nomadisch en vestigden zich voor lange tijd op dezelfde grond.
Toen de omstandigheden gunstig waren gingen mensen zelf voedsel verbouwen.
Wilde graansoorten werden gecultiveerd en brachten steeds meer voedsel op.
De noodzaak om al rondtrekkend voedsel te verzamelen was daarmee voorbij.
Eerste landbouwers in het Midden-Oosten
In het Midden-Oosten leefden de eerste landbouwers. De oevers van de rivieren Eufraat, de Nijl en de Tigris boden vruchtbare grond.
Ongeveer 11.000 jaar geleden was het klimaat in dit gebied gunstig voor de teelt van allerlei graangewassen.
Deze overgang van een samenleving van jagers-verzamelaars naar een landbouwsamenleving wordt wel de agrarische revolutie of neolithische revolutie genoemd.
Omdat de bevolking groeide, moesten mensen telkens op zoek naar nieuwe landbouwgronden.
Rond 5000 v.Chr. bereikte de agrarische revolutie West-Europa.
Bekijk in welke vijf stappen de revolutie zich voltrok, nederzettingen zijn gesticht:
11.000-9.500 v.Chr.
9.500-8.000 v.Chr.
8.000-6.400 v.Chr.
6.400-5.000 v.Chr.
5.000-3.500 v.Chr.
Een nieuwe levensstijl
Zo kan een prehistorische boerderij in
onze streken eruit hebben gezien. Er is
veel plaats voor de opslag van voedsel.
Bij landbouw paste een andere leefstijl dan bij het jagen en verzamelen. Een boer was aan zijn grond gebonden en bouwde een huis waar hij en zijn gezin permanent in konden wonen.
Een landbouwer stelde ook andere eisen aan zijn woning dan een nomade. Er werd niet meer rondgetrokken en daarom maakte een boerengemeenschap alle seizoenen mee op één plek. De woning moest voldoende beschutting geven en flinke opslagplaatsen bieden voor de opbrengsten van het land.
Het houden van dieren
Bij het boerenbedrijf hoort ook het houden van dieren, veeteelt. De eerste dieren die door mensen werden gehouden waren de wolf, schapen, geiten en varkens. Het houden van dieren had veel voordelen. Er was voedsel binnen handbereik in de vorm van vlees en melk. Wol werd een belangrijke grondstof voor kleding en dieren konden bovendien nuttig werk verzetten en hun mest kon gebruikt worden voor de landbouw.
Vanaf ongeveer 4000 v.Chr. was het dankzij het wiel en de ploeg mogelijk om met runderen grote stukken grond om te ploegen. De opbrengsten in de landbouw werden daardoor groter. Meer en beter voedsel had tot gevolg dat de bevolking ging groeien.
Video: De eerste boeren
Mensen in de steentijd: de eerste boeren
Boeren in Nederland
Vanaf ongeveer 5500 jaar v.Chr. vindt er ook in Nederland een omslag plaats. De rondtrekkende jagers kiezen een vaste plaats om te wonen.
Door de bewoners die een vaste bewoningsplaats hadden gekozen werden bekers ontwikkeld die uit twee op elkaar geplakte vormen van klei werden gemaakt. Daarna werden ze gebakken in het open vuur.
De kommetjes werden vaak voorzien van ingestoken patronen. De potten hebben een wijde opening en worden daarom trechterbekers genoemd.
De mensen die deze cultuur in Noord Nederland ontwikkelden waren de voorlopers van de eerste boeren. Ze worden in de geschiedenis het Trechterbekervolk genoemd. Trechterbekers zijn veel opgegraven uit grafmonumenten uit die tijd, de hunebedden.
Trechterbeker
De eerste boeren vestigden zich ruim 7000 jaar geleden (5000 v. Chr.) in Zuid-Limburg. Een boerengemeenschap bestond uit enkele tientallen mensen die samen een dorp bewoonden. De eerste boeren behoorden tot de Bandkeramische cultuur.
De naam van de Bandkeramische cultuur verwijst naar het versierde aardewerk dat deze volkeren maakten. Typerend zijn de aaneengesloten bandversieringen die in de buitenkant van het aardewerk gekrast zijn. Het keramiek is vrijwel altijd gebakken löss.
Er was bij de boeren een zekere vorm van geloof in het hiernamaals, want er zijn grafgiften gevonden. Deze werden meegegeven in het graf, omdat men dacht dat de overledene ze in het hiernamaals nodig zou hebben.
Het arrangement Geschiedenis Tijdvak 01 02 - Landbouw en landbouwsamenlevingen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
pas heel laat op gang gekomen, waarschijnlijk ongeveer 11.000 jaar geleden.
Vanaf ongeveer 5500 jaar v.Chr. vindt er ook in Nederland een omslag plaats. De rondtrekkende jagers kiezen een vaste plaats om te wonen.
De kommetjes werden vaak voorzien van ingestoken patronen. De potten hebben een wijde opening en worden daarom trechterbekers genoemd.
De eerste boeren vestigden zich ruim 7000 jaar geleden (5000 v. Chr.) in Zuid-Limburg. Een boerengemeenschap bestond uit enkele tientallen mensen die samen een dorp bewoonden. De eerste boeren behoorden tot de Bandkeramische cultuur.
