Grenzen
Een grens is een zichtbare of onzichtbare lijn in het landschap. Het scheidt fysiek of denkbeeldig groepen mensen van elkaar. Een zichtbare grens is bijvoorbeeld een rivier, een zee, een bergketen of een woestijn. Zo'n grens is een natuurlijke grens.
Er zijn ook grenzen die je niet kunt zien of die niet natuurlijk zijn.
Die grens is er omdat mensen hem gemaakt hebben. Zo'n grens heet een kunstmatige grens.
Een voorbeeld van een kunstmatige grens zie je in België waar een taalgrens het land in tweeën deelt. Aan de noordkant van de grens spreekt men Nederlands en aan de zuidkant spreekt men Frans.
Politieke grenzen zijn ook vaak kunstmatige grenzen. Voorbeelden van politieke grenzen zijn grenzen tussen landen, grenzen tussen provincies en grenzen tussen gemeenten.
Volk en staat
Een volk is een groep mensen die al eeuwenlang samenwoont. Ze hebben overeenkomsten op het gebied van godsdienst, kleding en muziek: ze hebben dezelfde cultuur. Elk volk leeft in een woongebied dat het graag duidelijk afgrenst. Binnen de grenzen vind je dezelfde taal, godsdienst en cultuur. Binnen de grenzen voelt een volk zich thuis.
Een staat is een gebied dat door landsgrenzen is afgebakend. Een staat onderscheidt zich van een andere staat doordat het een eigen bestuur heeft. Een ander woord voor "staat" is vanzelfsprekend "land".
In een staat kunnen verschillende volken wonen. In Kosovo wonen bijvoorbeeld Albanezen en Serviërs.
Het komt ook voor dat het woongebied van een volk verdeeld is over verschillende landen. Zo strekt het woongebied van de Lappen zich uit over de landsgrenzen van Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland.
Cultuurgebieden
Een cultuurgebied is een gebied waar mensen kenmerken met elkaar gemeen hebben op het gebied van geloof, muziek, kleding, taal en andere zaken.
De wereld telt acht cultuurgebieden:
|
Westers cultuurgebied
|
Noord-Amerika, Europa en Australië
|
|
Latijns Amerika
|
Midden- en Zuid-Amerika
|
|
Islamitische wereld
|
Noord-Afrika en Midden-Oosten
|
|
Zwart Afrika
|
Afrika ten zuiden van de Sahara
|
|
Voormalige Sovjet Unie
|
delen van Oost-Europa en het noorden van Azië
|
|
Zuid-Azië
|
o.a. India
|
|
Oost-Azië
|
o.a. China en Japan
|
|
Zuidoost-Azië
|
o.a. Filipijnen en Indonesië
|
Op deze te downloaden wereldkaart zie je de grenzen van de verschillende Cultuurgebieden.
Westers cultuurgebied
Kenmerkend voor het westerse cultuurgebied is het belang dat wordt gehecht aan democratie, aan vrijheid van meningsuiting, aan gelijkheid en aan individualisme.
Een ander kenmerk is dat de westerse cultuur is ingesteld op veranderingen, openstaat voor invloeden van buitenaf, en zich snel aanpast.
De westerse wereld is het dominantste cultuurgebied sinds de West-Europese landen een groot deel van de wereld hebben gekoloniseerd. Westerlingen hebben hun sporen op verschillende plekken achtergelaten, maar nemen van die plekken ook wat mee terug. Steeds meer mensen emigreren en nemen hun eigen cultuur mee: cultuurgebieden veranderen voortdurend en de grenzen tussen cultuurgebieden vervagen.
De invloed van het westerse cultuurgebied zie je ook als je kijkt naar de ligging van de belangrijke taalgebieden op aarde. Met name Engels, Spaans en Frans worden in grote delen van de wereld gesproken. Zie de kaart: Taalgebieden wereld.
Regionale identiteit
In Nederland wonen veel mensen uit verschillende landen en cultuurgebieden. Er wonen nu bijna 3,3 miljoen mensen uit ongeveer 160 verschillende landen in Nederland. Dat is bijna 20% van de bevolking. Eén op elke 5 Nederlanders heeft zijn of haar wortels buiten Nederland.
Er is dus niet één Nederlandse identiteit. Dit komt niet alleen doordat mensen uit verschillende cultuurgebieden komen. Er zijn ook nog andere oorzaken voor.
Zo wordt 'de Limburgse identiteit' vaak gezien als een andere identiteit dan de lokale identiteit in de Achterhoek of in Groningen: je spreekt dan van een regionale identiteit. Tot een regionale identiteit behoren taal, economische activiteiten, feesten, religie en ook de streekproducten die specifiek voor de regio zijn.
De bescherming van streektalen en minderheidstalen en het in stand houden van culturele diversiteit zijn onderdeel van het beleid van de Europese Unie.
Etnische minderheid
Een etniciteit is een sociaal-culturele identiteit die een bepaalde groep mensen verbindt. Een etnische minderheid is een benaming voor een duidelijk onderscheiden bevolkingsgroep die een minderheid vormt in het land waarin ze verblijft.
Een etnische minderheid kan een bevolkingsgroep zijn, die soms zelfs langer in het land woont dan de huidige meerderheid. Denk bijvoorbeeld aan de oorspronkelijke bewoners van Amerika (Indianen) of Australië (Aboriginals).
In Nederland wordt met de term etnische minderheid doorgaans verwezen naar recente immigranten, zoals de Surinamers, Molukkers, Marokkanen, Turken en Antillianen. De term etnische minderheid is dan in hoge mate gelijk aan de term allochtonen.
De WRR en het CBS schrappen vanaf november 2016 de woorden allochtoon en autochtoon. Zij zetten daarmee een nieuwe norm voor de overheid. De begrippen zijn niet meer precies genoeg en stigmatiserend. Vanaf nu wordt 'Nederlander met een migratie achtergrond' gebruikt.
Video: Subcultuur
Dominante cultuur en subcultuur
Migratiemotieven
Er zijn verschillende redenen waarom migranten naar Nederland komen. In 2009 waren de belangrijkste redenen voor migratie:
- arbeid (37%)
- gezinshereniging of gezinsvorming (32%)
- studie (13%)
- asiel (9%)
- overig, bijvoorbeeld au pair (9%)
Het immigratiemotief hangt samen met het geboorteland van de migranten. Voor 80% van de migranten die in een EU-land zijn geboren, was arbeid de belangrijkste reden.
Gezinsmigratie was de voornaamste reden voor immigranten die geboren zijn in traditionele migratielanden als Turkije en Marokko.
Asielmigratie was de belangrijkste factor voor landen als Somalië en Irak. Studie was de belangrijkste reden voor Chinezen om naar Nederland te komen.
Vluchtelingen
Een vluchteling is iemand die zijn woongebied is ontvlucht.
Er zijn verschillende redenen waarom mensen vluchten.
- Een politieke vluchteling verlaat het land van herkomst omdat hij/zij bang is voor vervolging wegens zijn/haar politieke opvatting.
- Een religieuze vluchteling is gevlucht om godsdienstige redenen.
- Andere redenen zijn oorlogsdreiging vanwege bijvoorbeeld een (grens)conflict of de vrees voor vervolging wegens ras of seksuele voorkeur.
- Economische vluchtelingen zijn mensen die naar een land gaan om een ander bestaan op te bouwen. De term is eigenlijk onjuist. Armoede wordt door de Verenigde Naties niet erkend als een geldige reden om te vluchten.
Een betere term is dan ook economische migranten.
