De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Je leest over het broeikaseffect en hoe de versterking van het broeikaseffect leidt tot klimaatverandering. Je bekijkt een video en beantwoordt de vragen.
Stap 2
Je leest over het neerslagregiem en de invloed van neerslag op het klimaat. Je bekijkt een video en klimaatscenario's van het KNMI. Daarna maak je een oefening.
Stap 3
Je leest over de zeespiegelstijging en het gevaar daarvan. Je maakt een oefening.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippen gaan over klimaatsverandering in Nederland.
Eindopdracht A
Kies je voor eindopdracht A: dan maak je de toets 'Nederland wordt steeds natter'.
Eindopdracht B
of
Kies je voor eindopdracht B: dan maak je alleen of samen met een klasgenoot een logboek over de hoeveelheid neerslag in je woonplaats.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Broeikaseffect
Het klimaat is het gemiddelde weer over een langere periode, meestal nemen we daar dertig jaar voor.
Veranderingen in het klimaat zijn van alle tijden, maar in de twintigste eeuw is een opwarming van de aarde begonnen die wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. Hierover gaat deze opdracht.
Bekijk de video over Nederland en het broeikaseffect. In de video hoor je: “Het broeikaseffect wordt erger en erger.” Waarom is het zo erg en wat merken we ervan?
Het directe gevolg is de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde. Die is in de afgelopen eeuw met 0,7 °C gestegen (tot 14,6 °C). Een kleine wijziging zou je denken, zo’n temperatuurverschil merkt je amper. Toch zijn de gevolgen groot, zeker als je bedenkt dat de gemiddelde temperatuur naar verwachting in de komende vijftig jaar tijd met 3 tot 6 graden kan stijgen.
De temperatuurstijging zal op vele plekken op aarde leiden tot meer extreem weer. Orkanen bijvoorbeeld ontstaan altijd boven warm zeewater van minimaal 27 °C. De 27 graden-grens verschuift naar het noorden waardoor er meer orkanen zullen optreden.
De temperatuurstijging zal op de ene plek voor meer neerslag en meer overstromingen zorgen, maar elders zal de temperatuurstijging juist voor meer droogte en watertekorten zorgen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
“Neerslag is de belangrijkste klimaatfactor, belangrijker dan de temperatuur. Als er te weinig regen valt in een groeiseizoen, leidt dat tot oogstverlies. Als er te veel regen valt tijdens de oogst, kunnen de landbouwmachines niet het veld op en leidt de boer ook schade." Dit staat in een rapport van de Universiteit van Amsterdam.
Veel boeren (en anderen) klagen dat Nederland steeds natter wordt. Hebben ze gelijk? Dat kunnen we meten met grafieken over de gemiddelde neerslaghoeveelheid in een jaar, ook wel aangeduid als het neerslagregiem.
Als je kijkt in je atlas (bij kaarten over neerslag en neerslagtekort in Nederland) zul je daar zien dat het neerslagregiem flink veranderd is.
Je kunt het ook zien aan onderstaande grafiek.
Uit de grafiek blijkt dat er sinds 1920 jaarlijks gemiddeld meer neerslag is gevallen.
Kortom: de boeren hebben gelijk: Nederland is veel natter geworden.
Maar waarom valt er meer neerslag dan vroeger? Is dat een rechtstreeks gevolg van de temperatuurstijging en het versterkt broeikaseffect?
Klimaatonderzoeker Professor Herman Russchenberg legt uit: “Warme lucht zet uit en kan meer water bevatten. En wat erin kan, komt er ook weer uit.”
Bekijk de video.
Alle klimaatscenario's van het KNMI geven aan dat de winters gemiddeld natter zullen worden. De verschillende scenario’s spreken elkaar tegen over de zomers. In enkele scenario’s wordt het zomers natter, in andere is er geen verandering en er zijn scenario’s waarin drogere zomers worden voorspeld.
Wat alle scenario’s wel aangeven is dat er meer extreme buien zullen zijn, waarbij er zoveel neerslag valt dat al dat water niet meer direct is te verwerken. Het heeft meer wateroverlast tot gevolg: ondergelopen straten, kelders en huizen en meer overstromingen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De zeespiegel is in de loop der eeuwen flink veranderd. Tijdens de laatste IJstijd, zo’n 20.000 jaar geleden, lag de zeespiegel 120 meter lager dan nu. Je kon toen van Nederland naar Engeland lopen, over wat nu de bodem van de Noordzee is.
Sinds het begin van het Holoceen (11.700 jaar geleden) is de zeespiegel zo’n 120 meter gestegen. Vanaf 1850, het jaar waarin de opwarming van de aarde werd opgemerkt, is daar al 20 centimeter bijgekomen.
De zeespiegel stijgt onder andere doordat het water uitzet. Water zet uit als het warmer wordt.
De zeespiegel stijgt ook doordat het landijs smelt. Smeltwater komt in de oceanen terecht.
Als de hele ijskap op Groenland zou smelten, stijgt de zeespiegel zeven meter.
Zo ver is het nog lang niet, maar de hoeveelheid landijs wordt wel elk jaar iets kleiner.
Kijk in de Grote Bosatlas naar kaarten van Nederland over dreigend water en grafieken over een verwachte zeespiegelstijging.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Maak een logboek van neerslaggegevens in je woonplaats.
Op de site www.neerslagkaart.nl kun je gegevens vinden over de hoeveelheid neerslag die in je woonplaats is gevallen.
Ga naar de site en toets je postcode of de naam van je woonplaats in. Je ziet dan de neerslagkaarten van de afgelopen 2, 4 of 7 dagen. Klik nu op 'Archief'. Je ziet de neerslagkaart van Nederland. Klik op 'Vandaag'. Noteer hoeveel neerslag er vandaag verwacht wordt.
Klik nu boven de kaart op -j. Je ziet nu hoeveel neerslag een jaar geleden op deze dag viel. Kijk op de plek van je woonplaats en noteer hoeveel daar viel. Ga zo door tot je 10 jaar hebt genoteerd.
Zet de gegevens in een grafiek. Je kunt grafieken maken in Excel of zoek zelf op internet een programma. Schrijf onder de grafiek een toelichting waarin staat wat de gemiddelde neerslag op deze dag is geweest en of er uitschieters waren.
Ga terug naar de beginkaart. Onderaan zie je een link 'Trends en grafieken'. Als je er op klikt, verschijnen er grafieken met gegevens over hele jaren van het dichtstbijzijnde meetpunt van het KNMI.
Je staat in het tabblad 'Neerslag' en scrollt rechtsboven naar het weerstation, wat het dichtst bij je in de buurt is.
Neem de grafieken Neerslagsom per jaar van je woonplaats ook op in je logboek. Schrijf daar ook een korte toelichting bij waarin je uitlegt wat je in de grafiek kunt aflezen.
Schrijf een korte conclusie bij je logboek waarin je vertelt of de hoeveelheid neerslag in je woonplaats is toegenomen of afgenomen in de laatste 10 jaar. Bedenk welke grafiek je daarvoor het best kunt gebruiken.
Beoordeling
Laat je logboek beoordelen door je docent. Bij de beoordeling let de docent op:
inhoud: heb je de juiste gegevens verzameld over neerslag in jouw woonplaats? Is je toelichting duidelijk? Blijkt daaruit dat je de grafieken goed afgelezen hebt? Heb je een logische conclusie getrokken?
vormgeving: ziet je logboek er verzorgd en origineel uit?
taalfouten: heb je weinig of geen taalfouten in je uitleg gemaakt?
Terugkijken
Intro
Paste de video in de intro goed bij de opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Waaraan kun je in Nederland merken dat het klimaat verandert? Noem twee voorbeelden.
Hoe ging het?
Inhoud
Je hebt al eerder over het broeikaseffect en de gevolgen daarvan gehoord.
Heb je in deze opdracht iets geleerd over het broeikaseffect wat je nog niet wist?
Eindopdracht
Welke eindopdracht heb je gekozen?
A: Had je een voldoende voor de toets?
B: Was het leerzaam om een logboek bij te houden? Kon je de grafieken goed aflezen?
Het arrangement Nederland natter vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Water in Nederland'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor vmbo-kgt leerjaar 3 & 4. Deze opdracht begint met een stukje over het broeikaseffect en de gevolgen van de opwarming van de aarde. Door de opwarming van de aarde verandert het neerslagregime in Nederland, wat langere periodes van droogte en intense neerslag veroorzaakt. Ook de zeespiegelstijging vormt een probleem in Nederland, dus wordt uitgelegd hoe zeespiegelstijging werkt.
Deze opdracht hoort bij het thema ''Water in Nederland'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor vmbo-kgt leerjaar 3 & 4. Deze opdracht begint met een stukje over het broeikaseffect en de gevolgen van de opwarming van de aarde. Door de opwarming van de aarde verandert het neerslagregime in Nederland, wat langere periodes van droogte en intense neerslag veroorzaakt. Ook de zeespiegelstijging vormt een probleem in Nederland, dus wordt uitgelegd hoe zeespiegelstijging werkt.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Wat kan ik al?
Broeikaseffect
Neerslagregime
Zeespiegelstijging
Nederland wordt natter
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Het klimaat verandert. Waardoor komt dat en wat betekent dat voor Nederland?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Tijd
Het directe gevolg is de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde. Die is in de afgelopen eeuw met 0,7 °C gestegen (tot 14,6 °C). Een kleine wijziging zou je denken, zo’n temperatuurverschil merkt je amper. Toch zijn de gevolgen groot, zeker als je bedenkt dat de gemiddelde temperatuur naar verwachting in de komende vijftig jaar tijd met 3 tot 6 graden kan stijgen.
Alle 
Maak een logboek van neerslaggegevens in je woonplaats.
