Als je het hebt over de Koude Oorlog heb je het over een periode van gewapende vrede tussen de communistische en kapitalistische wereld.
De Koude Oorlog vond plaats in de tweede helft van de 20ste eeuw.
Het kapitalistisch westerse blok stond onder leiding van de Verenigde Staten. Het communistisch blok stond onder leiding van de Sovjet-Unie.
De periode wordt de Koude Oorlog genoemd, omdat er tijdens deze periode geen daadwerkelijke wereldoorlog is uitgebroken. Wel was er sprake van een wapenwedloop en er zijn op verschillende plekken conflicten uitgevochten, maar die hebben (gelukkig) nooit geleid tot een derde wereldoorlog.
Met de val de Berlijnse Muur in 1989 en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kwam er aan het einde van de vorige eeuw een einde aan de Koude Oorlog.
Het einde van de Koude Oorlog betekent helaas niet het einde van alle conflicten. Een voorbeeld van een nieuw conflict is de situatie rond de Noordpool. Verschillende landen maken aanspraak op het gebied.
Mocht daar ooit een oorlog van komen dan kun je met recht spreken van een 'Nieuwe Koude Oorlog'.
In deze opdracht gaan we in op de vraag waarom die ijsmassa voor de verschillende landen zo van belang is.
Je leert over het belang van grenzen (op zee).
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
omschrijven wat wordt bedoeld met een territoriale zone in het noordpoolgebied;
omschrijven wat de mogelijkheden zijn van een exclusieve economische zone in het noordpoolgebied;
herkennen hoe de flora en fauna in het noordpoolgebied eruitziet;
uitleggen waardoor het Noordpoolgebied steeds toegankelijker wordt voor de scheepvaart;
minimaal drie landen opnoemen die grenzen aan de Noordpool;
herkennen welke belangen de omringende landen hebben bij het (gedeeltelijk) bezit van het noordpoolgebied.
de aanleiding herkennen voor het mogelijk uitbreken van een nieuwe Koude Oorlog.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest de informatie over flora en fauna in het noordpoolgebied en de hoeveelheid zee-ijs. Je bekijkt een video geeft aan of de stellingen waar of niet waar zijn.
Stap 2
Je leest over de zones rond het noordpoolgebied en welke landen daar belang bij hebben. Je bekijkt de video's over de strijd om noordpoolgebied en beantwoordt vragen.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippen gaan over de noordpool en de strijd om het gebied.
Eindopdracht
Jullie maken per groepje een pamflet over het (juiste) gebruik van het noordpoolgebied.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Noordpoolgebied
Eerst maak je kennis met het Noordpoolgebied. Hoe ziet dit gebied eruit? Welke planten (flora) en dieren (fauna) kom je er tegen?
Een oceaan van zee-ijs en open water
Het Noordpoolgebied is een oceaan met enkele eilanden. Op deze oceaan drijft altijd een laag zee-ijs van enkele meters dik. Het is hobbelig met geulen en heuvels van opeengepakte ijsschotsen.
’s Zomers smelt een deel van het ijs af, vooral aan de randen. In september is het deel van de oceaan dat met ijs bedekt is, het kleinst. Van oktober tot het begin van de volgende zomer breidt het ijs zich weer uit.
Vooral vanaf 2007 smelt er ’s zomers ongewoon veel weg, veel meer dan gemiddeld over de periode sinds 1979 (toen dat afsmelten voor het eerst goed werd bijgehouden).
Daardoor ontstaan er brede stukken open water tussen de grens van het ijsgebied en de landmassa’s van Europa, Azië en Noord-Amerika.
Had de ontdekkingsreiziger Barentsz nu geleefd, dan had hij ’s zomers kans gehad een noordelijke doorvaart naar Indonesië te vinden.
Op het zee-ijs, op eilanden en in landstreken die aan de oceaan liggen, leven ijsberen, zeehonden en andere zoogdieren met een dikke speklaag. Daarnaast leven er ook veel vogels. In de niet-bevroren delen van de oceaan, zwemmen ook walvissen. Planten groeien er niet op het zee-ijs, wel op eilanden in het gebied en op aangrenzende landstreken.
Ook onder het oppervlak van de oceaan is er leven, zelfs onder het ijs. Sterker nog: het krioelt er van planten en dieren. Dat is te danken aan de kou. Het water is koud, zelfs beneden 0 graden. Toch blijft het vloeibaar omdat er zout in zit en zout het vriespunt van water verlaagt. Hoe kouder water is, hoe meer gassen en andere stoffen erin kunnen oplossen. Daarom is het water er zuurstofrijk en bevat het ook andere stoffen die planten en dieren nodig hebben. Onder het oceaanoppervlak groeien veel algen, zeewieren en andere waterplanten; voedsel voor de dieren die in het water leven.
Stap 2: Ruzie over de Noordpool
Van wie zijn de zeeën en oceanen op aarde? Om te voorkomen dat er voortdurend oorlogen uitbreken over de zeggenschap van de zee hebben landen daarvoor regels opgesteld. Die regels vormen het internationale zeerecht.
Een van die regels luidt dat elk land dat aan zee ligt, zeggenschap heeft over een strook zee tot 12 zeemijl (ruim 22,2 kilometer) uit de kust. Binnen deze strook gelden de wetten van dat land. Deze strook heet de territoriale zone.
Een andere regel is dat landen die aan zee liggen, een strook zee tot 370 kilometer uit de kust af mogen grenzen. Ze mogen het gebruiken om grondstoffen uit de zeebodem (olie, gas of ertsen) te winnen.
Heeft een land een stuk zee afgegrensd, dan mogen andere landen niet zomaar in dat stuk zee grondstoffen winnen.
Een stuk zee dat door een land is afgegrensd heet de exclusieve economische zone van dat land.
Maar hoe zit het met het Noordpoolgebied?
Mag een land zomaar een vlag precies op de Noordpool planten zoals Rusland op 2 augustus 2007 deed?
Kijk naar deze video.
In de video worden de olie- en gasvoorraden die mogelijk beschikbaar komen al genoemd als reden voor Rusland om een deel van de Noordpool op te eisen.
In de volgende video wordt dit nog verder verduidelijkt.
Afronding
Begrippen
Territoriale zone
Elk land dat aan zee ligt, heeft zeggenschap over een strook zee tot 12 zeemijl (ruim 22,2 kilometer) uit de kust. Binnen deze strook gelden de wetten van dat land.
Exclusieve economische zone
Landen die aan zee liggen, mogen een strook zee tot 370 kilometer uit de kust afgrenzen. Ze mogen het gebruiken om grondstoffen uit de zeebodem (olie, gas of ertsen) te winnen.
Eindopdracht: Pamflet maken
In deze opdracht ben je veel te weten gekomen over het noordpoolgebied. Je weet nu welke belangen er spelen en waarom verschillende landen een deel van het gebied claimen. Je snapt waarom er mogelijk een 'Nieuwe Koude Oorlog' kan uitbreken.
Het noordpoolgebied is een belangrijk natuurgebied. Je hebt ook gezien welke risico’s de natuur in het gebied bedreigen als er grondstoffen worden gewonnen en er scheepvaart komt.
Als eindopdracht gaan jullie in groepjes een pamflet maken.
Het gaat er bij het opstellen van je pamflet niet om wat je zelf vindt. Misschien vind je het belangrijk dat de natuur onaangeroerd en schoon blijft? Of je vindt het een mooie kans om de welvaart op de wereld te verbeteren? Misschien denk je wel dat het beiden kan, ontginnen en de natuur ontzien?
Hoe gaan jullie te werk?
Het gaat er om dat jullie je verplaatsen in een van de volgende partijen.
Welke antwoorden je ook krijgt op de vragen, het hangt af van de persoon of groep die de vragen stelt.
Elk groepje leeft zich dus in een van de onderstaande rollen in:
Een groep treedt op als regering van een land dat een stuk van het Noordpoolgebied wil.
Een groep stelt zich op als directie van een scheepvaartbedrijf.
Een groep stelt zich op als directie van een olie- en gasbedrijf.
Een groep stelt zich op als vertegenwoordigers van een milieugroep.
Misschien kan een van die groepen zich opstellen als de regering van Rusland?
Vooral dat land laat zich gelden als het om de Noordpool gaat!
Bespreek in elk groepje hoe jullie de toekomst van het Noordpoolgebied zien. Schets in een kort pamflet de resultaten van jullie bevindingen.
Geef ook met een kaart aan hoe het Noordpoolgebied volgens jullie moet worden opgedeeld (of juist niet moet worden opgedeeld).
Kijk in de gereedschapskist om te zien welke werkvormen er lijken op een pamflet en hoe je dit maakt.
Beoordeling
Het pamflet laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
inhoud: maakt het pamflet duidelijk hoe volgens jullie groepje het Noordpoolgebied moet worden gebruikt? Is jullie standpunt hierover goed onderbouwd met argumenten?
vorm: is het pamflet zó gemaakt dat het andere mensen onmiddellijk uitnodigt om het goed door te lezen en is het overzichtelijk? Is het origineel en met zorg gemaakt?
taalfouten: bevat het pamflet niet te veel taalfouten?
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Terugkijken
Intro
Heb je de tekst over de Koude Oorlog in de intro gelezen?
Kreeg je al een idee over het conflict in het noordpoolgebied?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je uitleggen in welke periode de ijs-zee in het noordpoolgebied het best bevaarbaar is en waarom?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn. Klopte dat een beetje?
Heb je binnen die twee uur ook het pamflet kunnen maken?
Inhoud
Wist je al veel over flora en fauna in het noordpoolgebied? Schrijf twee dingen op die je nieuw voor je waren.
Eindopdracht
Was het leuk/makkelijk om je in die rol te verplaatsen? Waren jullie argumenten op het pamflet goed zichtbaar?
Het arrangement Nieuwe Koude Oorlog vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Als je het hebt over de Koude Oorlog heb je het over een periode van gewapende vrede tussen de communistische en kapitalistische wereld.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Op het zee-ijs, op eilanden en in landstreken die aan de oceaan liggen, leven ijsberen, zeehonden en andere zoogdieren met een dikke speklaag. Daarnaast leven er ook veel vogels. In de niet-bevroren delen van de oceaan, zwemmen ook walvissen. Planten groeien er niet op het zee-ijs, wel op eilanden in het gebied en op aangrenzende landstreken.
In de video worden de olie- en gasvoorraden die mogelijk beschikbaar komen al genoemd als reden voor Rusland om een deel van de Noordpool op te eisen.
In deze opdracht ben je veel te weten gekomen over het noordpoolgebied. Je weet nu welke belangen er spelen en waarom verschillende landen een deel van het gebied claimen. Je snapt waarom er mogelijk een 'Nieuwe Koude Oorlog' kan uitbreken.
