Soms is het in een bepaalde wijk slecht gesteld met de veiligheid en leefbaarheid. De gemeente maakt dan plannen om de toestand van die wijk te verbeteren.
Vogelaarwijken zijn wijken waar extra geld en aandacht in is gestoken door de overheid om ze weer leefbaar te maken en de problemen aan te pakken.
Of die aanpak gelukt is, daar zijn de meningen over verdeeld.
Kijk eerst deze video. Is er in jouw woonplaats ook een wijk waar de leefbaarheid kan worden verbeterd?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
omschrijven wat bedoeld wordt met een Vogelaarwijk;
een aantal maatregelen noemen om de leefbaarheid in aandachtswijken te verbeteren;
in je eigen woorden omschrijven of de aanpak van de Vogelaarwijken resultaat heeft gehad.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest over de Vogelaarwijken, met als doel vanuit de overheid de leefbaarheid in die wijken te verbeteren.
Stap 2
Je bestudeert een aantal plannen van aanpak, die vanuit de positie van een wethouder gezien, kunnen worden opgepakt om een wijk te verbeteren. Je bekijkt ook een video en beantwoordt een vraag.
Stap 3
Je leest over het rapport van SCP met het negatieve oordeel over aanpak Vogelaarwijken, je bekijkt een video en beantwoordt een vraag. Daarna lees je het positieve oordeel van oud-minister Vogelaar, bekijkt een video en beantwoordt een vraag.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Eindopdracht
Je maakt samen met een klasgenoot een plan van aanpak voor een achterstandswijk.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Vogelaarwijken
Wat als de problemen in bepaalde wijken zich opstapelen en de leefbaarheid terugloopt? Dan moet de overheid ingrijpen.
In 2007 heeft de regering veertig wijken aangewezen die extra aandacht nodig hadden. Deze wijken worden ook wel 'Vogelaarwijken' genoemd, naar de toenmalige minister van Wonen, Wijken en Integratie, Ella Vogelaar.
Bij de problemen in die wijken moet je denken aan overlast, onveiligheid en verslechtering van de leefbaarheid. De mensen wonen er vaak in goedkope huurwoningen. De werkloosheid is er hoog en problemen met alcohol en drugs zijn aan de orde van de dag. Er wonen relatief veel mensen van niet-westerse afkomst. Zij spreken vaak geen of slecht Nederlands en zijn slecht geïntegreerd. Er zijn veel hangjongeren en jonge kinderen zijn 's avonds laat nog op straat.
Met gerichte maatregelen wordt geprobeerd om de leefsituatie in deze wijken te verbeteren op het gebied van wonen, werken, leren, integreren en veiligheid.
Oud-minister Vogelaar noemde de beschreven wijken vaak krachtwijken. Haar slogan was: 'van krachtwijk naar prachtwijk'.
Aandachtswijken is ook een woord dat veel gebruikt wordt als het om zulke wijken gaat.
Het woord probleemwijk wordt vaak vermeden, omdat dat te negatief klinkt.
Stap 2: Plannen van aanpak
De achttien gemeenten waarin de aandachtswijken liggen, krijgen geld van de overheid om de problemen in die wijken aan te pakken. Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de plannen en het goed besteden van dat geld. Een gemeentebestuur bestaat uit de burgemeester en de wethouders. Elke wethouder heeft zijn of haar eigen takenpakket. En één van de wethouders gaat over ‘wonen’.
Wat kan die wethouder allemaal met dat geld doen?
We zetten een aantal plannen van aanpak op een rijtje.
Plan 1: Verbeteren woningaanbod
Een verloederde wijk waar de huizen achterstallig onderhoud hebben, kun je opknappen. Als huizen te slecht zijn om te renoveren, worden ze gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Beter onderhoud aan de huizen en het bouwen van duurdere nieuwe huizen blijkt gunstig te zijn voor de leefbaarheid en veiligheid van een wijk. Mensen voelen zich prettiger als de buurt er netjes uitziet en de huizen van een wijk goed onderhouden zijn.
Een deel van de huurwoningen worden vervangen door koopwoningen. Dat trekt mensen met hogere inkomens naar de buurt en ook daardoor gaat de leefbaarheid vooruit. Wijkbewoners wordt soms de mogelijkheid geboden om hun sociale huurwoning te kopen. Doordat ze dan eigenaar worden van hun woning voelen ze zich meer betrokken bij hun woning en hun buurt. Je zegt dan dat de sociale samenhang binnen de wijk toeneemt.
Woningcorporaties* spelen een belangrijke rol bij deze maatregelen. In de video legt iemand van de Rotterdamse woningcorporatie Vestia uit, wat ze doen in krachtwijk Berkpolder.
*Een woningcorporatie of woningbouwcorporatie is een organisatie die zorgt voor goede betaalbare woningen.
Ze houden zich bezig met bouwen, onderhouden, verhuren en verkopen van woonruimte.
Plan 2: Aandacht voor de openbare ruimte
De openbare ruimte in een wijk is van iedereen. De bewoners zijn er samen verantwoordelijk voor dat je je er prettig voelt. De gemeente kan dat gevoel op verschillende manieren bevorderen. Bijvoorbeeld door een park aan te leggen. Hoe meer groen in een wijk, hoe beter.
Ook het aanbieden van sport- en speelvoorzieningen kunnen bijdragen aan het welzijn van bewoners van een wijk. Zowel een park als een speelveldje biedt mensen de kans om meer te bewegen. Daarnaast vergroot je op die manier de ontmoetingskansen tussen mensen. Mensen leren elkaar kennen en dat heeft weer een positief effect op hoe ze de leefbaarheid en veiligheid van de wijk ervaren.
Plan 3: Inzetten van wijkcoaches
In een aandachtswijk in Enschede is een experiment gedaan met de inzet van wijkcoaches. Veel mensen in aandachtswijken hebben problemen op verschillende gebieden. Ze hebben bijvoorbeeld geen werk, problemen met hun gezondheid en hun financiën. Ze hebben contact met veel verschillende instanties en hulpverleners. Dat levert niet altijd goede resultaten op.
Een wijkcoach kan dienen als centraal aanspreekpunt voor zo’n bewoner en helpen bij het aanpakken van problemen. Hij biedt concrete, directe en nabije ondersteuning. Daarvoor krijgt hij ook de nodige bevoegdheden.
Bewoners ervaren zo’n coach als dichtbij en benaderbaar. Van de bewoner wordt wel verwacht dat hij zelf ook kansen grijpt om vooruit te komen. Voor wat hoort wat.
Aan het eind van het experiment bleek dat veel bewoners op verschillende gebieden vooruit waren gekomen.
Plan 4: Biedt buitenlanders een reden om naar het gebied te komen
Als het mogelijk is om regionale voorzieningen te creëren in de wijk, is dat een goed idee. Je kunt daarbij denken aan een groot winkelcentrum, een bibliotheek, een sportcomplex of een kerk.
Breng positief nieuws actief naar buiten om de beeldvorming langzaam te beïnvloeden. Voor hippe modewinkeltjes moet je tegenwoordig in de Arnhemse wijk Klarendal zijn. Deze wijk is ook een Vogelaarwijk. Wat de bewoners er zelf van vinden, zie je in de video op hun site.
Uit onderzoek blijkt dat burgerwachten een positief effect hebben op de leefbaarheid van een buurt. Een burgerwacht bestaat uit een groep gewone burgers die in een bepaalde wijk over de openbare orde en veiligheid waakt. Uit onderzoek blijkt dat de criminaliteit in wijken met een burgerwacht meer afneemt dan in wijken zonder burgerwacht.
In de video zie je een voorbeeld van een burgerwacht.
Plan 6: Ondersteun en stimuleer initiatieven van burgers en andere partijen
Een voorbeeld van zo’n initiatief is de verkoop van ‘klusflats’ in de Bijlmerflat Kleiburg.
De flats zijn daarna snel meer waard geworden.
Plan 7: Richt je op bewoners die positief zijn ingesteld
Positief ingestelde bewoners kunnen het verschil maken in een wijk. Als gemeente kan je hen verleiden om in de wijk te blijven wonen. Bijvoorbeeld door aantrekkelijke mogelijkheden te bieden. Daarbij kun je denken aan betere woningen voor minder geld dan concurrerende alternatieven.
Mensen die weg willen uit de wijk kun je als gemeente ook helpen. Dit kan door concrete bemiddeling of hulp. Of ervoor te zorgen dat ze voorrang krijgen bij het toewijzen van een andere woning. Je kunt bij wijze van spreken zelf de verhuiswagen voorrijden. Negatieve mensen zullen de wijk niet beter maken.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In de zomer van 2013 kwam er een rapport uit van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) over de Vogelaarwijken. Het SCP is een instituut dat, op advies van de regering, ontwikkelingen in de samenleving onderzoekt.
De conclusie van het onderzoek naar de Vogelaarwijken was dat die aanpak niet succesvol kan worden genoemd. Het nieuws leidde tot krantenkoppen als: ’Aanpak Vogelaarwijken mislukt’, ‘Geld Vogelaarwijken in bodemloze put beland', ‘Miljoeneninvesteringen in Vogelaarwijken leverden niets op’.
Het SCP vergeleek de Vogelaarwijken met wijken die er vlak naast lagen, waarin geen extra geld werd geïnvesteerd. Deze wijken bleken zich op dezelfde manier te ontwikkelen als de Vogelaarwijken.
Volgens het onderzoeksinstituut hebben de vele projecten de leefbaarheid en de veiligheid in de Vogelaarwijken niet vergroot. Ook is het niet zo dat meer bewoners zich uit de armoede hebben gewerkt. Verder is de buurtparticipatie in de Vogelaarwijken volgens het SCP gedaald.
Het SCP vermoedt dat het etiket ‘achterstandswijk’ ervoor heeft gezorgd dat bewoners de problemen in de wijk als nog zwaarder ervoeren.
Één maatregel heeft wel een aantoonbaar positief effect heeft gehad op de leefbaarheid en de veiligheid in de wijken.
Dat is het op grote schaal slopen van oude flats en het bouwen van koopwoningen.
De buurt ziet er dan beter uit en dat trekt meer mensen met een middeninkomen.
Bekijk de video met een negatief oordeel over het plan van aanpak.
Beantwoord daarna de vraag over de video.
Oud-minister Ella Vogelaar
Oud-minister Vogelaar reageerde in een interview in de krant op het rapport van het SCP. Ze zegt: “In de veertig wijken waar zogenaamd al het geld in een bodemloze put verdween, is in werkelijkheid zeer veel in gang gezet”. Ze wijst op andere rapportages die positiever zijn. Ook hoorde ze van bewoners, met wie ze nog geregeld sprak, dat de zaken erop vooruitgaan.
Vogelaar uitte ook kritiek op de manier van onderzoek van het SCP. Ze hebben de Vogelaarwijken vergeleken met wijken waar de problemen net iets minder waren. Die wijken kregen geen extra geld. Als het in die wijken ook beter blijkt te gaan, is het Vogelaarbeleid weggegooid geld, volgens de onderzoekers.
Maar het klopt volgens Vogelaar niet dat er in die andere wijken niets gebeurd is. Daar is ook in geïnvesteerd, alleen met minder geld en minder intensieve aandacht.
Vogelaar noemde verder de verbeterde aanpak van gezinnen met veel verschillende problemen. Door uit te gaan van het idee ‘een gezin, een plan’ kan beter hulp worden geboden.
Het benoemen van de wijk tot aandachtswijk geeft de bewoners volgens de oud-minister juist het gevoel dat er aan hun problemen gewerkt wordt. Ze worden meegenomen in het idee van wijkverbetering.
Tenslotte wees zij erop dat wijkenaanpak een kwestie is van een lange adem.
Bekijk de video met een positief oordeel over de wijkaanpak in Dordrecht.
Beantwoord daarna de vraag over de video.
Afronding
Eindopdracht: Plan maken
Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een plan om een achterstandswijk te verbeteren. Je verplaatst je in de rol van wethouder van de stad waarin die wijk ligt.
Hoe ga je te werk?
Neem een echte wijk of een fictieve wijk als voorbeeld.
Kies een van de plannen van aanpak in Stap 2. Om de veiligheid en leefbaarheid te verbeteren in de wijk van je keuze, kun je meerdere plannen of mogelijkheden kiezen.
Leg uit waarom je juist voor deze maatregelen/aanpak kiest.
Geef tenslotte kort en krachtig je mening over het idee van de aanpak van de Vogelaarwijken in 2007.
Presenteer je plan van aanpak in de vorm van een verslag. Hoe je een verslag maakt, lees je in de gereedschapskist. Het verslag hoeft niet langer te zijn dan een A4'tje.
Beoordeling
Het plan laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
inhoud: Is het duidelijk welke maatregelen je hebt gekozen? Heb je die keuze ook toegelicht?
Zal jullie plan van aanpak kunnen leiden tot verbetering van de wijk?
vorm: Is jullie plan duidelijk verwoord en goed opgezet?
taalfouten: Bevat je tekst niet te veel taalfouten?
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Terugkijken
Intro
Heb je de video bij de intro bekeken?
Waaraan kon je zien dat het om een achterstandswijk gaat?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je een paar maatregelen noemen, waardoor de leefbaarheid in een aandachtswijk verbeterd kan worden?
Hoe ging het?
Inhoud
Kende je de term 'Vogelaarwijken' al? Kun je nu specifieker uitleggen wat er mee wordt bedoeld?
Eindopdracht
Is het je gelukt een plan van aanpak op te stellen, samen met een klasgenoot?
Voor welk plan uit Stap 2 hebben jullie gekozen? Kun je ook uitleggen waarom?
Het arrangement Leefbaarheid wijken vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Grenzen en identiteit in Nederland'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor vmbo-kgt leerjaar 3 & 4. Deze opdracht beschrijft welke eigenschappen van een wijk de leefbaarheid bepalen. Er wordt specifiek ingegaan op aandachtswijken, ook wel vogelaarwijken genoemd, en de problemen die zich daar afspelen. Vervolgens wordt er gekeken naar de plannen voor aanpak om deze wijken te verbeteren.
aandachtswijken, aardrijkskunde, arrangeerbaar, grenzen en identiteit, leefbaarheid, stercollectie, vmbo-kgt34, vogelaarwijken
Leefbaarheid wijken vmbo-kgt34
nl
VO-content
2022-10-04 16:23:17
Deze opdracht hoort bij het thema ''Grenzen en identiteit in Nederland'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor vmbo-kgt leerjaar 3 & 4. Deze opdracht beschrijft welke eigenschappen van een wijk de leefbaarheid bepalen. Er wordt specifiek ingegaan op aandachtswijken, ook wel vogelaarwijken genoemd, en de problemen die zich daar afspelen. Vervolgens wordt er gekeken naar de plannen voor aanpak om deze wijken te verbeteren.
Soms is het in een bepaalde wijk slecht gesteld met de veiligheid en leefbaarheid. De gemeente maakt dan plannen om de toestand van die wijk te verbeteren.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
De achttien gemeenten waarin de aandachtswijken liggen, krijgen geld van de overheid om de problemen in die wijken aan te pakken. Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de plannen en het goed besteden van dat geld. Een gemeentebestuur bestaat uit de burgemeester en de wethouders. Elke wethouder heeft zijn of haar eigen takenpakket. En één van de wethouders gaat over ‘wonen’.
De openbare ruimte in een wijk is van iedereen. De bewoners zijn er samen verantwoordelijk voor dat je je er prettig voelt. De gemeente kan dat gevoel op verschillende manieren bevorderen. Bijvoorbeeld door een park aan te leggen. Hoe meer groen in een wijk, hoe beter.
In een aandachtswijk in Enschede is een experiment gedaan met de inzet van wijkcoaches. Veel mensen in aandachtswijken hebben problemen op verschillende gebieden. Ze hebben bijvoorbeeld geen werk, problemen met hun gezondheid en hun financiën. Ze hebben contact met veel verschillende instanties en hulpverleners. Dat levert niet altijd goede resultaten op.
In de zomer van 2013 kwam er een rapport uit van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) over de Vogelaarwijken. Het SCP is een instituut dat, op advies van de regering, ontwikkelingen in de samenleving onderzoekt.
Als eindproduct van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een plan om een achterstandswijk te verbeteren. Je verplaatst je in de rol van wethouder van de stad waarin die wijk ligt.
