Elke samenleving kent zijn regels. Je hebt geschreven regels, de wetten, en ongeschreven regels, normen en waarden.
We hebben al die regels nodig om het dagelijks sociale verkeer te regelen. Daar is iedereen het wel over eens.
Maar wie stelt de regels vast? En gelden alle regels ook voor ons allemaal?
Hoe zit het als je regels overtreedt?
En als anderen regels overtreden, spreek je ze daar dan op aan? Wanneer wel en wanneer niet?
Welke regels moeten volgens jou voor iedereen gelden?
Dergelijke vragen komen in deze opdracht aan de orde.
Bekijk eerst eens (een stukje van) deze video. Welke wet vind jij de meest rare wet?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van deze opdracht kun je:
het verschil omschrijven tussen geschreven en ongeschreven regels;
de begrippen 'betrokkenheid' en 'participatie' beschrijven;
omschrijven wat wordt bedoeld met 'burgerschap';
omschrijven wat wordt bedoeld met 'sociale samenhang';
voorbeelden geven van ongeschreven regels;
voorbeelden geven van ongeschreven regels die ergenis oproepen bij anderen;
uitleggen waarom niet iedereen elkaars regels kent.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest over geschreven en ongeschreven regels. Je leert met de termen burgerschap, sociale samenhang en participatie hoe mensen betrokken zijn bij de samenleving in hun eigen omgeving. Je ziet een aantal ongeschreven regels. Aan de hand van video's bepaal je welke ongeschreven regels hier bedoeld worden.
Stap 2
Je leert waar vloeken en schelden not done en zelfs verboden is. Je noemt zelf een voorbeeld.
Stap 3
en
Je leest over ergernissen die ontstaan doordat mensen regels overtreden. Je beantwoordt er vragen over en bespreekt de antwoorden met je klasgenoot.
Stap 4
Niet iedereen kent elkaars regels. Je bedenkt samen met een klasgenoot regels die voor iedereen moeten gelden.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippen gaan over geschreven en ongeschreven regels.
Eindopdracht A
Kies je voor opdracht A: maak dan de toets.
Eindopdracht B
Kies je voor opdracht B: maak dan een poster.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Ongeschreven regels
Ongeschreven regels, wat doe je er mee?
Nederland heeft regels. Sommige regels zijn opgeschreven en worden wetten genoemd. Wie een wet overtreedt, kan daarvoor worden gestraft. De politie handhaaft de wet en rechters bepalen welke straf je krijgt bij overtreding van de wet.
Andere regels zijn ongeschreven. Wie deze overtreedt, wordt daarvoor niet opgepakt en door een rechter gestraft. De verantwoordelijkheid voor het naleven en de handhaving van deze regels ligt bij ons allemaal. We moeten ons er zelf aan houden en anderen erop aanspreken als ze dat niet doen. We moeten er zelf voor zorgen onze maatschappij leefbaar te houden. Door ons aan de (ongeschreven) regels te houden en ook anderen daaraan te houden. Dat lukt alleen als je betrokken bent bij de samenleving, meedoet.
'Betrokkenheid' en 'participatie' zijn begrippen om aan te geven dat je verbonden bent met de samenleving en er actief aan deelneemt.
Een andere term die je in dit verband vaak tegenkomt, is 'burgerschap'. Van burgerschap is sprake als je deel uitmaakt van de samenleving, als je de regels kent van het land, je verbonden voelt met andere bewoners en de vaardigheden hebt om mee te doen aan de samenleving.
Als burgers van een straat, wijk, stad of land betrokken zijn, meedoen en zich als een burger opstellen dan is er sociale samenhang.
Sociale samenhang gaat over de mate waarin mensen in een straat, wijk, stad of land bij elkaar horen.
Over de mate waarin ze zich met de anderen om zich heen verbonden voelen.
Maar ja, niet iedereen is altijd een even keurige burger.
Er zijn momenten waarop we wat minder met anderen hebben en ons niet echt verbonden voelen.
Soms gelden de regels niet voor onszelf. Of zijn er regels die we niet accepteren, waar we anders over denken.
Dan botst en schuurt het in de samenleving.
Hier zie je een opsomming van ongeschreven regels.
Ongeschreven regels:
Hinderlijk lawaai moet je zien te vermijden vooral 's avonds laat.
Een TV die hard staat, iemand die op zijn piano een muziekstuk instudeert, boren en timmeren, geschreeuw van mensen buiten.
Afval hoort niet op straat, in voortuinen en op opritten.
Het is geen fraai gezicht om uitzicht te hebben op voortuinen en opritten waar altijd veel afval op ligt, en ook niet op straat.
Kleine kinderen moeten vroeg naar bed
Als kinderen van hooguit vier jaar tot 12 uur ’s avonds op straat spelen, vinden veel mensen dat er iets niet in de haak is.
Opstaan
Je zit in een volle bus, tram of trein. Er komt iemand aanlopen die slecht ter been is. Dan biedt je hem of haar jouw plaats aan.
Bedanken is normaal
Iemand wijst je de weg, geeft je voorrang bij een kruising, helpt je in een winkel of bewijst je op een andere manier een dienst. Dan is een bedankje van jouw kant op zijn plaats.
Hoffelijk in het verkeer
Opgeheven middelvingers, scheldpartijen, naar het hoofd wijzen, toeteren, het zijn allemaal uitingen van agressief gedrag die door medeweggebruikers niet worden gewaardeerd.
Hieronder staan drie filmpjes uit een oude Sire-campagne.
Kun je omschrijven welke ongeschreven regels hier worden uitgebeeld?
Stap 2: Vloeken is aangeleerd
Regels en minderheden
Er zijn gemeenten met een vloekverbod.
In bijvoorbeeld Urk of Staphorst is het verboden in het openbaar Gods naam te misbruiken. Ook als je niet in god gelooft. Het is moeilijk te handhaven, want het valt al gauw onder de vrijheid van meningsuiting, maar toch.
Heel veel mensen zullen in de dagelijkse omgang met anderen, bijvoorbeeld gelovigen, hun taal aanpassen en respect hebben voor hun opvattingen. Ook al zijn ze het er niet mee eens.
Vloeken, ernstige scheldwoorden, kwetsende uitlatingen, iemand een ernstige ziekte toewensen, het is in het openbaar ‘not done’. Voetbalscheidsrechters hebben al wel wedstrijden stilgelegd vanwege scheldpartijen van voetbalfans.
Stap 3: Regels overtreden
Regels overtreden doen we allemaal
Je hebt in stap 1 een stel ongeschreven regels gelezen. Er zijn er nog een heleboel. Bijvoorbeeld:
In een bijna lege bus of treincoupé ga je niet naast iemand zitten.
Voor je een bus of trein instapt, laat je de mensen die er uit willen, voorgaan.
Je kent er vast nog wel meer.
Dat regels van belang zijn in het sociale verkeer merk je aan de ergernis die wordt opgeroepen door overtreders.
Maak de volgende opdracht.
Bespreek de antwoorden op de vragen met een klasgenoot.
Stap 4: Niet voor iedereen gelijk
Regels zijn niet voor iedereen hetzelfde
Over het algemeen is het zo dat mensen met een gemeenschappelijke achtergrond ongeveer dezelfde regels hanteren. Of in ieder geval die regels kennen en herkennen.
De verscheidenheid van mensen in de Nederlandse samenleving is de afgelopen vijftig jaar enorm toegenomen. In totaal telt Nederland 190 nationaliteiten. Mensen afkomstig uit alle windstreken van de wereld en allemaal met een eigen achtergrond. Dan is het niet zo gek dat we niet allemaal elkaars regels kennen.
Afronding
Begrippen
Betrokkenheid en participatie
Je voelt je verbonden met de samenleving en neemt er actief deel aan.
Burgerschap
Je maakt deel uit van de samenleving, je kent de regels van het land, je voelt je verbonden met andere bewoners en je hebt de vaardigheden om mee te doen aan de samenleving.
Sociale samenhang
De mate waarin mensen in een straat, wijk, stad of land bij elkaar horen en zich met anderen om zich heen verbonden voelen.
Eindopdracht A: Toets
Kies je voor eindopdracht A, dan maak je een toets.
De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen.
Na het beantwoorden zie je je score en kun je de antwoorden bekijken.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De Stichting Ideële Reclame, kortweg SIRE, maakt spotjes voor radio en TV om mensen wakker te schudden.
Het doel is bij te dragen aan een samenleving waarin mensen beter met elkaar omgaan. Zij noemen dat een ‘betrokken en verantwoordelijke samenleving’.
Jullie bedenken ook zo’n campagne, maar dan voor op posterformaat.
Maak daarbij gebruik van de drie regels die jullie in Stap 4 hebben geselecteerd.
Als het voor de campagne beter is dan mag je ook kiezen voor één of twee van de drie regels.
Bedenk wel dat je andere mensen moet overhalen. Het moet dus wel een wervende, enthousiaste, opvallende en aantrekkelijke poster worden. Zo eentje waarvan je vrolijk wordt als je hem ergens ziet hangen.
Jullie mogen zelf bedenken hoe je de poster vormgeeft en voor welke doelgroep de boodschap is bedoeld.
Kijk in de gereedschapskist voor ideeën en tips.
Klaar?
Bekijk de poster eens van een afstand. Is deze opvallend genoeg? Springt de boodschap er echt uit?
Laat de poster beoordelen door jullie docent.
Beoordeling
Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
inhoud: zijn de regels die je uitbeeldt op de poster helder voor iedereen?
vorm: zijn de afbeeldingen/tekeningen op de poster afgestemd op de tekst? Zijn jullie creatief en origineel geweest?
taalfouten: bevatten de teksten op poster geen of nauwelijks taalfouten?
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Terugkijken
Intro
Heb je de video bij de intro bekeken?
Vind je de video wel passend bij de opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je voorbeelden geven van ongeschreven regels die gelden in het openbaar vervoer en op straat?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn. Had je voldoende tijd om te oefenen en regels te bedenken?
Eindopdracht B
Hebben jullie gekozen voor het maken van een in het oog springende poster? Is het gelukt om met de ongeschreven regel de aandacht te trekken?
Vond je het leuk op deze opdracht samen te doen?
Het arrangement Voel je verantwoordelijk vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema ''Grenzen en identiteit in Nederland'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor vmbo-kgt leerjaar 3 & 4. Deze opdracht beschrijft het verschil tussen geschreven en ongeschreven regels. Daarna gaat het in op ongeschreven regels en omgang met de medemens in jouw wijk. Er wordt ook aandacht besteed aan respectvol praten en vloeken. Daarna wordt er ingegaan op geschreven regels en overtredingen. Je bekijkt verschillende video's over een sociaal dilemma en daarna antwoord je hoe jij hier op zou reageren.
aardrijkskunde, arrangeerbaar, grenzen en identiteit, omgangsregels, overtredingen, stercollectie, vmbo-kgt34, wijk
Voel je verantwoordelijk vmbo-kgt34
nl
VO-content
2022-10-04 16:00:49
Deze opdracht hoort bij het thema ''Grenzen en identiteit in Nederland'', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor aardrijkskunde voor vmbo-kgt leerjaar 3 & 4. Deze opdracht beschrijft het verschil tussen geschreven en ongeschreven regels. Daarna gaat het in op ongeschreven regels en omgang met de medemens in jouw wijk. Er wordt ook aandacht besteed aan respectvol praten en vloeken. Daarna wordt er ingegaan op geschreven regels en overtredingen. Je bekijkt verschillende video's over een sociaal dilemma en daarna antwoord je hoe jij hier op zou reageren.
Elke samenleving kent zijn regels. Je hebt geschreven regels, de wetten, en ongeschreven regels, normen en waarden.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
Tijd
De Stichting Ideële Reclame, kortweg SIRE, maakt spotjes voor radio en TV om mensen wakker te schudden.
