Leerdoelen
In Nederland wordt elektriciteit heel anders opgewekt dan in Frankrijk. Er zijn overeenkomsten tussen beide landen, maar vooral grote verschillen. De verschillen zijn deels te verklaren uit de geografische omstandigheden in beide landen.
Aan het eind van deze opdracht kun je:
beschrijven hoe de meeste elektriciteit in Nederland wordt opgewekt.
beschrijven hoe de meeste elektriciteit in Frankrijk wordt opgewekt.
minimaal twee bijzondere Franse elektriciteitscentrales noemen.
verklaren waarom kernenergie in Frankrijk duurder is dan windenergie.
Eindproduct
Aan het eind van deze opdracht geef je op een kaart van Nederland en op een kaart van Frankrijk aan waar energieopwekking plaatsvindt.
Beoordeling
De beoordeling van de kaarten doe je samen met een klasgenoot.
Hij/zij kijkt jouw werk na. Jij kijkt zijn/haar werk na.
Activiteiten
Stap
Groepsgrootte
Activiteit
Stap 1
Alleen
Beantwoord vragen over Nederlandse elektriciteitscentrales.
Stap 2
Alleen
Beantwoord vragen over alternatieve energiebronnen.
Stap 3
Alleen
Vergelijk de gebruikte brandstoffen in elektriciteitscentrales in Frankrijk en Nederland.
Stap 4
Alleen
Beantwoord vragen over kerncentrales, aardwarmte, getijdencentrales en zonne-energie in Frankrijk.
Stap 5
Samen met de klas
Beantwoord vragen en voer een discussie met de klas over het sluiten van kerncentrales in Frankrijk.
Stap 6
Alleen
Maak de toets.
Stap 7
Alleen
Geef op de kaart van Nederland de ligging van centrales aan. Maak voor de kaart van Frankrijk een legenda en geef de ligging van centrales aan.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Stap1
Elektriciteitscentrales in Nederland
Er zijn 44 grote elektriciteitscentrales in Nederland. De grootste is de Clauscentrale in Maasbracht, die op gas wordt gestookt. Deze centrale levert 1.275 Megawatt op (een megawatt of MW is één miljoen watt).
De meeste elektriciteitscentrales in Nederland worden met gas gestookt, maar er wordt ook steenkool gebruikt als brandstof. Er is maar één elektriciteitscentrale in Nederland die alleen op kolen wordt gestookt. Dat is de Hemwegcentrale in Amsterdam.
In de andere kolencentrales wordt met biomassa en/of gas bijgestookt. Dat zijn de combicentrales.
Ander bekende elektriciteitscentrales zijn de Maasvlaktecentrale in de Maasvlakte bij Rotterdam, de Eemscentrale bij Eemshaven en de Amercentrale in Geertruidenberg.
Bekijk onderstaande grafiek.
Beantwoord de vragen:,
In Nederland wordt veel vaker gas gebruikt voor het opwekken van elektriciteit dan in andere landen. Bedenk daarvoor een verklaring.
Tip: als je het antwoord niet weet, kijk dan in de atlas op de kaart Nederland-grondstoffen.
Er is veel water in Nederland. Toch wordt water nauwelijks gebruikt voor elektriciteitsproductie. Waarom niet?
Leg uit wat een combicentrale is.
Stap2
Kerncentrale
Nederland heeft maar één werkende kerncentrale, die in Borssele. De kerncentrale kreeg in 1973 een vergunning voor dertig jaar. Die vergunning is inmiddels verlengt tot 2033, ondanks protesten van Greenpeace en lokale politieke partijen.
Het vermogen van de kerncentrale in Borssele (485 MW) is te vergelijken met een middelgrote elektriciteitscentrale die op gas gestookt wordt.
Windmolenparken op zee
De moderne windmolens zijn windturbines. De energie van de wind krijgt vat op de molenwieken en laat de as van de turbine draaien. Een generator zet de bewegingsenergie van de as om in groene stroom. Er stonden in 2017 ruim 2.100 windturbines op land in Nederland.
Daarnaast zijn er windturbines op zee:
sinds 2006 het Offshore Windmolenpark Egmond aan Zee
sinds 2008 het windmolenpark Prinses Amalia (voor de kust van IJmuiden)
sinds 2016 het windmolenpark Gemini (ten noorden van de Waddeneilanden).
Op https://www.windstats.nl/ kun je zien hoeveel windenergie er op een dag gemaakt wordt in Nederland.
Waterkrachtcentrales
Waterkrachtcentrales zijn elektriciteitscentrales die stromend of neerstortend water gebruiken om een turbine in beweging te brengen. Ze bevinden zich in stromen en rivieren, soms met een kunstmatige dam.
Nederland heeft vier grotere waterkrachtcentrales: in Hagestein, Maurik, Linne en Alphen/Lith. Verder is er nog een oude waterkrachtcentrale uit 1926 in Roermond, maar die levert maar weinig vermogen op: 0,2 MW.
Beantwoord de volgende vragen:
Bedenk of Nederland meer of minder kernenergie opwekt dan andere landen in de wereld.
Ga naar de website https://www.windstats.nl .
Zoek op hoeveel megawatt elektriciteit de vier offshore windmolenparken opwekken.
Kies op dezelfde website jouw provincie.
Hoeveel windmolenparken zijn er in jouw provincie?
Hoeveel megawatt elektriciteit wekken die op?
Hoeveel van die windmolens zijn in de laatste vijf jaar gebouwd?
Bespreek de antwoorden op deze drie vragen met een klasgenoot.
Stap3
Electriciteitscentrales in Frankrijk
Frankrijk is zestien keer zo groot als Nederland en er wonen vier keer zoveel mensen. Het land heeft ook veel meer elektriciteitscentrales dan Nederland.
Bekijk in de tabel welke brandstoffen worden gebruikt in de Franse elektriciteitscentrales. Vergelijk de tabel met de gegevens over Nederland.
Gebruikte brandstof in elektriciteitscentrales - Frankrijk
Hoofdbrandstof
Vermogen in MW
Vermogen in %
Uranium
63.130
49,05
Waterkracht
25.388
19,72
Gas
10.520
8,17
Olie
9.374
7,28
Kolen
7.914
6,15
Wind
7.449
5,78
Zonnestroominstallaties
3.515
2,73
Overig (o.a. biomassa)
1.390
1,08
Cijfers van 2012
Gebruikte brandstof in elektriciteitscentrales - Nederland
Hoofdbrandstof
Vermogen in MW
Vermogen in %
Gas
15.139
68,21
Combi
3.313
14,75
Wind
2.206
9,82
Kolen
630
2,8
Uranium
483
2,15
Zonnestroominstallaties
347
1,54
Biomassa
121
0,53
Waterkracht
37
0,16
Cijfers van 2012
Beantwoord de volgende vragen:
Welke brandstof wordt in Franse elektriciteitscentrales het meest gebruikt?
Om wat voor soort elektriciteitscentrales gaat het hier?
In welk land wordt relatief meer wind als brandstof gebruikt? Had je dat verwacht?
In welk land wordt waterkracht het meest gebruikt? Probeer dit te verklaren.
Bespreek de antwoorden met een klasgenoot.
Stap4
Kerncentrales
Nederland heeft maar één kerncentrale voor het opwekken van elektriciteit, Frankrijk heeft er negentien en er zijn nog verschillende nieuwe kerncentrales gepland.
Enkele bekende kerncentrales zijn die van Cattenom (bij de grens met Luxemburg) en Gravelinnes (aan de kust bij Duinkerken). De centrales van Chooz (bij de grens met België) leveren de meeste elektriciteit op, elk 1.500 MW, maar er is al een 1.600 MW-centrale in de maak.
Bijzonder is de opwerkingsfabriek in La Hague. Gebruikte splijtstaven uit andere kerncentrales (ook uit Nederland) worden naar La Hague vervoerd en daar weer opgewerkt zodat ze opnieuw gebruikt kunnen worden. Opwerken is het terugwinnen van nog bruikbare splijtstof uit gebruikte kernbrandstof.
Aardwarmte
Je kunt ook warmte - en dus energie winnen - uit droge, hete gesteenten die diep in de grond zitten.
Om de warmte naar boven te halen, wordt er een netwerk van spleten in de bodem gemaakt waardoor water kan worden rondgepompt. Er wordt koud water naar beneden gepompt, dat warmt op in het gesteente en komt weer naar boven, waar het zijn warmte kan afgeven. Dit principe van warmtewinning uit hete, droge gesteenten is uitgetest in Soultz-sous-Forêts.
Getijdencentrale
In de getijdencentrale in La Rance bij Saint Malo wordt energie gewonnen door het verschil tussen eb en vloed te gebruiken.
Op de open oceaan is het hoogteverschil tussen eb en vloed maar enkele decimeters, maar aan de kust bij Saint Malo kan het hoogteverschil van het zeewater enkele meters zijn. Dat komt door de bijzondere vorm van de trechtervormige inhammen aan deze kust. Dat hoogteverschil is genoeg om het hoge water bij vloed achter een dam te vangen en dit bij laag water via turbines die aan generatoren gekoppeld zijn, terug te laten lopen in zee.
In Nederland wordt sinds 2015 bij de Oosterscheldedam ook energie opgewekt.
Zonne-energie
In Nederland wordt zonne-energie vooral op (relatief) kleine daken opgewekt, maar in Frankrijk staan vele duizenden zonnepanelen op velden, bijvoorbeeld bij Sainte Tulle en bij Narbonne.
Beantwoord de volgende vragen:
Zoek op waar La Hague ligt. Wat valt je op aan de ligging? Waarom is die plek gekozen voor een opwerkingsfabriek voor kernafval?
Zoek op de kaart van Frankrijk ook op waar Soultz-sous-Forêts ligt. Waarom is die plek geschikt om aardwarmte op te wekken?
Leg in je eigen woorden uit hoe bij de Oosterscheldedam elektriciteit wordt opgewekt uit het verschil tussen eb en vloed. Je mag het ook tekenen in een kort stripverhaaltje.
Zoek op waar Narbonne en Sainte-Tulle liggen. Waarom zijn die plekken geschikt om zonne-energie op te wekken?
Kernenergie of andere energie in Frankrijk
Zou het niet een goed idee zijn om met de landen van de Europese Unie samen voor onze energiebehoefte te zorgen? Dan kunnen we de zon in Spanje en Portugal optimaal gebruiken en de wind in Nederland en Duitsland.
In 2015 maakte de EU een plan voor een energie-unie. Door een groot netwerk van pijpleidingen en kabels moet de energie door Europa kunnen stromen. En dat moet dan groene energie worden.Er zouden dan misschien minder kerncentrales in Frankrijk nodig zijn. Zijn de Fransen daar blij mee?
Bekijk het filmpje.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Toets
Maak ter afsluiting van deze opdracht de toets 'Nederland en Frankrijk'.
De toets bestaat uit gesloten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Download het werkblad Nederland-Frankrijk.
Op de eerste pagina staat een kaart van Nederland.
Zorg ervoor dat je weet wat de verschillende symbolen op de kaart betekenen.
Geef op de kaart de ligging van de genoemde centrales aan.
Op de tweede pagina van het werkblad staat een kaart van Frankrijk.
Op de kaart van Frankrijk staan enkele symbolen die je ook op de kaart van Nederland bent tegengekomen, maar ook enkele nieuwe symbolen. Maak een legenda voor de symbolen bij de kaart.
Geef op de kaart de ligging van de genoemde centrales aan.
Laat je kaarten beoordelen door een klasgenoot. Jij beoordeelt de kaarten van je klasgenoot.
Het arrangement Nederland en Frankrijk vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leerdoelen
Elektriciteitscentrales in Nederland
Kerncentrale
Kerncentrales
Kernenergie of andere energie in Frankrijk
Toets
