Thema: Zwangerschap

Intro

Je kent vast al wel het begrip bloedgroep. Er zijn honderden verschillende bloedgroepen, maar er zijn er acht die het belangrijkste zijn bij bijvoorbeeld bloedtransfusies. Je bloedgroep erf je van de ouders. Weet jij welke bloedgroep je hebt?

Behalve je bloedgroep is de resusfactor van belang. De resusfactor is een aanduiding bij de bloedgroep, en kan positief of negatief zijn. Het woord resus is afkomstig van het resusaapje. Het is een apensoort waarbij de resusfactor voor het eerst ontdekt werd.

Zwangerschap - bloedgroep - resusfactor
In de derde maand van de zwangerschap wordt bij elke aanstaande moeder een bloedonderzoek gedaan. Het bloedonderzoek wordt gedaan om te weten te komen welk bloed toegediend moet worden als er bij de bevalling veel bloedverlies is en een bloedtransfusie nodig is.
Tijdens dat onderzoek wordt ook gekeken naar de resusfactor. Het kan zijn dat moeder en kind een andere resusfactor hebben. Dat kan levensgevaarlijk zijn. Zo’n kind wordt een resusbaby genoemd. Door toediening van de resusprik wordt voorkomen dat de resusziekte zal optreden.

Hoe dat werkt zie je in de volgende video.

Dit thema gaat over zwangerschap en bloedgroepen. Maar ook over seksualiteit, bescherming tegen geslachtsziekten en gebruik van genotmiddelen tijdens de zwangerschap.

Als afsluiting van dit thema maak je eindexamenvragen die passen bij de leerdoelen.

Wat kan ik straks?

Kennis
Aan het eind van dit thema kan ik:

K12 Levensfasen

De verschillende levensfasen van mensen benoemen.
Met behulp van voorbeelden duidelijk maken wat het verschil is tussen lichamelijke ontwikkeling en geestelijke ontwikkeling.

K12 Seksualiteit

Omschrijven wat het verschil is tussen verliefdheid en liefde en het verschil tussen knuffelen en vrijen (seks).
De begrippen heteroseksueel, homoseksueel en biseksueel omschrijven zodat duidelijk is wat het verschil tussen de begrippen is.
Verschillende meningen over seksuele geaardheid naast elkaar zetten en ik mijn eigen mening geven over seksuele geaardheid.

K10 Geslachtsziekten

De afkorting SOA voluit schrijven.
Drie geslachtsziekten noemen en van die geslachtsziekten de symptomen omschrijven en van die geslachtsziekten aangeven hoe ik ze kan voorkomen.

K12 Voorbehoedsmiddelen

De werking van de volgende voorbehoedsmiddelen beschrijven: het condoom, de pil, het spiraaltje en het vrouwencondoom.
De betrouwbaarheid als het gaat om het voorkomen van zwangerschap van de genoemde voorbehoedsmiddelen vergelijken.
De betrouwbaarheid als het gaat om het voorkomen van een SOA van de genoemde voorbehoedsmiddelen vergelijken.
De invloed van de pil als ovulatieremmer omschrijven.
Omschrijven wat er gebeurt bij een sterilisatie van een man of een vrouw.

V1 Bloedgroepen

de begrippen antistof, antigen, resusfactor omschrijven.
omschrijven wat wordt onderzocht bij een bloedgroepbepaling.
met behulp van een schema van bloedgroepen beredeneren welk donorbloed een ontvanger wel of niet mag krijgen toegediend.

K9 Genotmiddelen en drugs

Met behulp van een voorbeeld duidelijk maken wat de gevolgen kunnen zijn van overmatig gebruik van medicijnen, alcohol en drugs.

K13 Erfelijkheidsadvies

Het begrip prenataal onderzoek omschrijven en voorbeelden noemen van prenataal onderzoek: echoscopie, vruchtwaterpunctie en vlokkentest.

Wat kan ik al?

Weet je het nog?
Het thema zwangerschap is het twaalfde thema in leerjaar 4.
De theorie uit enkele modules die je in de eerste thema's bent tegengekomen, heb je ook nodig bij de afsluiting van dit thema. Als je twijfelt of je het nog weet, klik de modules hieronder dan nog eens door.

Klik op de links om de modules te openen.

Van cel tot orgaanstelsel

Uitscheiding

Bloed en lymfe

Hart en bloedsomloop

Hormonen

Man en vrouw

Menstruatiecyclus

Bevruchting bij mensen

Zwangerschap

Erfelijke eigenschappen

Evolutie

Monohybride en dihybride kruisingen

Mitose en meiose

Antigenen en antistoffen

Wat ga ik doen?

Het thema Zwangerschap bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal lessen
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	3
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Levensfasen	2
Module: Seksualiteit	2
Module: Geslachtsziekten	2
Module: Voorbehoedsmiddelen	2
Module: Bloedgroepen	2
Module: Genotmiddelen	2
Module: Erfelijkheidsadvies	2
Afsluiting
Samenvattend	0,5
Examenvragen	0,5
Terugkijken	0,5
Totaal:	19 à 20

Modules

Levensfasen

Intro

Wat ga ik leren?

Na deze module kan ik:

de verschillende levensfasen van mensen benoemen.
(met behulp van voorbeelden) duidelijk maken wat het verschil is tussen lichamelijke ontwikkeling en geestelijke ontwikkeling.

Wat ga ik doen?

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2		Vat de informatie uit de Kennisbank en de video samen in een tabel.
Stap 3		Bekijk de video en noteer alle verandering die een jongen/meisje meemaakt in de puberteit.
Stap 4		Verplaats je in de rol van een activiteitenbegeleider.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippenlijst		Hier vind je de begrippenlijst bij deze module.
Examenopgaven		Je maakt een aantal examenopgaven die passen bij dit onderwerp.
Terugkijken		Terugkijken op de module.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Kennisbank

Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel:

Levensfasen

Test je kennis
Beantwoord de volgende vragen over de theorie in de Kennisbank.

Stap 2: Van baby tot puber tot ..

Tabel maken

Een tabel of schema is een manier om gegevens in beeld te brengen, op zo’n manier dat het er overzichtelijk uit ziet.

Stap 3: Puberteit

Stap 4: Activiteitenbegeleider

Als activiteitenbegeleider help je mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking.
Je ondersteunt ze bij hun dagbesteding of werk.
Je wilt dat op een zinvolle en plezierige manier invullen.

Je begeleidt bijvoorbeeld een verstandelijk gehandicapte bij het verzorgen van de dieren in de kinderboerderij of gaat schilderen met een groepje dementerende ouderen.
Je stemt je activiteiten steeds af op de leeftijd.
Bij iemand met een verstandelijke beperking kan de echte leeftijd verschillen met de ontwikkelingsleeftijd. Dan pas je je activiteit daar op aan.

Je houdt bij de activiteit rekening met iemands wensen en mogelijkheden.
Je kunt als activiteitenbegeleider zowel met individuen werken als met groepen.

In groepjes.

Maak een plan voor een activiteit als activiteitenbegeleider.
Bedenk eerst goed:
- voor wie je wat wil doen (doelgroep);
- wat je wilt gaan doen;
- waarom die activiteit bij de doelgroep past;
- waar je het wilt doen;
- wat je ervoor nodig hebt;
- wie je ervoor nodig hebt
- hoe je het gaat uitvoeren.
- Overleg met je docent wat je budget is voor eventuele aankopen.
Bespreek het plan met je docent. Vul zo nodig je plan verder aan.
Maak een tijdsplanning voor de voorbereiding en de uitvoering van de activiteit.
Voer je plan uit en bereid de activiteit zorgvuldig voor.
Voer je activiteit uit. Veel plezier!

Afronding

Begrippenlijst

Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.

Levenscyclus
Zaadcel/Eicel - Bevruchting - Embryo/Foetus - Jong zelfstandig organismen - Volwassen individu

Levensfasen
Baby - Peuter - Kleuter - Schoolkind - Puber - Adolescent - Volwassene - Bejaarde

Primaire geslachtskenmerken
Kenmerken, die vanaf de geboorte aanwezig zijn en waaraan je het geslacht (jongen of meisje) kunt bepalen. Bijvoorbeeld: penis, prostaat, vagina, baarmoeder.

Geslachtshormonen
Hormonen die worden aangemaakt in de geslachtsorganen (teelballen en eierstokken). Bijvoorbeeld: testosteron, oestrogeen en progesteron.

Oestrogeen
Vrouwelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Het zorgt o.a. voor bredere heupen en borstgroei in de puberteit en speelt een rol bij de menstruatiecyclus. Ook mannen hebben wat oestrogeen.

Progesteron
Hormoon dat wordt aangemaakt in de eierstokken. Onder invloed van progesteron wordt o.a. het baarmoederslijmvlies voorbereid op de innesteling van een bevruchte eicel. Als er geen zwangerschap optreedt, daalt de productie van progesteron en treedt menstruatie op.

Secundaire geslachtskenmerken vrouw
Geslachtskenmerken van meisjes die zich in de puberteit ontwikkelen, onder invloed van geslachtshormonen. Bijvoorbeeld: borsten en bredere heupen.

Testosteron
Mannelijk geslachtshormoon dat wordt aangemaakt in de teelballen; zorgt voor o.a. mannelijke beharing, ontwikkeling spieren, speelt een rol bij geslachtsdrift (libido). Ook vrouwen hebben testosteron (aangemaakt in de eierstokken en de bijnieren).

Secundaire geslachtskenmerken man
Geslachtskenmerken van jongens die zich in de puberteit ontwikkelen, onder invloed van geslachtshormonen. Bijvoorbeeld: extra spieren en baardgroei.

Zuigeling
Ook wel baby genoemd; eerste levensfase van een mens, van 0 tot circa 1 jaar. Letterlijke betekenis: kind dat nog gezoogd wordt.

Puber(teit)
Levensfase waarin jongens en meisjes onder invloed van geslachtshormonen secundaire geslachtskenmerken ontwikkelen en geslachtsrijp worden. Leeftijdsperiode van circa 12 tot 18 jaar.

Adolescent
Levensfase tussen puberteit en volwassenheid. Leeftijdsperiode van circa 18 tot 24 jaar.

Examenopgaven

Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.

Tips

Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.

Binnenkort vind je hier examenvragen van ExamenKracht om mee te oefenen.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je de verschillende levensfasen benoemen?

Hoe ging het?

Tijd
Bij de activiteiten stond dat je 2 uur met de opdracht bezig zou zijn. Klopt dat?
Heb je binnen die tijd ook stap 4 kunnen doen?

Inhoud
Had je alle veranderingen van een jongen/meisje als eens eerder op een rijtje gezet?
Heb je iets nieuws geleerd of wist je alles al?

Examenopgaven
Heb je de examenopgaven gemaakt? Ging het goed?

Seksualiteit