Thema: Kip en het ei

Intro

Breek de dag!
Bekijk de video van een commercial uit de jaren ’80:

Heb je al zin gekregen in een gekookt of gebakken eitje? Een eitje levert je energie en bevat naast eiwitten ook vetten. Eieren passen in een gezonde voeding met de schijf van Vijf, als je maar niet meer dan drie eieren per week eet, aldus het Voedingscentrum.

Sommige mensen hebben een ei-allergie. Dan eet je toch gewoon geen gekookt eitje, zou je kunnen denken. Maar eieren zitten in heel veel voedingsmiddelen. Het is niet gemakkelijk om ei te laten staan.

Als een kip een half jaar oud is, begint ze met eieren leggen. Eieren van vogels hebben een kalkschaal. Een kip kan het hele jaar door eieren leggen. Als ze met een haan heeft gepaard kan de eicel bevrucht worden. Maar meestal legt de kip onbevruchte eieren.

Een kip is een alleseter, net als mensen. Wilde hoenderen eten zaden, groene plantendelen en diertjes zoals slakken, wormen en insecten. Een tamme kip legt bijna het gehele jaar door eieren. Een legkip heeft dus veel meer voedingsstoffen nodig dan een wilde hoen.

Een kip is, net als de mens, een gewerveld dier. Zowel het beenderenstelsel, spijsverteringsstelsel, ademhalingsstelsel en het verteringsstelsel van een kip is te vergelijken met die van een mens. Maar er zijn verschillen. Zo heeft een kip luchtzakken en heeft de kip een krop. Luchtzakken maken het vliegen mogelijk. Een krop is een soort uitstulping van de slokdarm waarin het voedsel tijdelijk wordt opgeslagen en voorgeweekt. Kippen hebben, in tegenstelling tot mensen, twee magen. Kippen eten kleine steentjes. In de spiermaag helpen de steentjes bij het kneden en malen van het voedsel. De kliermaag voegt maagsappen toe voor de verdere vertering.

Als afsluiting van dit thema maak je examenvragen die aansluiten bij de leerdoelen van dit thema.

Wat kan ik straks?

Kennis
Aan het eind van dit thema kan ik:

K8: Spieren

In een afbeelding de onderdelen van een spier aanwijzen.
Het spierstelsel van twee gewervelde dieren met elkaar vergelijken en overeenkomsten en verschillen aangeven.
Omschrijven hoe spieren beenderen in beweging kunnen brengen.
Het begrip antagonist uitleggen en twee voorbeelden van antagonisten geven.
Het verschil uitleggen tussen rode en witte spiervezels.
Omschrijven wat het nut is van warming-up en cooling-down en omschrijven wat er gebeurt in je spieren bij lichamelijke inspanning.

K9: Ademhalingsstelsel

De onderdelen van het ademhalingsstelsel in een afbeelding aanwijzen en de functie(s) en werking van de onderdelen beschrijven.
Rib- en buikademhaling omschrijven, zodat duidelijk is wat het verschil tussen beide vormen van ademhaling is.
Uitleggen waarom een neusademhaling gezonder is dan een mondademhaling.
Omschrijven hoe gaswisseling in een longblaasje werkt.
de invloed van inspanning op de ademhaling (en de hartslag) omschrijven.

K9: Voeding, energie en gewicht

De begrippen energiebehoefte en energieopname omschrijven.
Minimaal twee factoren noemen die invloed hebben op mijn energiebehoefte.
De voedingsstoffen noemen die als brandstof kunnen dienen.
Uitleggen waarom duursporters veel koolhydraten moeten eten.
Kcal omrekenen naar kJ en andersom.
Het begrip 'BMI' omschrijven en mijn eigen BMI berekenen.

V2: Gedragsonderzoek

Het begrip ethologie omschrijven en enkele voorbeelden van gedragsonderzoek geven.
Met behulp van een voorbeeld duidelijk maken wat het verschil is tussen een objectieve en een subjectieve beschrijving.
Een ethogram en een protocol maken.

Vaardigheden:
Aan het eind van dit thema kan ik:

Een gedragsonderzoek (ethogram en protocol) uitvoeren.
kCal omrekenen naar KJ en andersom.
Mijn BMI bepalen.
Een onderzoek en/of practicum uitvoeren en daarvan een verslag maken.

Wat kan ik al?

Weet je het nog?
Het thema Kip en het ei is het achtste thema.
De theorie uit enkele modules die je in de eerste thema's bent tegengekomen, heb je ook nodig bij de afsluiting van dit thema. Als je twijfelt of je het nog weet, klik de modules hieronder dan nog eens door.

Klik op de links om de modules te openen.

Dissimilatie

Skelet en bewegen

Geraamte

Verteren

Spijsverteringsstelsel

Bloed en lymfe

Zwangerschap

Bevruchting bij mensen

Mitose en meiose

Monohybride en dihybride kruisingen

Antigenen en antistoffen

Voedselweb en voedselketen

Wat ga ik doen?

Het thema Kip en het ei bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal lessen
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	2 à 3
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Spieren	2
Module: Ademhalingsstelsel	2
Module: Energie en gewicht	2
Module: Gedragsonderzoek	2
Afsluiting
Samenvattend	0,5
Examenvragen	0,5
Terugkijken	0,5
Totaal:	12 à 13

Modules

Spieren

Intro

Na een uurtje flink sporten kun je last hebben van zware en vermoeide armen en benen of zelfs spierpijn. Maar waarom krijg je eigenlijk spierpijn en hoe zorgen die spieren dat je kunt sporten? Dat ontdek je in deze module.

Kijk voor je begint aan deze module eerst de volgende video.

Wat ga ik leren?

Na deze module kan ik:

in een afbeelding de onderdelen van een spier aanwijzen.
het spierstelsel van twee gewervelde dieren met elkaar vergelijken en overeenkomsten en verschillen aangeven.
omschrijven hoe spieren beenderen in beweging kunnen brengen.
het begrip antagonist uitleggen en twee voorbeelden van antagonisten geven.
het verschil uitleggen tussen rode en witte spiervezels.
omschrijven wat het nut is van warming-up en cooling-down en omschrijven wat er gebeurt in mijn spieren bij lichamelijke inspanning.

Wat ga ik doen?

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2		Voer het practicum 'Spieren van een kip' uit.
Stap 3		Waarom ziet een biefstuk er anders uit dan een stukje kipfilet?
Stap 4		Bekijk de over spierpijn en beantwoord de vragen.
Stap 5		Je bestudeert hoe het spierstelsel samenwerkt met andere stelsels, zoals bijvoorbeeld het ademhalingsstelsel.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippenlijst		Hier vind je de begrippenlijst bij deze module.
Examenopgaven		Je maakt enkele examenopgaven die passen bij dit onderwerp.
Terugkijken		Terugkijken op de module.

Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Kennisbank

Het menselijk lichaam telt meer dan 600 spieren.
Al die spieren samen noem je het spierstelsel.
Je spieren maken het, samen met het beenderenstelsel, mogelijk om te bewegen.

Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel 'Spieren'.

Spieren

Test je kennis
Beantwoord de volgende vragen over de theorie in de Kennisbank.

Stap 2: Spieren van een kip

Het spierstelsel van kippen lijkt op dat van mensen.
Je onderzoekt in dit practicum de spieren in de vleugel van een kip.
Je bekijkt aan welke botten die spieren vastzitten en op welke manier.

Practicum Spieren van een kip

Download nu het Practicum Spieren van een kip.
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar.
Maak gebruik van de informatie in de Gereedschapskist.
Voer het practicum uit zoals beschreven onder de werkwijze.
Beoordeel eerst zelf (eventueel samen met een klasgenoot) de schematische tekeningen.
Laat de tekening vervolgens beoordelen door je docent.

Schematische tekening maken

Met een schematische tekening kun je iets duidelijk weergeven. In tegenstelling tot natuurgetrouwe tekeningen bevat een schematische tekening weinig details.

Stap 3: Rode en witte spiervezels

In de Kennisbank heb je kunnen lezen over witte en rode spiervezels.

Werk in tweetallen.
Vlees is het spierweefsel van gewervelde dieren bedoeld voor consumptie door de mens. Beantwoord de volgende vragen over een biefstuk en een kipfilet.
Wissel je antwoorden uit en beantwoord de laatste vraag samen.

Stap 4: Spierpijn

Bekijk de volgende video. Lees voor het kijken eerst de vragen onder de video. De antwoorden vind je (deels) in de video.

Stap 5: Spieren in het grote geheel

Lees voor het maken van deze opdracht de eerste pagina van onderstaande kennisbank.

Verteren

Bekijk nu de video. Beantwoord daarna samen met een klasgenoot de vragen onder de video.

Afronding

Begrippenlijst

Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.

Spierstelsel
Orgaanstelsel bestaande uit spieren, die in samenwerking met het zenuwstelsel en het skelet ervoor zorgen dat je kunt bewegen.

Pees
Verbinding tussen een spier en een bot

Aanhechtingsplaats
Dit is de plaats waar een pees aan het bot vastzit.

Antagonisten
Spieren met een tegenovergestelde werking; Bijvoorbeeld biceps (armbuigspier) en triceps (armstrekspier).

Antagonisme
Tegenovergestelde werking; vaak bij spieren; Bijvoorbeeld biceps (armbuigspier) en triceps (armstrekspier).

Examenopgaven

Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.

Tips

Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.

Binnenkort vind je hier examenvragen van ExamenKracht om mee te oefenen.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Maak bij ieder leerdoel een vraag en zorg dat je die vraag kunt beantwoorden.

Hoe ging het?

Tijd
Ben je 2 uur met de opdracht bezig geweest?
Welke stappen kostte het meeste tijd?

Inhoud
Wist je het verschil tussen witte en rode spiervezels?
Kun je nu uitleggen waarom de kleur het vlees van verschillende dieren kan verschillen?

Examenopgaven
Vijf examenopgaven bij deze opdracht.
Heb je ze alle vijf gemaakt? Ging het goed?