Uit het Westland komen veel tomaten.
De tomaten worden geëxporteerd naar landen om ons heen.
Jaren stond de Nederlandse tomaat bekend als smaakloos.
Door de vraag naar betere tomaten ontstonden sinds 1995 tientallen tomatenmerken, zoals Tasty Tom of Honeytomaat.
Hoe zorgt een tomatenkweker er nu voor dat de tomaten smaakvoller worden?
Vooraf
Eindproduct-Werkwijze
Eindproduct
Je rondt deze opdracht af met de toets ‘Landbouw en milieu’.
De toets bestaat uit tien meerkeuzevragen.
Beoordeling
Zorg dat je minimaal 80% van de punten voor de toets haalt.
Groepsgrootte
Je werkt alleen.
Tijd
Je hebt voor deze opdracht 1 à 2 lesuren nodig.
Leerdoelen
Na deze les ken je:
enkele vormen van bodembewerking.
de voor- en nadelen van chemische bestrijding.
de werking van biologische bestrijding.
vormen van klassieke biotechnologie.
Begrijp je:
de werking van moderne biotechnologie.
Aan de slag
Opdracht 1
Land- en tuinbouw
Bestudeer de eerste zes pagina's van het volgende onderdeel van de Kennisbank:
Welk organisme helpt de tuinder met het bestrijden van de plaag?
In welk levensstadium vreten ze het plaagdier op?
Opdracht 3
Biotechnologie
Mensen houden zich al duizenden jaren bezig met de vraag hoe ze organismen naar hun wensen kunnen aanpassen. Ze doen dat bijvoorbeeld om grotere of smaakvollere vruchten te krijgen, dieren die meer melk of vlees leveren of planten die beter tegen plagen kunnen dan soortgenoten.
Dit heet klassieke biotechnologie.
Moderne biotechnologie maakt gebruik van de genetische eigenschappen van een organisme; een dier, plant, schimmel of bacterie.
Lees in de Kennisbank biologie de informatie klassiek veredelen en biotechnologie:
Hieronder zie je zes woorden. Welke woorden passen bij klassiek veredelen en welke bij moderne biotechnologie (genetische modificatie)? 1 DNA 2 kruisen 3 langzaam 4 bacterie 5 snel 6 selecteren
De genetische modificatie van de aardappel
De voorouders van de aardappel komen oorspronkelijk uit Bolivia. Duizenden jaren lang is er gekweekt met de voorouders tot de huidige aardappelrassen zijn ontstaan. Tegenwoordig worden stukjes DNA in aardappelplanten geplaatst om ze te beschermen tegen ziekten.
Dat heet genetische modificatie.
Genetische modificatie van de aardappelcel gebeurt met bacteriën. Er worden goede genen uit de voorouders van de huidige aardappelrassen geïsoleerd. Deze goede genen worden in een bacterie ingebracht. Vervolgens komen de goede genen in de aardappelcel. De aardappelcel groeit op tot een aardappelplant. Alle cellen van de aardappelplant hebben de goede genen. Door de goede genen krijgen bepaalde ziekten geen kans meer om de aardappel te besmetten.
De aardappelplanten zijn resistent. Er hoeft daardoor minder met bestrijdingsmiddelen te worden gespoten om de ziekten te bestrijden.
Beantwoord de volgende vragen.
Het selecteren en kruisen van aardappels is een voorbeeld van:
Klassieke biotechnologie.
Moderne biotechnologie.
Waar of niet waar?
Genetische modificatie zorgt ervoor dat er meer bestrijdingsmiddelen worden gebruikt.
Waar
Niet waar
Waar of niet waar?
Een aardappelplant wordt beschermd tegen alle ziekten door hem te behandelen met een bacterie.
Waar
Niet waar
Waar of niet waar?
Aardappelplanten die gemodificeerd zijn, lijken wat betreft hun DNA meer op elkaar dan niet gemodificeerde aardappelplanten.
Waar
Niet waar
Waar of niet waar?
Als één bacterie het juiste gen heeft, hebben al zijn nakomelingen dat ook.
Waar
Niet waar
Waar of niet waar?
Planten die niet ziek worden van bepaalde ziekteverwekkers noem je resistent.
Waar
Niet waar
Vergelijk je antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot.
Hebben jullie op vragen hetzelfde antwoord? Bespreek eventuele verschillen.
Opdracht 4
Eindtoets
Je sluit deze opdracht af met het maken van een toetsje.
Probeer minimaal 80% van de punten te halen.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.
Hieronder staan een paar video's die goed past bij dit thema.
Bekijk de video's. Kun je de video's goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video's met een klasgenoot.
Let op:
Als je een video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg.
Begrippenlijst
Landbouw en milieu
Kiemen
Ook wel kiemen genoemd; proces van groei van een zaad waarin uit een embryo (= kiem) een kiemplantje groeit.
Licht
Licht is een kiemingsfactor en kan bij een tekort de groei van een plant dus ook beperken.
Water
Molecuul bestaat uit twee waterstof atomen en één zuurstof atoom; belangrijke bouwstof voor organismen die ontstaat bij verbranding van glucose en nodig is voor de fotosynthese van planten.
Plaagdieren
Een plaagdier is een bepaald soort organisme dat veel voorkomt en zich snel voortplant, waardoor het een bedreiging voor het voortbestaan van andere soorten vormt.
Zuurstof
Molecuul bestaat uit twee zuurstof atomen; gas dat ontstaat bij fotosynthese in planten en nodig is voor verbranding.
Mineralen
Stoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken en die werken als beschermende stof: ze zorgen ervoor dat je gezond blijft. Ze leveren geen energie. Bijvoorbeeld: ijzer en zout.
Kiemingsfactoren
Een zaadje kan gaan kiemen en is daarbij afhankelijk van licht, temperatuur en water.
Eénjarigen
Planten die hun levenscyclus in één jaar volbrengen, dus van kieming tot zaad in één jaar, waarna de planten afsterven. Bijvoorbeeld: zonnebloem.
Tweejarigen
Planten die hun levenscyclus in twee jaar volbrengen, dus van kieming tot zaad in twee jaar, waarna de planten afsterven. Bijvoorbeeld: stokroos, wortel.
Overblijvers
Ook wel overblijvende planten of vaste planten genoemd; kunnen tijdens hun levenscyclus meerdere malen bloeien. Bijvoorbeeld: margriet, maar ook bomen en struiken.
Bladval
Afvallen van bladeren in het ongunstige seizoen (herfst/winter of droge periode) bij o.a. de meeste loofbomen en de lariks. Aanpassing (adaptatie) om een boom of struik te beschermen tegen uitdroging, door verdamping tegen te gaan.
Eggen
Eggen maakt de bodemlaag luchtig en er ontstaan zaaigeulen.
Ploegen
Bij ploegen wordt de grond omgewoeld waardoor de grond zuurstofrijker wordt.
Mest
Mest bestaat voornamelijk uit verteerde dierlijke uitwerpselen en wordt gebruikt om de grond vruchtbaarder te maken.
Gewasbeschermingsmiddelen
Middelen waarmee een landbouwer probeert zijn planten te beschermen tegen plaagdieren, zoals insecten en aaltjes.
Insecticiden
Gewasbeschermingsmiddelen tegen insecten.
Bactericiden
Gewasbeschermingsmiddelen tegen bacteriën.
Fungiciden
Gewasbeschermingsmiddelen tegen schimmel.
Klassieke veredeling
Planten met een gewenst DNA worden met elkaar gekruist, om zo de gewenste nakomelingen te krijgen.
Biotechnologie
Technologie die betrekking heeft op de biologische wetenschap.
Gifstof
Stof die schadelijk of dodelijk is waarmee sommige planten en dieren zich beschermen tegen vraat of predatie (vorm van adaptatie). Bijvoorbeeld: adder.
Klimaat
Gemiddelde weerstoestand over een periode van minimaal dertig jaar.
Het arrangement Landbouw en milieu is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Landbouw en milieu
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Bekijk het filmpje:
Eindproduct
Na deze les ken je:
Land- en tuinbouw
Lelietelers
Bekijk de onderste grafiek.
Biotechnologie
De genetische modificatie van de aardappel
Eindtoets
