Intro
Ademhaling
Heb je wel eens geprobeerd je adem in te houden?
Je lichaam laat je dan al gauw voelen dat je weer adem moet halen.
Dit komt omdat je zuurstof nodig hebt om in leven te blijven.
Dit gas is een deel van de lucht die je inademt.
Al meteen na je geboorte begin je adem te halen.
Je hele leven lang haal je adem zonder erbij na te denken.
Bekijk het filmpje:
Test:
Hoelang kun jij je adem inhouden?
Adem een keer diep in en houd dan je adem in.
Gebruik een stopwatch of de secondewijzer van een horloge.
Vooraf
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Je rondt deze opdracht af met de toets 'Ademhaling'.
Beoordeling
De toets bestaat uit 11 vragen.
Voor een voldoende, moet je minimaal 9 vragen goed beantwoorden.
Leerdoelen
Na deze opdracht:
- weet je welke organen deel uit maken van het ademhalingsstelsel.
- weet je de functies van de organen van het ademhalingsstelsel.
- begrijp je hoe in de longen gasuitwisseling plaatsvindt.
Werkwijze
Groepsgrootte
Je werkt alleen. Soms overleg je met een klasgenoot.
Benodigdheden
Tijd
Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Opdracht 1
Ademen
Bestudeer uit de kennisbank biologie het onderdeel:
KB: Ademhaling
Bekijk ook de volgende twee video's:
De longen zijn onze ademhalingsorganen.
Hier wordt zuurstof opgenomen in het lichaam en koolstofdioxide afgegeven.
Het wisselen van deze twee stoffen heet gaswisseling.
De lucht die je inademt komt binnen via je neus of mond, en komt via de luchtpijp tenslotte in je longen terecht.
Deze organen samen heten het ademhalingssysteem.
Beantwoord de volgende vragen:
- Waardoor zijn je longen in je lichaam beschermd?
- Ga bij de inademing je middenrif omhoog of juist omlaag?
- Waardoor is je linkerlong kleiner dan je rechterlong?
- Door welke organen stroomt lucht je lichaam binnen tot aan je longblaasjes?
Bespreek de antwoorden op de vragen met een klasgenoot.
Opdracht 2
Verbranden
Door te ademen krijg je zuurstof binnen. De cellen van je lichaam hebben zuurstof nodig.
Ze gebruiken het voor het verbranden van voedingsstoffen.
Lees uit de kennisbank de eerste bladzijde van het onderdeel:
KB: Verteren en verbranden
Voor de verbranding is zuurstof nodig en bij de verbranding ontstaat koolstofdioxide.
Kijk naar het volgende filmpje:
In deze proef wordt onderzocht wat meer koolstofdioxide bevat: ingeademde of uitgeademde lucht.
Practicum Koolstofdioxide aantonen
Je gaat onderzoeken of ingeademde lucht meer of minder koolstofdioxide bevat dan uitgeademde lucht.
- Download het practicum Koolstofdioxide aantonen .
- Lees het practicum een keer helemaal door.
- Zoek de benodigheden bij elkaar en voer het practicum uit.
- Maak het onderzoeksverslag. (Kijk voor hulp in de gereedschapskist.)
Gereedschap: Hoe schrijf ik een onderzoeksverslag?
- Beoordeel eerst samen met een klasgenoot het onderzoeksverslag.
- Laat het verslag vervolgens beoordelen door de docent.
Succes.
Ingeademde en uitgeademde lucht
Je weet nu dat ingeademde lucht en uitgeademde lucht anders van samenstelling zijn.
In de tabel hieronder zie je de verschillen op een rijtje.
| Gassen in de lucht |
Ingeademde lucht |
Uitgeademde lucht |
| stikstof |
79% |
79% |
| zuurstof |
20% |
16% |
| overige gassen |
1% |
1% |
| koolstofdioxide |
0,04% |
4% |
| waterdamp |
weinig |
veel |
| temperatuur lucht |
18 °C |
32 °C |
Opdracht 3
Gasuitwisseling
Elke keer dat je inademt, komt er een halve liter lucht in je longen.
De zuurstof uit de ingeademde lucht wordt openomen door het bloed.
Bloed en lucht komen dicht bij elkaar in de longblaasjes.
Longblaasjes hebben een groot oppervlak en een dunne wand.
Daardoor kan er voldoende zuurstof van lucht naar bloed gaan.
In het bloed vervoeren rode bloedcellen de zuurstof.
Bij de verbranding in alle cellen van je lichaam komt koolstofdioxide vrij.
Het bloed brengt de koolstofdioxide weer naar de longblaasjes.
De koolstofdioxide adem je dan weer uit.
Bekijk de werking van de longblaasjes in deze animatie:
longblaasje - www.biodesk.nl - Flash
Wat denk je veel of weinig zuurstof, veel of weinig koolstofdioxide?
- ingeademde lucht
- uitgeademde lucht
- bloed dat van de longblaasjes wegstroomt
- bloed dat naar de longblaasjes gaat.
Opdracht 4
Astma
Dat ademhalen belangrijk voor je is heb je al wel begrepen.
Dus heel vervelend als je soms moeite hebt met ademhalen.
Ga naar Astmakids en kijk een tijdje rond op de website.
Bekijk in ieder geval de filmpjes:
- Wat gebeurt er in je longen met astma?
- Wat doen longmedicijnen?
Kijk ook of je antwoord kunt vinden op de volgende vragen:
- Hoeveel leerlingen met astma zitten er gemiddeld in een klas?
- Welke huisdieren kun je wel hebben als je astma hebt?
- Welke beroepen kun je beter niet gaan uitoefenen als je astma hebt?
- Kun je over astma heen groeien?
Opdracht 5
Roken
Roken is schadelijk voor je gezondheid. Dat weet je vast al wel.
Bekijk de volgende video:
Als je rookt adem je veel schadelijke stoffen in.
Op allerlei manieren zorgen nicotine, teer en koolstofmonoxide ervoor dat het transport van zuurstof verminderd wordt.
- Welke stof zorgt ervoor dat je verslaafd raakt aan roken?
- koolmonoxide
- teer
- nicotine
- Welke giftige stof maken je longen zwart?
- koolmonoxide
- teer
- nicotine
- Welke stof zorgt er voor dat je conditie zo achteruit gaat?
- koolmonoxide
- teer
- nicotine
- Als je een sigaret rookt, merk je dat je hartslag omhoog gaat.
Welke stof zorgt hiervoor?
- koolmonoxide
- teer
- nicotine
Ondanks dat roken slecht is, roken er nog steeds veel jongeren.
Zelfs de teksten op pakjes sigaretten maken niet veel indruk.
Zou jij een manier weten om jongeren van het roken af te helpen?
Bedenk samen met een klasgenoot een manier om leeftijdgenoten te laten stoppen met roken.
Opdracht 6
Eindtoets
Je sluit deze opdracht af met het maken van een toets.
De toets bestaat uit elf vragen. Aan het eind van de toets zie je welke vragen je goed hebt gedaan. Van de vragen die je fout hebt gedaan, kun je het goede antwoord zien.
Klik op de volgende link om te beginnen:
Extra: lvoorl
Leerlingen voor leerlingen
Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt.
Hieronder staat een video die goed past bij dit thema.
Bekijk de video. Kun je de video goed volgen?
Bespreek de inhoud van de video met een klasgenoot.
Video: Gasuitwisseling in de longen
Let op:
Als je de video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg.
Begrippenlijst
Ademhaling
Zuurstof
Molecuul bestaat uit twee zuurstof atomen; gas dat ontstaat bij fotosynthese in planten en nodig is voor verbranding.
|
Ademen
Opnemen van zuurstof en uitscheiden van koolstofdioxide (koolzuurgas ), inademen en uitademen, met behulp van longen, kieuwen of tracheeën. Vorm van gaswisseling. |
Inademen
Middenrif trek samen, borstkas wordt groter, longen zuigen lucht aan.
|
Uitademen
Middenrif ontspant, borstkas wordt kleiner, longen geleiden lucht naar buiten. |
Longen
Organen die betrokken zijn bij het in- en uitademen en het opnemen van zuurstof en afgeven van koolstofdioxide. Onderdeel van het ademhalingsstelsel. Uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide vindt plaats in de longen tussen longblaasjes en bloed. |
Longvlies
Vlies dat samen met het borstvlies de longen met de ribbenkast verbindt, doordat de vliezen vacuüm aanelkaar zitten gezogen.
|
Borstvlies
Vlies dat samen met het longvlies de longen met de ribbenkast verbindt, doordat de vliezen vacuüm aanelkaar zitten gezogen.
|
Luchtpijp
Buis met kraakbeenringen die de mondholte verbindt met de bronchiën, waardoor lucht naar binnen en buiten stroomt. |
Vertering
Het afbreken van voedsel tot kleine door het lichaam opneembare deeltjes.
|
Verbranding
Chemisch proces waarbij energie vrijkomt uit glucose en zuurstof. |
Cariës
In de volksmond 'gaatjes' genoemd. Gaatjes zijn het gevolg van beschadiging van de kalk van het tandbeen.
|
Mechanische vertering
Kauwen en kneden, kleiner maken van voeding door o.a. het gebit en bewegingen in maag en darmen (maag- en darmperistaltiek. |
Darmperistaltiek
Afwisselende samentrekking van spieren in o.a. slokdarm en darmen; zorgt voor transport van de voedselbrij door het spijsverteringskanaal.
|
Maagportier
Een kringspier die de maag kan dichthouden en zo gedoseerd de voedselbrij door kan laten naar de darmen. |
Chemische vertering
Omzetten van voedingsstoffen in kleinere delen door verteringssappen met enzymen (bijvoorbeeld maagsap) en zonder enzymen (gal). |
Enzymatische vertering
Omzetten van voedingsstoffen in kleinere delen door enzymen in verteringssappen. |
Verteringssappen
De sappen die een rol spelen bij de spijsvertering, zoals speeksel, maagsap/maazuur, galsap, alvleessap en darmsap.
|
Speeksel
Verteringssap, aangemaakt in speekselklieren; bestaat uit water, slijm en enzymen voor de vertering. |
Maagsap
Verteringssap, aangemaakt in maagsapklieren (in de maag), bevat o.a. zoutzuur. |
Galsap
Galsap, aangemaakt in de lever, bevat geen enzymen. Heeft een emulgerende werking. |
Alvleessap
Alvleessap, aangemaakt door de alvleesklier, bevat enzymen die helpen bij de afbraak van koolhydraten, vetten en eiwitten. |
Darmsap
Verteringssap, aangemaakt in dunne darm, bevat o.a. enzymen. |
Afvalstof
Niet-bruikbaar deel in het voedsel of een stof die ontstaat in het lichaam bijvoorbeeld door verbranding (koolstofdioxide) en die het lichaam verlaat. |
