Module Argumenteren

Inleiding

Als je iemand van je standpunt wil overtuigen gebruik je argumenten.
In veel situaties (thuis, op je sportclub, bij je vrienden of op je werk) wordt er van je verwacht dat je kunt vertellen wat en waarom je iets vindt.
Het is dan belangrijk dat je een goed verhaal hebt dat je zowel mondeling als schriftelijk beargumenteert en dat je je mening kan geven.

Voor de examenonderdelen leesvaardigheid, deelname aan een debat of discussie en het schrijven van een betoog is het belangrijk dat je de volgende stof goed beheerst:

standpunten en soorten argumenten herkennen en onderscheiden;
argumentatieschema’s herkennen;
in een tekst drogredenen leren herkennen;
het beoordelen van de aanvaardbaarheid van een betogende tekst of een betogend tekstgedeelte.

Wat kan ik straks?

De leerdoelen van de module Argumenteren zijn:

Stelling - standpunt - argument

Ik kan:

(met behulp van voorbeelden) duidelijk maken wat een stelling, een standpunt en een argument is.
het verschil tussen feitelijke en niet-feitelijke argumenten herkennen.
verschillende soorten argumenten onderscheiden en gebruiken.

Argumentatieschema en - structuur

Ik kan:

omschrijven wat een redenering is.
omschrijven wat een argumentatieschema is.
vier argumentatieschema's herkennen.
vier basisvormen van argumentatie herkennen en gebruiken.

Drogredenen

Ik kan:

omschrijven wat wordt bedoeld met drogredenen.
verschillende soorten drogredeneringen herkennen.

Wat ga ik doen?

De module 'Argumenteren' bestaat uit de volgende onderdelen:

Onderdeel	Tijd in SLU
Inleiding	0,5
Opdracht: Stelling/standpunt/argumentatie	3,5
Opdracht: Argumentatieschema en - structuren	3
Opdracht: Drogredenen	2
Afsluiting	1
Totaal	10 à 11

De tijd is een indicatie en afhankelijk van de duur van de eindopdracht.

Opdrachten

Stelling - standpunt - argument

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

(met behulp van voorbeelden) duidelijk maken wat een stelling, een standpunt en een argument is;
het verschil tussen feitelijke en niet-feitelijke argumenten herkennen;
verschillende soorten argumenten onderscheiden en gebruiken.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stelling en standpunt		Bekijk de theorie en voorbeelden over stellingen, standpunten en argumenten. Bekijk ook de video's.
★ Aan de slag 1+2+3		Oefen met het herkennen en bepalen van stellingen en standpunten.
Argumenten		Bestudeer de Kennisbank over soorten argumenten en bekijk de video.
★ Aan de slag 4		Oefen met vijf teksten met het herkennen van meningen en argumenten.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Samenvattend		Hier vind ik de Kennisbank die hoort bij deze opdracht.
Eindopdracht		Ik zoek twee teksten op internet en bepaalt mening en argumentatie. Vergelijk mijn resultaten met een klasgenoot.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Tijd
Voor deze opdracht staat ongeveer 3,5 SLU.

Aan de slag

Stelling-standpunt

Stelling: In een stelling wordt een uitspraak of bewering over een onderwerp gedaan.
Standpunt: Met een standpunt geef je je mening over die stelling.
Argumentatie: Om een standpunt hard te maken zal een schrijver komen met een aantal argumenten (= de argumentatie) om je te overtuigen.

Bekijk het volgende voorbeeld.

Stelling: De regering heeft een goed milieubeleid.
Standpunt: Ik vind dat de regering geen goed milieubeleid voert.
Argumenten:
- Ook afgelopen jaar is er weinig gedaan tegen de opwarming van de aarde.
- Sommige planten en dieren kunnen zich aan de opwarming niet snel genoeg aanpassen en zullen met uitsterven bedreigd worden.

Standpunten

Standpunten herken je aan signaalwoorden als: ik vind, volgens mij, kortom, alles bij elkaar genomen denk ik dat, dus.
Standpunt en mening vallen nog al eens samen. De stelling is dan zo geformuleerd dat het standpunt (mening van de schrijver) gelijk duidelijk is.

We onderscheiden drie soorten standpunten: positief, negatief en twijfel.

positief: Als Alain Clark Nederland gaat vertegenwoordigen op het Eurovisie Songfestival (wat De Telegraaf meldde) gaat Nederland hoge ogen gooien.
negatief: De bijdrage van Nederland aan het Eurovisie Songfestival wordt weer niets, want Alain Clark gaat volgens De Telegraaf ons land vertegenwoordigen.
twijfel: Ik weet nog niet of het wat wordt met de bijdrage van Nederland als Alain Clark ons land (wat De Telegraaf meldde) gaat vertegenwoordigen.

Feitelijke (objectieve) en niet-feitelijke (subjectieve) argumenten

Argumenten zijn feitelijk (objectief) of niet-feitelijk (subjectief).

Een feitelijk argument is waar of onwaar en hoeft niet onderbouwd te worden.
Voorbeeld: Ik ga morgen naar de film kijken in Luxor, want die bioscoop is bij mij om de hoek.
Uitleg: Het argument 'want die bioscoop is bij mij om de hoek' is waar of niet waar en behoeft geen ondersteuning.
Over een niet-feitelijk argument kun je van mening verschillen en moet daarom ondersteund worden.
Voorbeeld: Ik ga morgen naar de film kijken in Luxor, want die bioscoop vind ik veel prettiger.
Uitleg: Met het argument ‘want die bioscoop vind ik veel prettiger’ zal niet iedereen het eens zijn en dat argument behoeft ondersteuning. Argumenten die je daarvoor zou kunnen aanvoeren zijn bijvoorbeeld: ‘de stoelen zijn er erg prettig’ en ‘op elke stoel heb je goed zicht op het filmdoek’.

Bekijk beide video's.

Een argument dat laat zien dat een argument zwak of onwaar is noemen we een weerlegging.

Voorbeeld

Het is fijn dat de aarde opwarmt, want dan kunnen we in ons eigen land lekker veel zonnen (= argument voor).
Maar de kans dat je huidkanker krijgt, wordt daardoor wel een stuk groter (= argument tegen).
Als je je echter genoeg insmeert met zonnebrandolie en niet te lang in de zon blijft, is er niets aan de hand (= weerlegging).

Soms herken je argumenten aan signaalwoorden.
Woorden als want, omdat en immers geven aan dat er een argument volgt.

★ Aan de slag 1

Standpunt bepalen

Wat is het standpunt in de volgende zinnen?
Vermeld of het om een positief, negatief of standpunt van twijfel gaat.

★ Aan de slag 2

Feitelijk en niet-feitelijk

Bedenk bij de volgende standpunten een feitelijk en niet-feitelijk argument.

Standpunt 1
De smartphone is onmisbaar.

Standpunt 2
Utrecht is een prettige stad om te wonen.

Standpunt 3
Je kunt beter met het openbaar vervoer naar Amsterdam gaan.

Standpunt 4
Het gratis downloaden van muziek via internet moet strafbaar blijven.

Standpunt 5
Maastricht is een prima stad om een dagexcursie voor CKV te organiseren.

Vergelijk jouw argumenten voor de vijf standpunten met deze voorbeeldantwoorden.

Voorbeeldantwoord

★ Aan de slag 3

Stelling en argumenten

Bekijk de video en beantwoord de vragen hierover.

Argumenten

Soorten argumenten

In een redenering kun je verschillende soorten argumenten gebruiken.
In het onderstaande schema staan de belangrijkste soorten.
Klik op de Kennisbank om het schema te bekijken.

Argumenten

Bekijk de video.

★ Aan de slag 4

Mening - argumentatie

Lees de vijf teksten en beantwoord bij iedere tekst de volgende drie vragen:

Welke mening wordt hier verkondigd?
Welke argumentatie wordt aangevoerd?
Wat voor een soort argumentatie is hier gebruikt? Leg je antwoord uit.

Tekst 1

Onder de achttien mag er sinds 1 januari geen druppel alcohol meer gekocht worden, maar energiedrankjes liggen overal voor het grijpen. Veel jongeren ontbijten er zelfs mee op het schoolplein.
Kinderarts Rolf Pelleboer, voorzitter van de kinderartsenvereniging, vindt dat de verkoop van energiedrankjes aan kinderen jonger dan dertien jaar verboden moet worden. De reden? Die drankjes zouden veel schadelijker zijn dan wij denken.
Uit buitenlands onderzoek blijkt dat steeds meer kinderen en jongvolwassenen terecht komen op eerste hulp en intensive care na het overmatig nuttigen van dit drankje dat veel cafeïne, suiker en het oppeppende taurine bevat.

Bron: Daphne van Rossum, De Telegraaf

Tekst 2

Zelden is de laatste jaren een debuut zo succesvol geweest als dat van Lieke Marsman, die als twintigjarige haar eind 2010 verschenen bundel Wat ik mijzelf graag voorhoud (3000 verkochte exemplaren) bekroond zag worden met de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs, de Liegend Konijn Debuutprijs 2011 en de Buddingh’-prijs 2011.
‘Lieke Marsman is overduidelijk een groot talent’, schreef Erik Lindner in De Groene Amsterdammer: En Arjan Peters in de Volkskrant: ‘Ze kan het, geen misverstand daarover.’
Ook op de literaire internetsites waren de reacties bijzonder positief. Edwin Fagel prees onder andere Marsmans geheel eigen toon en de preciesheid van haar taal waarmee ze, zo constateerde hij, een wonderlijke spanning wist op te roepen. Bouke Vlierhuis stelde vast dat zij alles mee leek te hebben om ‘een grootheid’ te worden.
‘Als ze de rest van haar leven iedere twee à drie jaar een bundel produceert, zit er een oeuvre van tientallen bundels in.
Wat een rijkdom zal dat zijn voor de Nederlandse poëzie’, besloot hij zijn bespreking.

Bron: Joop Leibbrand, Meander Magazine

Tekst 3

Ik sprak gisteren iemand op m'n werk die de bijbel nooit zou lezen. Dat was uit principe, zei hij.
Ik had nooit verwacht dat mensen uit principe bepaalde boeken absoluut niet zouden lezen.
Kan voor mezelf zo een, twee, drie niets bedenken.
Zelfs de meest 'foute boeken' zouden me lokken om te lezen, al was het alleen al uit nieuwsgierigheid.
Zijn er nog meer boeken die je uit principe niet zou gaan lezen?

^{Bron: Forum Fok}

Tekst 4

In De Hoornsemeer werden vrijdagnacht vijf auto's, een scooter en meerdere containers in brand gestoken.
De politie weet nog niet wie hiervoor verantwoordelijk is.
Buurtbewoner Richard Postma gelooft niet dat iemand uit deze wijk zoiets zou doen.

Bron: RTV Noord

Tekst 5

Lang met spullen doen is goed voor het milieu, maar dat geldt niet voor koelkasten. Een moderne koelkast is namelijk zo veel zuiniger dat het loont om de aankoop van een zuinige koelkast niet uit te stellen. Toch vervangt 87 procent van de Nederlandse huishoudens de koelkast pas als deze kapot is.
Dat blijkt uit onderzoek van Milieu Centraal, uitgevoerd door TNS NIPO.

Milieu Centraal adviseert om een koelkast van zeven jaar of ouder nu te vervangen. De energie om een zuinige koelkast te maken wordt ruimschoots goedgemaakt door de energiebesparing.
Moderne koelkasten zijn 60 procent zuiniger dan een koelkast uit 2007. Een koelvriescombinatie uit 2007 kost per jaar 80 euro aan stroom, een A+++ uit 2014 kost maar 35 euro aan stroom.
Vandaag start Milieu Centraal in het kader van het Nationale Energieakkoord een campagne voor het op tijd vervangen van oude, onzuinige koelkasten.

Bron: Milieu Centraal

Afronding

Samenvattend

Hier vind je de Kennisbank die hoort bij deze opdracht.

Argumenten

Eindopdracht

In 'Aan de slag 4' heb je al geoefend met het beoordelen van teksten op de gegeven mening, de argumentatie en de soort argumentatie.

Als eindopdracht zoek je zelf twee willekeurige, korte teksten op internet.
Kopieer de tekst en beantwoord bij iedere tekst de volgende drie vragen:

Welke mening wordt hier verkondigd?
Welke argumentatie wordt aangevoerd?
Wat voor een soort argumentatie is hier gebruikt?

Leg je antwoord uit.

Bespreek met een klasgenoot je antwoorden. Kijk ook naar de teksten en antwoorden van je klasgenoot. Geef elkaar feedback.

Klaar? Laat je tekst en antwoorden beoordelen door de docent.

Beoordeling

Hij of zij zal beoordelen of je de mening en de argumentatie in de teksten juist omschreven hebt.

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je een omschrijving geven van wat een stelling, standpunt en een argument is?

Hoe ging het?

Inhoud
Wist je al veel over soorten argumenten? Wanneer gebruik je feitelijke en/of niet-feitelijke argumenten?

Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Heb je geschikte teksten gevonden en deze goed kunnen beoordelen op mening en argumentatie?