Diabetes
Waarschijnlijk heb je wel eens gehoord van diabetes.
Diabetes werd vroeger ook wel suikerziekte genoemd.
Dat is een misleidende term, want suikerziekte wordt niet veroorzaakt door het eten van suiker. Ook betekent het niet dat je geen suiker meer mag eten als je suikerziekte hebt.
In deze module gaan je kijken wat er dan wel aan de hand is als iemand diabetes heeft.
Diabetes komt veel voor.
Het aantal Nederlanders met deze aandoening is tussen 2000 en 2011 met ruim de helft gestegen, tot circa 1 miljoen mensen op dit moment.
Met COPD is diabetes de meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen.
Hoe verandert je leven als je diabetes hebt? Kun je bijvoorbeeld sporten?
Luister naar rapster Becio en oud-volleyballer Bas van de Goor. Bespreek na het kijken met een klasgenoot wat de invloed van diabetes op het leven van de mensen in de video is.
Wanneer een aandoening onder een bevolking voorkomt, is gezondheidsvoorlichting belangrijk:
om patiënten te begeleiden, maar ook om ziektegevallen te voorkomen!
In eindopdracht ga je zelf een actie bedenken om op jouw school diabetes en de risicofactoren onder de aandacht te brengen.
Je mag ook kiezen voor een actie die gericht is op risicofactoren van diabetes.
Wat ga ik leren?
Aan het eind van deze module kun je:
de werking van een regelkring in het hormoonstelsel voorspellen;
de werking van hormoonklieren en de specifieke werking van hun hormonen beschrijven;
afleiden hoe de doelorganen daarop reageren;
het verband beschrijven tussen hormonale regulatie en het handhaven van homeostase;
de relatie tussen het hormoonstelsel en het zintuig-, spier- en zenuwstelsel toelichten.
Je bestudeert regelkringen en kijkt wat deze te maken hebben met het glucosegehalte in je lichaam.
Stap 2
Met behulp van video's krijg je een beter inzicht in diabetes.
Stap 3
Wat kan er mis gaan bij mensen met diabetes? Dat bestudeer je in deze stap.
Stap 4
Je ontdekt op welke manieren diabetes behandeld wordt.
Stap 5
Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van diabetes?
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Je maakt een draaiboek met toelichting en promotiemateriaal over diabetes type I en II.
D-toets
Je test je kennis over deze module met een d-toets
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 8 SLU nodig.
Aan de slag
Stap 1: Regelkringen en glucose
Diabetes in jouw omgeving
Ken je mensen met diabetes?
Vraag hen wat het betekent om diabetes te hebben en wissel de ervaringen uit in de klas.
Vat klassikaal samen wat je na de introductie al weet over diabetes.
In de eerste module Aan de start heb je kennis gemaakt met verschillende regelmechanismen die je lichaam heeft om ervoor te zorgen dat je interne milieu steeds zo optimaal mogelijk is. Het vermogen van het lichaam om het interne milieu constant te houden, ondanks veranderingen in de omgeving noem je homeostase. Het woord is afkomstig van de Griekse woorden homoio en stasis die respectievelijk gelijksoortig en toestand betekenen.
Regelkringen
In viertallen.
Je hebt in de vorige module regelkringen bestudeerd voor het constant houden van:
temperatuur
bloeddruk
CO2 gehalte
osmotische waarde
Ieder tekent een van de regelkringen en legt deze aan de andere leerlingen uit.
Raadpleeg zo nodig:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Glucose en stress
Ook stress kan ervoor zorgen dat de bloedglucosespiegel stijgt.
Een voetbalwedstrijd, een proefwerk of een ruzie.
Beantwoord de vragen over glucose en stress.
Diabetes type I en II
Je hebt gelezen dat er twee typen diabetes zijn.
Zoek uit wat er mis gaat bij iemand met diabetes type I en type II. Bespreek de informatie die je hebt gevonden met een klasgenoot.
Beantwoord dan de vragen:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
In 1869 ontdekte een Duitse student medicijnen, Paul Langerhans, groepjes cellen in de alvleesklier, waarvan de functie nog onbekend was.
Later bleken deze cellen insuline af te scheiden. De groepjes cellen werden naar hem genoemd.
Aan het begin van de twintigste eeuw deden in Canada enkele wetenschappers een experiment waarmee ze het verband tussen de alvleesklier en diabetes aantoonden.
Ze noemden het geïsoleerde stofje : isletine.
Later werd dit ïnsuline (insula – eiland in het Latijn). Om grotere hoeveelheden insuline te kunnen maken, schakelden ze over op koeien en varkens. Ze zuiverden de verkregen stof zo goed mogelijk en testen het geïsoleerde insuline uit op zichzelf. De eerste patiënt die genezen werd was een 14 jarige jongen, in 1922. Het gebruik van runderinsuline en varkensinsuline had wel nadelen.
Ondanks het zuiveren, bleven er verontreinigingen in het preparaat achter.
In 1955 werd de aminozuurvolgorde van menselijk insuline ontdekt.
Dierlijk insuline en menselijke insuline bleken niet helemaal hetzelfde.
Maak de oefening "Genezen van diabetes?"
Molecuulstructuur
Zoek in Binas (67K) de structuurformule van insuline. Beantwoord daarna de volgende twee vragen.
Productie van insuline
Tegenwoordig wordt insuline gemaakt met behulp van bacteriën. In de video hieronder wordt insuline besproken. Bekijk de video en beantwoord daarna de vragen. Gebruik eventueel ook: Transgene organismen - bacteriën - www.bioplek.org
Bekijk de video:
Stap 5: Nog meer diabetes
Diabetes
Hoewel mensen met diabetes nu goed behandeld kunnen worden, is het goed regelen van het bloedsuikergehalte nog steeds lastig en bovendien belastend voor de patiënt. Er zijn wel steeds nieuwe ontwikkelingen.
Bekijk een aantal van deze ontwikkelingen in de volgende video's. Ga daarna met een klasgenoot op zoek naar nog een ontwikkeling op het gebied van diabetes. Jullie docent kiest een aantal ontwikkelingen uit aan de klas te vertellen. Zorg dus dat jullie goed kunnen verwoorden wat de ontwikkeling die jullie hebben gevonden inhoudt.
Gevolgen van diabetes
Zoek uit welke organen beschadigd raken bij iemand met een niet goed geregeld bloedsuikergehalte?
Leg ook uit waardoor juist in deze organen schade optreedt. Tip: kijk nog even naar het antwoord van stap 1, opdracht 6.
Onderzoek
Onderzoek naar de oorzaken en de gevolgen van diabetes is belangrijk.
Ook in Nederland wordt veel onderzoek gedaan.
Bekijk twee onderzoeken. Zijn alle diabetes patiënten gebaat bij beide onderzoeken?
Bespreek je antwoord in de klas.
Maak nu als afsluiting van deze stap de volgende examenvragen:
Oorzaken en preventie
Je gaat beginnen aan de eindopdracht. Deze bestaat uit twee delen.
Werk hierbij in viertallen. Verdeel de werkzaamheden.
Deel 1: Oorzaken
Er is niet één oorzaak aan te wijzen voor diabetes.
Het onderzoek naar de oorzaak van diabetes I richt zich vooral op de vraag waardoor het afweersysteem de eigen cellen aanvalt.
Het onderzoek naar diabetes II probeert vooral de risicofactoren in kaart te brengen.
Bestudeer de onderstaande bronnen.
Maak een overzicht van de mogelijke oorzaken voor diabetes 1 en 2.
Deel 2: Preventie
Als je iets weet over oorzaken, kun je gaan bedenken waarop preventie zich moet richten. Je gaat zelf een actie bedenken die op jouw school diabetes en de risicofactoren onder de aandacht brengt.
Je mag ook kiezen voor een actie die gericht is op een beter begrip voor leerlingen met diabetes.
Je bedenkt met je groepje één actiepunt.
Je schrijft een draaiboek voor het uitvoeren van de actie.
Je schrijft een toelichting bij de actie, waarin je duidelijk maakt waardoor jullie actie bijdraagt aan het voorkomen van/het beter leven met diabetes.
Je maakt bovendien promotiemateriaal voor jullie actie.
In overleg met je docent wordt de actie zo mogelijk ook uitgevoerd.
Je levert het draaiboek, de toelichting en het promotiemateriaal in.
Beoordeling
Jullie docent beoordeelt het draaiboek, de toelichting en het promotiemateriaal op de volgende punten:
Het is gelijk duidelijk wat het onderwerp is, namelijk diabetes.
De oorzaken van diabetes I en diabetes II zijn duidelijk weergegeven.
De gekozen preventiemaatregelen zijn begrijpelijk en uitvoerbaar.
Het gemaakte promotiemateriaal is aantrekkelijk en past bij de doelgroep.
Het geheel ziet er overzichtelijk en verzorgd uit.
D-toets
Toets
De opdracht sluit je af met het maken van een d-toets.
De toets bestaat uit verschillende soorten vragen.
Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score.
Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien.
Klik op knoppen om de toets te starten.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 8 SLU met deze module bezig geweest.
Heb je in die tijd alle stappen helemaal kunnen doorlopen?
Inhoud
Misschien ken je wel iemand in je omgeving die diabetes heeft. Zou je deze persoon nu uit kunnen leggen wat de oorzaak is van zijn/haar ziekte en welke maatregelen hij/zij zou kunnen nemen om het beter te reguleren (bij type II).
Het arrangement Module: Hormonen - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Hormonen en homeostase'. Het onderwerp van deze les is: hormonen.
Aan het eind van deze module kun je:
de werking van een regelkring in het hormoonstelsel voorspellen;
de werking van hormoonklieren en de specifieke werking van hun hormonen beschrijven;
afleiden hoe de doelorganen daarop reageren;
het verband beschrijven tussen hormonale regulatie en het handhaven van homeostase;
de relatie tussen het hormoonstelsel en het zintuig-, spier- en zenuwstelsel toelichten.
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Instandhouding;
Hormonale regulatie, verband met homeostase;
Regeling;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Hormonen en homeostase'. Het onderwerp van deze les is: hormonen.
Aan het eind van deze module kun je:
de werking van een regelkring in het hormoonstelsel voorspellen;
de werking van hormoonklieren en de specifieke werking van hun hormonen beschrijven;
afleiden hoe de doelorganen daarop reageren;
het verband beschrijven tussen hormonale regulatie en het handhaven van homeostase;
de relatie tussen het hormoonstelsel en het zintuig-, spier- en zenuwstelsel toelichten.
Diabetes
Diabetes in jouw omgeving
Bekijk de volgende twee video's om diabetes beter te begrijpen.
Wat kan er mis gaan?
Diabetes
Kan ik wat ik moet kunnen?
