Kijk naar deze video.
Hier wordt op veel woorden de klemtoon (de manier waarop je een woord uitspreekt) verkeerd gelegd.
Is de tekst nog te volgen?
Wat kan ik straks?
Aan het eind van de opdracht kun je:
omschrijven wanneer je uitspraaktekens gebruikt in een woord;
omschrijven waarom je klemtoontekens gebruikt in een zin;
uitspraaktekens en klemtoontekens op de juiste manier gebruiken.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest over het gebruik van uitspraaktekens en leert een ezelsbruggetje over klinkers en medeklinkers. Je leest over het gebruik van accenten uit de Franse taal.
Stap 2
Oefen met het gebruik van uitspraaktekens in woorden. Vergelijk je antwoorden met een klasgenoot.
Stap 3
Oefen met het gebruik van klemtoontekens in zinnen. Vergelijk je antwoorden met een klasgenoot.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Eindopdracht
Maak een dictee voor een klasgenoot met klemtoontekens en uitspraaktekens. Jij maakt het dictee van je klasgenoot.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer twee lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Uitspraaktekens
Een uitspraakteken gebruiken we als een klinker in de gegeven context meer dan één uitspraak kan krijgen, met een verschillende betekenis.
Een uitspraakteken is een streepje op een klinker.
Weet jij nog het verschil tussen klinkers en medeklinkers?
Bestudeer het ezelsbruggetje hieronder.
Ezelsbruggetje
Je kunt onderscheid maken tussen klinkers en medeklinkers door de volgende ezelsbruggetjes.
Neem in de volgende zinnen de vetgedrukte hoofdletter in ieder woord, dat zijn de klinkers: aeiou.
Ik Eet Alle Uien Op
Apen Eten Olienootjes Uit Indie
jAn Is gEk Op zUs
Alle Eieren In Oostwolde Uitverkocht
Alle andere letters in het alfabet zijn medeklinkers: bcdfghklmnpqrstvwxz.
Het uitspraakteken wordt gebruikt om misverstanden te voorkomen in de uitspraak.
Kijk naar de volgende zin: "Het kan zijn dat je een woord op meer dan één manier kan uitspreken."
In deze zin heeft het woord één uitspraaktekens gekregen.
Je kunt het telwoordéén in deze zin foutief te lezen, namelijk als het lidwoordeen.
Accenten uit het Frans
Ook bij een aantal woorden die afkomstig zijn uit het Frans, gebruik je een uitspraakteken.
Er zijn drie uitspraaktekens:
Het streepje naar rechts. Dit teken heet accent aigu. Voorbeelden: café, rosé
Het streepje naar links. Dit teken heet accent grave. Voorbeelden: etagère, carrière, hè, blèren
Het dakje. Dit teken heet accent circonflexe. Voorbeelden: enquête, crêpe
Stap 2: Oefenen
Stap 3: Klemtoontekens
Om aan te geven op welke lettergreep de klemtoon valt, kun je een klemtoonteken gebruiken.
Een klemtoonteken wordt ook wel een nadrukteken genoemd.
Een klemtoonteken is een streepje naar rechts op een klinker.
Als de klemtoon ligt op een lettergreep met daarin twee klinkers, dan zet je op beide klinkers een streepje naar rechts (bijvoorbeeld: één).
Afronding
Eindopdracht
Dictee
In deze opdracht ga je een dictee maken voor een klasgenoot.
Het dictee gaat over uitspraaktekens en klemtoontekens.
Bekijk de volgende video.
Hoe ga je te werk?
Zoek zes woorden waarbij een uitspraakteken wordt gebruikt.
Schrijf deze woorden onder elkaar, zonder uitspraakteken.
Bedenk vervolgens vier zinnen, waarin een klemtoon geplaatst kan worden.
Schrijf deze zinnen onder elkaar, zonder klemtoonteken.
Wissel met een klasgenoot van dictee.
Schrijf op het dictee dat je klasgenoot heeft gemaakt alle woorden en zinnen met de juiste tekens.
Gebruik eventueel het woordenboek of zoek op internet.
Wissel van papier en kijk elkaars werk na. Bespreek de eventuele fouten.
Beoordeling
Lever je ingevulde dictee in bij de docent, die het zal beoordelen.
Hij of zij let daarbij op:
Heb je de uitspraaktekens op de juiste plek op het woord gezet?
Heb je goede zinnen bedacht, waarin klemtoontekens gebruikt kunnen worden?
Heb je geen taalfouten gemaakt in de woorden?
Terugkijken
Intro
Heb je de introductievideo bekeken?
Kon je wel verstaan wat er werd gezegd? Wel lastig als de klemtoon overal verkeerd wordt gezegd!
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je omschrijven wanneer uitspraaktekens worden gebruikt? En wanneer klemtoontekens?
Hoe ging het?
Inhoud
Wist je al veel over gebruik van uitspraaktekens en klemtoontekens?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Ben je tevreden over het dictee dat je hebt gemaakt?
Heb je het dictee van je klasgenoot ook goed gemaakt?
Het arrangement Opdracht: Spelling - Tekens vmbo-b34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema 'Vakantie', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Nederlands voor vmbo-b34. In deze opdracht staan uitspraaktekens en klemtoontekens centraal. In de subopdrachten wordt de theorie achter beide tekens behandeld en is er vervolgens ruimte om te oefenen met het gebruik van de tekens. Om de opdracht af te sluiten ga je een dictee over uitspraaktekens en klemtoontekens maken voor een klasgenoot. Veel succes!
Deze opdracht hoort bij het thema 'Vakantie', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Nederlands voor vmbo-b34. In deze opdracht staan uitspraaktekens en klemtoontekens centraal. In de subopdrachten wordt de theorie achter beide tekens behandeld en is er vervolgens ruimte om te oefenen met het gebruik van de tekens. Om de opdracht af te sluiten ga je een dictee over uitspraaktekens en klemtoontekens maken voor een klasgenoot. Veel succes!
Kijk naar deze video.
Aan het eind van de opdracht kun je:
Een uitspraakteken gebruiken we als een klinker in de gegeven context meer dan één uitspraak kan krijgen, met een verschillende betekenis.
Om aan te geven op welke lettergreep de klemtoon valt, kun je een klemtoonteken gebruiken.
