Lesula
In 2012 ontdekten biologen binnen 24 maanden twee nieuwe apensoorten.
Een unieke gebeurtenis, want sinds 1984 was dit niet meer voorgekomen. Een van de soorten, de Lesula, heeft zelfs wel iets weg van een veel bekender apensoort: de mens.
Bekijk de video.
Cladogram
Met zijn lange, spitse neus en grote ogen is de Lesula een bijzondere verschijning. In 2007 werd de aap, waarvan de wetenschappelijke naam Cercopithecus lomamiens luidt, voor het eerst gezien in de oerwouden van Congo.
Wetenschappelijk onderzoek
Maar een vreemd uitziende aap direct kwalificeren als nieuwe soort is wetenschappelijk onverantwoord. In de jaren die volgden deden alle mogelijke experts dan ook grondig onderzoek naar de Lesula. Zij constateerden klein, maar statistisch significante verschillen in oogkas en schedel.
Welke argumenten hebben wetenschappers om organismen in te delen bij een bepaalde soort?
Welke kenmerken duiden op verwantschap? Hoe construeren ze een stamboom? Daarover gaat deze module.
Eindproduct
Aan het eind van de module stel je met een groepje een hypothese op over verwantschap en afstamming van een van geslacht hagedissen op de Antillen.
Wat ga ik leren?
Leerdoelen
Aan het eind van deze module
Kun je:
beschrijven dat soorten groepen individuen zijn die reproductief van elkaar geïsoleerd zijn;
uitleggen dat populaties divergeren door genetic drift, mutatie en selectie;
uitleggen dat soorten ontstaan door reproductieve isolatie;
uitleggen hoe de verwantschap en afstamming van soorten weergegeven kan worden in de vorm van een cladogram.
Misschien heb je een hond of een kat. Heb je je wel eens verdiept in de afstamming van je huisdier? Rechts zie je een gedeelte van de afstammingslijn.
Stap 2: Welke kenmerken?
Om een stamboom te bouwen, verzamelen biologen gegevens over een groot aantal kenmerken. Dat kunnen bijvoorbeeld kenmerken van de bouw zijn, van het gedrag of van het DNA. Niet alle kenmerken zijn even geschikt om verwantschap te bepalen.
Beoordeling
Overleg met je docent of je de hypothese ook in moet leveren en zo ja, wat dan de beoordelingseisen zijn. Het kan ook zijn dat de hypotheses klassikaal besproken worden.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 8 SLU met deze opdracht bezig geweest.
Heb je in die tijd alle stappen helemaal kunnen doorlopen? Oftewel: klopte de inschatting? Als jij veel meer of veel minder tijd kwijt was, wat was dan volgens jou de oorzaak?
Inhoud
In stap 4 zie je in de video de evolutie door de eeuwen heen. Wat vind jij van deze evolutionaire ontwikkeling? Heb jij hier in je opvoeding iets over geleerd? Bijvoorbeeld door het geloof dat jullie thuis hebben. Hoe vind je dan de informatie die je in deze module hebt gehoord?
Eindopdracht
Is het gelukt om een pakkende hypothese te formuleren? Heb je jouw hypothese kunnen vergelijken met die van een klasgenoot? Als je de hypothese ná deze vergelijking opnieuw zou moeten schrijven, wat zou je dan anders doen?
Het arrangement Module: Een nieuwe soort - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Evolutie'. Het onderwerp van deze les is: een nieuw soort.
Aan het eind van deze module
Kun je:
beschrijven dat soorten groepen individuen zijn die reproductief van elkaar geïsoleerd zijn;
uitleggen dat populaties divergeren door genetic drift, mutatie en selectie;
uitleggen dat soorten ontstaan door reproductieve isolatie;
uitleggen hoe de verwantschap en afstamming van soorten weergegeven kan worden in de vorm van een cladogram.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Verwantschap tussen soorten;
Evolutie;
Geschiedenis van het leven;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Evolutie'. Het onderwerp van deze les is: een nieuw soort.
Aan het eind van deze module
Kun je:
beschrijven dat soorten groepen individuen zijn die reproductief van elkaar geïsoleerd zijn;
uitleggen dat populaties divergeren door genetic drift, mutatie en selectie;
uitleggen dat soorten ontstaan door reproductieve isolatie;
uitleggen hoe de verwantschap en afstamming van soorten weergegeven kan worden in de vorm van een cladogram.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Benodigdheden
In deze module gaan we uit van de ordening van soorten volgens Linnaeus.
Om een stamboom te bouwen, verzamelen biologen gegevens over een groot aantal kenmerken. Dat kunnen bijvoorbeeld kenmerken van de bouw zijn, van het gedrag of van het DNA. Niet alle kenmerken zijn even geschikt om verwantschap te bepalen.
We willen niet alleen de afstammingslijnen weten, maar ook de tijd waarin zich de ontwikkeling heeft afgespeeld.
Kan ik wat ik moet kunnen?
