Op verschillende manieren kan een organisme zich tegen aanvallen van andere organismen verdedigen. Hoe kleiner die aanvallers, hoe specifieker de verdediging moet zijn. Om niet ziek te worden heeft ons lichaam een groot aantal ‘verdedigingswerken’ in stelling gebracht. Je huid is daarvan een voorbeeld.
Door het nuttige met het aangename te combineren kan zo’n uiterlijke barrière er ook nog mooi uitzien. Onderhuids is pas echt sprake van een afweerstelsel dat al van voor je geboorte actief is. Met allerlei middelen kunnen we de verdediging ook nog aanpassen aan de aanvallers die ons bedriegen.
Eindproduct
Voor deze module heb je de keuze uit twee verschillende informatieboekjes:
Brandwonden.
Het boekje is bedoeld als voorlichtingsmateriaal voor mensen die in de thuissituatie met brandwonden te maken krijgen.
Huidverzorgingsproducten.
In het boekje maak je duidelijk wat de voor- en nadelen zijn van het gebruik van huidverzorgingsproducten voor het functioneren van je huid.
Wat ga ik leren?
Leerdoelen
Aan het eind van deze module kun je:
de verschillende organen die een rol bij de afweer spelen herkennen.
de functies van de huidlagen en hun onderdelen omschrijven.
de werking van de huid bij de regeling van de temperatuur omschrijven.
de gebeurtenissen bij een ontstekingsreactie noemen.
de begrippen a-specifieke en specifieke afweer uitleggen.
het verband tussen borstvoeding en vaccinatie uitleggen.
uitleggen welke verschillen er zijn tussen aangeboren en verworven immuniteit.
toepassingen van actieve en passieve immunisatie herkennen.
voorbeelden van chemische en mechanische afweer bij planten noemen.
Deelconcepten
Huid en slijmvliezen, bloed, lymfe, milt, lymfeknopen, macrofagen, humorale en cellulaire respons, macrofagen, T- en B-cellen, antigenen en antistoffen, lichaamseigen, lichaamsvreemd, mechanische en chemische afweer van planten.
Wat ga ik doen?
Aan de slag
Stap
Inhoud
Stap 1
Wat is natuurlijk immunisatie? Waarom wordt door het geven van borstvoeding de natuurlijk afweer van baby vergroot?
Stap 2
Wat zijn voorbeelden van ziekteverwekkers?
Stap 3
Wat wordt bedoeld met A-specifieke afweer?
Stap 4
Wat is actieve immunisatie?
Was is het doel van het rijksvaccinatie programma van het RIVM?
Stap 5
Hoe zit het met de afweer bij planten?
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Je maakt een informatieboekje over brandwonden of huidverzorgingsproducten
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
De belasting voor deze module is ongeveer 8 SLU.
Aan de slag
Stap 1: Borstvoeding of de fles?
Je lichaam kan op verschillende manieren afweer tegen ziekteverwekkers opbouwen. Je noemt het opbouwen van afweer immunisatie. Dat kan op natuurlijke en op een kunstmatige manier. Natuurlijke immunisatie ontstaat doordat je, al van voor je geboorte, afweerstoffen tegen bepaalde ziekteverwekkers krijgt.
Wanneer je huid kapot gaat kunnen aanvallers gemakkelijk binnendringen. Als een splintertje, of iets anders scherps, door je huid dringt dan probeert je lichaam dat vreemde voorwerp zo snel mogelijk te verwijderen.
De meegekomen bacteriën moeten vernietigd worden.
Maak de oefeningen:
Oefening: Romeinse begrippen
0%
De Romeinen gebruikten de begrippen calor, dolor, tumor en rubor voor de onderdelen van het ontstekingsproces. Beantwoord nu de vragen:
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Vanaf je babytijd ben je aan aantal keren ingeënt tegen bepaalde gevaarlijke ziektes. Veel mensen krijgen jaarlijks de griepprik en in 2021 werd het grootste deel van onze volwassen bevolking gevaccineerd tegen Covid-19.
Daarnaast krijgen alle jongeren in ons land krijgen op een bepaalde leeftijd ook de mogelijkheid om zich te laten inenten tegen HPV. In eerste instantie werd deze prik alleen aan meisjes gegeven. Maar vanaf 2022 is hij ook voor jongens en toegevoegd aan de vaccinatie die alle 9-jarigen krijgen.
Niet alleen dieren, ook planten verweren zich tegen aanvallers. Wel eens door een brandnetel aangevallen? Je hoeft de stengel van de plant maar aan te raken of een vervelende jeuk is het gevolg.
Hoe zorgt de brandnetel ervoor dat jij zo’n jeuk krijgt? Waartegen verdedigt de plant zich? Soms lukt het niet zo goed met die verdediging, dan is een opgevreten slaplant of een afgegraasde border met hosta’s het gevolg. Hadden ze maar wat minder smakelijk moeten zijn! Planten verdedigen zich, net als dieren, tegen verschillende aanvallen.
Je gaat beginnen aan de afronding. De onderstaande opdracht maak je met de hele klas. Je kunt de verschillende taken onderling verdelen.
Je maakt een informatieboekje over brandwonden òf over huidverzorgingsproducten. Aan bod komen de volgende onderwerpen:
Brandwonden
de bouw en functies van de lagen van de huid.
de verschillen tussen de drie brandwondengradaties.
EHBO bij 1e, 2e en 3e -graads brandwonden.
voorzorgsmaatregelen om de kans op brandwonden te verkleinen.
wat er in de verbanddoos dient te zitten om brandwonden goed te kunnen verzorgen.
Huidverzorgingsproducten
De bouw en functie van de huidlagen.
De verschillende soorten verzorgingsproducten (bescherming/voeding/veroudering).
De al dan niet bewezen effectiviteit van de producten.
Zorg ervoor dat alle leerlingen een boekje krijgen.
Overleg met je docent over de beoordeling van je boekje.
Misschien kun je het informatieboekje over brandwonden ook door een plaatselijke EHBO-afdeling bij de beoordeling inschakelen.
Beoordeling
Bij de beoordeling van het boekje let de docent op dat:
de gegeven informatie biologische correctheid is.
de informatie aansluit bij de (door jouw gekozen) doelgroep.
de informatie in correct Nederlands is geschreven.
het boekje op een creatieve manier is vormgegeven.
Met maken van een folder presenteer je kennis die je hebt opgedaan aan anderen.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Voor deze module stond een studiebelasting van 8 SLU.
Ben je ongeveer die tijd met de module bezig geweest.
Welke stap kostte het meeste tijd?
Inhoud
Schrijf twee dingen op die je geleerd hebt tijdens het maken van de module.
Eindopdracht
Bij de eindopdracht kon je kiezen tussen twee verschillende onderwerpen. Wat maakte dat jij koos voor brandwonden of huidverzorging? Ben je achteraf blij me je keuze?
Het arrangement Module: Afweer - v456 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Afweer'. Het onderwerp van deze les is: afweer.
Aan het eind van deze module kun je:
de verschillende organen die een rol bij de afweer spelen herkennen.
de functies van de huidlagen en hun onderdelen omschrijven.
de werking van de huid bij de regeling van de temperatuur omschrijven.
de gebeurtenissen bij een ontstekingsreactie noemen.
de begrippen a-specifieke en specifieke afweer uitleggen.
het verband tussen borstvoeding en vaccinatie uitleggen.
uitleggen welke verschillen er zijn tussen aangeboren en verworven immuniteit.
toepassingen van actieve en passieve immunisatie herkennen.
voorbeelden van chemische en mechanische afweer bij planten noemen.
Leerniveau
VWO 6;
VWO 4;
VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Instandhouding;
Afweer;
Afweer van planten;
Reacties op lichaamsvreemde en lichaamseigen stoffen en cellen;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vwo leerjaar 4/5/6. Dit is thema ’Afweer'. Het onderwerp van deze les is: afweer.
Aan het eind van deze module kun je:
de verschillende organen die een rol bij de afweer spelen herkennen.
de functies van de huidlagen en hun onderdelen omschrijven.
de werking van de huid bij de regeling van de temperatuur omschrijven.
de gebeurtenissen bij een ontstekingsreactie noemen.
de begrippen a-specifieke en specifieke afweer uitleggen.
het verband tussen borstvoeding en vaccinatie uitleggen.
uitleggen welke verschillen er zijn tussen aangeboren en verworven immuniteit.
toepassingen van actieve en passieve immunisatie herkennen.
voorbeelden van chemische en mechanische afweer bij planten noemen.
Op verschillende manieren kan een organisme zich tegen aanvallen van andere organismen verdedigen. Hoe kleiner die aanvallers, hoe specifieker de verdediging moet zijn. Om niet ziek te worden heeft ons lichaam een groot aantal ‘verdedigingswerken’ in stelling gebracht. Je huid is daarvan een voorbeeld.
Leerdoelen
Tijd
Je lichaam kan op verschillende manieren afweer tegen ziekteverwekkers opbouwen. Je noemt het opbouwen van afweer immunisatie. Dat kan op natuurlijke en op een kunstmatige manier. Natuurlijke immunisatie ontstaat doordat je, al van voor je geboorte, afweerstoffen tegen bepaalde ziekteverwekkers krijgt.
Je lichaam kan op veel verschillende manieren op een aanval reageren. De verdediging is aangepast aan de aanval.
Wanneer je huid kapot gaat kunnen aanvallers gemakkelijk binnendringen. Als een splintertje, of iets anders scherps, door je huid dringt dan probeert je lichaam dat vreemde voorwerp zo snel mogelijk te verwijderen.
Vanaf je babytijd ben je aan aantal keren ingeënt tegen bepaalde gevaarlijke ziektes. Veel mensen krijgen jaarlijks de griepprik en in 2021 werd het grootste deel van onze volwassen bevolking gevaccineerd tegen Covid-19.
Niet alleen dieren, ook planten verweren zich tegen aanvallers. Wel eens door een brandnetel aangevallen? Je hoeft de stengel van de plant maar aan te raken of een vervelende jeuk is het gevolg.
Kan ik wat ik moet kunnen?
