Thema: Groene vingers

Intro

Groene vingers
Weet jij hoe deze plant heet?

Veel planten die je tegenkomt in huis, in de tuin of planten die je eet zijn zaadplanten.
Zaadplanten hebben wortels, stengels, bladeren en bloemen.
In de bloemen ontstaan na bestuiving en bevruchting zaden.

De ananasplant is een zaadplant, oorspronkelijk uit Zuid-Amerika.
De ananasplant plant zich voort door zaden. Het is dus een zaadplant.
Maar je kunt een ananasplant ook stekken.
Wanneer je een stuk van de ananasplant afhaalt en in water zet, groeit daaruit een nieuwe plant.
Stekken is een manier van ongeslachtelijke voortplanting.

Algen (of mossen) zijn ook planten. Zij hebben alleen geen bloemen zoals zaadplanten.
Algen ontwikkelen daardoor geen zaden. Ze kunnen zich dus niet geslachtelijk voortplanten.
Zij planten zich ongeslachtelijk voort door sporen.

In de groene delen van een plant vindt fotosynthese plaats.
Tenminste als er voldoende licht is!
Door fotosynthese maakt een plant zuurstof en glucose.
Als er geen licht is, verbrandt de plant een deel van de glucose weer.

In dit thema gaat het over fotosynthese en verbranding bij planten.
Je kijkt naar de bouw van zaadplanten, plantenweefsels en manieren van voortplanting bij planten.
Je leert ook hoe je een organisme kunt determineren (een naam geven).
Dat is handig als je niet weet hoe een plant of dier heet.

Aan het einde van dit thema maak je examenvragen in ExamenKracht.

Wat ga ik leren?

Kennis
Aan het eind van dit thema kan ik:

K4 Fotosynthese

Omschrijven hoe fotosynthese werkt.
De stoffen die je nodig hebt voor de fotosynthese en de stoffen die worden gevormd noemen (in een reactievergelijking).

K4: Verbranding

Omschrijven hoe verbranding werkt.
Aangeven welke stoffen je nodig hebt voor verbranding en welke stoffen er worden gevormd.
De relatie aangeven tussen fotosynthese en verbranding.

K6 Bouw van zaadplanten

De organen van een zaadplant noemen.
Per orgaan aangeven wat de functies van dat orgaan is.

K6 Determineren

Het begrip determineren omschrijven.
Met behulp van een determineersleutel de naam van een plant of dier opzoeken.

K6 Plantenweefsels

Verschillende typen weefsels bij planten benoemen.
Het verschil aangeven tussen bastvaten en houtvaten.
Omschrijven wat huidmondjes zijn en hun functie is.

K12 Geslachtelijke voortplanting bij planten

Omschrijven wat bestuiving is en een manier van bestuiving beschrijven.
Omschrijven wat bevruchting is.

K12 Ongeslachtelijke voortplanting bij planten

Het verschil tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting beschrijven.
Een voorbeeld van ongeslachtelijke voortplanting bij planten noemen en beschrijven.
Een voorbeeld van kunstmatige ongeslachtelijke voortplanting noemen en beschrijven.

Vaardigheden
Aan het eind van dit thema kan ik:

Een schematische tekening maken.
Een determinatiesleutel maken.
Enkele waterdiertjes determineren.
Een onderzoek uitvoeren en daarvan een verslag maken.

Wat kan ik al?

Weet je het nog
Het thema Groene vingers is het tweede thema in leerjaar 3. De theorie uit een aantal modules die je in thema 1 'Het grootste orgaan' bent tegengekomen, heb je ook nodig bij de afsluiting van dit thema. Als je twijfelt of je het nog weet, klik de modules hieronder dan nog eens door.

Module	Cellen en weefsels
Module	Van cel tot orgaanstelsel
Module	Levenskenmerken
Module	Bouw van een cel (planten en dieren)

Wat ga ik doen?

Het thema Groene vingers bestaat uit de volgende onderdelen.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal lessen
Inleiding
Wat kan ik straks?	0,5
Wat kan ik al?	2
Wat ga ik doen?	0,5
Modules
Module: Bouw van zaadplanten	2
Module: Determineren	2
Module: Fotosynthese	2
Module: Plantenweefsels	2
Module: Geslachtelijke voortplanting bij planten	2
Module: Ongeslachtelijke voortplanting bij planten	2
Module: Dissimilatie	2
Afsluiting
Samenvattend	0,5
Eindopdracht: examenvragen Groene vingers	0,5
Terugkijken	0,5
Totaal:	18 à 19

Modules

Bouw van zaadplanten

Intro

Heb je er ooit bij stilgestaan dat er meer dan één soort planten zijn?

In deze module kijken we naar de zaadplanten.

Zaadplanten zijn planten die zich voortplanten met zaden.

Ze bestaan uit verschillende onderdelen: de wortels nemen water en voedingsstoffen op uit de bodem, de stengel zorgt voor stevigheid en vervoer van stoffen, de bladeren maken voedsel met behulp van zonlicht, en de bloemen zorgen voor de voortplanting.

Na de bevruchting ontstaan er zaden in een vrucht, waaruit nieuwe planten kunnen groeien.

Ga aan de slag met deze module.

Wat ga ik leren?

Na deze module kan ik:

de organen van een zaadplant noemen.
per orgaan aangeven wat de functies van dat orgaan is.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2		Maak een tabel met daarin de functies van de vier organen van een zaadplant.
Stap 3		Bekijk de video's over erwten en tomaten en beantwoord de vragen.
Stap 4		Maak een schematische tekening van een bloem. Benoem alle onderdelen die je herkent.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Samenvattend		Hier vind je de begrippenlijst die hoort deze module.
Examenopgaven		Maak de examenopgaven die passen bij de module.
Terugkijken		Terugkijken op de module.

Tijd
Voor deze opdracht heb je twee lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Kennisbank

Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel:

Bouw van zaadplanten

Test je kennis
Beantwoord de volgende vijf vragen over de theorie in de Kennisbank.

Stap 2: Functies organen

Een zaadplant is een organisme en bestaat uit meerdere organen.
In de tabel hieronder zie je vier van die organen.
Neem de tabel over en vul achter ieder orgaan de functie in.

Orgaan	Functie
Wortels
Stengel
Bladeren
Bloemen

Klaar?
Laat je tabel beoordelen door een klasgenoot. Jij beoordeelt zijn/haar tabel.
Geef elkaar op een goede manier feedback.

Stap 3: Levenscyclus

Bekijk de video zo groeien peultjes. Lees voor het kijken eerst even de vraag onder de video. De antwoorden vind je (deels) in de video.

Bekijk nu ook de video over de levensloop van een tomatenplant. Lees weer eerst even de vragen onder de video!

Stap 4: Practicum Bouw van de lelie

Waarom zijn bloemen kleurig en geurig?

Je onderzoekt de bouw van een lelie en maakt van de onderdelen verschillende schematische tekeningen.
Je maakt ook een dwarsdoorsnede en een lengtedoorsnede. Benoem alle onderdelen die je herkent.

Practicum Lelie

Download nu het practicum Lelie.
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar.
Maak gebruik van de informatie in de Gereedschapskist.
Voer het practicum uit zoals beschreven onder de werkwijze.
Beoordeel eerst zelf de schematische tekeningen.
Laat de tekeningen vervolgens beoordelen door je docent.

Schematische tekening maken

Met een schematische tekening kun je iets duidelijk weergeven. In tegenstelling tot natuurgetrouwe tekeningen bevat een schematische tekening weinig details.

Afronding

Begrippenlijst

Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.

Zaadplanten
Planten die zich voortplanten met behulp van zaden. Zaadplanten hebben wortels, stengels, vaatbundels en bladeren.

Zaden
Bevruchte en gerijpte eicel, waaruit een nieuwe plant kan groeien. Ontwikkelt zich in het zaadbeginsel.

Naaktzadige planten
Zaadplanten waarbij de zaden onbedekt op de schub van een kegel liggen; bijvoorbeeld naaldbomen zoals een den (de dennenappel is een kegelvrucht).

Bedektzadige planten
Zaadplanten waarbij de zaden zich bedekt in een vrucht ontwikkelen, bijvoorbeeld appelbomen (de appel is een vrucht).

Wortels
Ondergronds deel van een plant met de functies: water en mineralen uit de bodem opnemen, reservestoffen opslaan en de plant vastzetten in de grond.

Penwortel
Een dikke hoofdwortel.

Wortelharen
Uitgegroeide opperhuidcellen, die water en mineralen opnemen uit de bodem.

Zetmeel
Zetmeel, een koolhydraat, is de vorm waarin glucose wordt opgeslagen in bladeren.

Knopvorming
Planten vormen knoppen (eindknoppen, zijknoppen, bladknoppen en bloemknoppen) die als ze uitlopen nieuwe bloemen en/of scheuten (= nieuwe stengel met bladeren of met bladeren en bloemen) geven.

Vaten
Kleine buisjes die zorgen voor het transport van stoffen in planten.

Opperhuid
De opperhuid is de buitenste laag cellen van een plant.

Huidmondjes
Opening in bladeren waardoor gassen (zuurstof, koolstofdioxide, waterdamp) in en uit de plant kunnen gaan.

Voortplanting
Het proces waarbij organismen zorgen voor nakomelingen.

Stamper
Vrouwelijk geslachtsorgaan in een bloem, bestaande uit een stempel, stijl en vruchtbeginsel.

Stempel
Bovenste deel van de stamper; hierop komen stuifmeelkorrels terecht bij bestuiving.

Stijl
Stuk van de stamper tussen de stempel en het vruchtbeginsel.

Vruchtbeginsel
Onderste deel van de stamper dat eicellen (vrouwelijke geslachtscellen van de plant) bevat. Uit het vruchtbeginsel kan na bevruchting een vrucht ontstaan.

Zaadbeginsels
Onderste deel van de stamper dat eicellen (vrouwelijke geslachtscellen van de plant) bevat. Uit het vruchtbeginsel kan na bevruchting een vrucht ontstaan.

Meeldraad
Mannelijk geslachtsorgaan in een bloem dat stuifmeelkorrels (mannelijke geslachtscellen van de plant) bevat.

Helmknop
De helmknop is onderdeel van de meeldraad en bestaat uit enkele helmhokjes.

Stuifmeelkorrels
Mannelijke voortplantingscellen van zaadplanten.

Voortplantingscellen
Bij planten: stuifmeelkorrels (man) en eicellen (vrouw).

Examenopgaven

Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.

Tips

Van de examenvragen kan de voortgang worden bijgehouden op ExamenKracht.
Vraag verdere instructies aan je docent.

Hier vind je de examens van biologie waarmee je kunt oefenen.

Examens vmbo-b34

Terugkijken

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Ga na wat je weet van de bouw van zaadplanten?

Hoe ging het?

Tijd
Bij de activiteiten stond dat je 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat? Kon je in die tijd ook het practicum Lelie doen?

Inhoud
Je hebt vast al eens eerder naar de bouw van zaadplanten gekeken.
Wist je het meeste nog? Schrijf de twee dingen op die nieuw voor je waren.

Begrippenlijst
Heb je iets met de begrippenlijst gedaan? zo ja, wat?

Examenopgaven
Heb je de examenopgaven gemaakt? Ging het goed?