In deze opdracht kijk je naar de opbouw van de aarde. Onder je voeten spelen zich allerlei processen af waardoor er vulkanen uitbarsten, aardbevingen ontstaan en er gebergtes gevormd worden.
Hoe de aarde is opgebouwd leer je in deze opdracht.
Leerdoelen:
KDA2.2
De leerling kan plaattektoniek beschrijven en verklaren.
KDA2.2.1
De leerling kan uitleggen wat aardplaten/schollen zijn.
KDA2.2.2
De leerling kan divergentie beschrijven en verklaren.
KDA2.2.3
De leerling kan uit de atlas (of andere bron) aflezen waar divergentie plaatsvindt.
KDA2.2.4
De leerling kan de gevolgen van divergentie beschrijven en verklaren.
KDA2.2.5
De leerling kan convergentie beschrijven en verklaren.
KDA2.2.6
De leerling kan uit de atlas (of andere bron) aflezen waar convergentie plaatsvindt.
KDA2.2.7
De leerling kan de gevolgen van convergentie beschrijven en verklaren.
KDA2.2.8
De leerling kan de transforme plaatbeweging beschrijven en verklaren.
KDA2.2.9
De leerling kan uit de atlas (of andere bron) aflezen waar de transforme plaatbeweging plaatsvindt.
KDA2.2.10
De leerling kan de gevolgen van de transforme plaatbeweging beschrijven en verklaren.
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Je doorloopt een aantal stappen.
Bij iedere stap beantwoord je vragen of doe je een opdracht.
De antwoorden komen op het werkblad 'opbouw van de aarde' hieronder. Dit werkblad is het eindproduct van deze opdracht.
Beoordeling
Het werkblad met antwoorden laat je beoordelen door je docent.
Jullie docent geeft jullie een goede beoordeling als het werkblad:
Deze opdracht doe je alleen.
Je overlegt wel regelmatig met een klasgenoot
Benodigdheden
De atlas
Het werkblad De opbouw van de aarde.
Een computer waar flashbestanden op afgespeeld kunnen worden.
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag - stap 1
Stap1 (1)
De opbouw van de aarde
Heel vroeger dachten mensen dat het middelpunt van de aarde de hel was. Een vlammende oven waar duivels in wonen. Maar de mensen hadden het mis. Er wonen géén duivels in het midden van de aarde. Wél is het er enorm heet: ruim 5000 graden!
Bekijk het filmpje hieronder.
De opbouw van de aarde
Bekijk het plaatje hieronder.
Als je op de symbolen klikt krijg je een korte uitleg. Ook staat er een link bij die nog meer informatie geeft.
Zorg dat je de verschillende aardlagen kent.
De opbouw van de aarde
Stap1 (2)
Klik op de link hieronder.
Zodra je op start drukt is het de bedoeling dat je de juiste plek op het plaatje aanwijst.
Op het werkblad zie je bij stap 1 een afbeelding van de aarde.
Benoem de vier delen die je ziet.
In de clip komen onder andere de volgende woorden voor.
hard – dun – massief – ijzer en nikkel – enorme druk - gesmolten –
stroperig – 3000 km dik – 5000 graden.
De aardplaten hebben de afgelopen 200 miljoen jaar over de aarde gezworven en bewegen nu nog.
In de animatie heb je gezien hoe de aarde er over 50 miljoen jaar waarschijnlijk uit zal zien, maar of de aarde er ook echt zo uit zal zien, is nu nog niet zeker.
Op het werkblad zie je bij stap 3 een afbeelding met de namen van de verschillende platen. Onder de afbeeldingen zie je een tabel met daarin een aantal namen van platen.
Ga opnieuw naar de website geology.wwu.edu .
Zorg dat je de statische map voor je hebt en zet de labels aan.
Geef van de in de tabel genoemde platen aan in welke richting ze bewegen.
Aan de slag - stap 4
Divergentie en convergentie
In stap 1 heb je gezien dat de aarde uit de kern, de mantel en de aardkorst is opgebouwd. De mantel is een stroperige massa die magma wordt genoemd. Door het temperatuurverschil tussen de kern van de aarde en de aardkorst is de magma voortdurend in beweging. Die bewegingen worden convectiestromen genoemd. Convectiestromen kunnen er voor zorgen dat aardplaten gaan schuiven. Ze kunnen uit elkaar worden geduwd of juist tegen elkaar aan worden geduwd of ze gaan langs elkaar heen schuiven.
Als twee platen uit elkaar worden geduwd spreek je van divergentie (to diverge = uit elkaar gaan). Worden twee platen tegen elkaar aan geduwd spreek je van convergentie. Je spreekt van een transforme beweging als twee platen langs elkaar heen schuiven.
plaattektoniek - de drie verschillende bewegingen
De leerling kan divergentie beschrijven en verklaren.
Benodigde voorkennis:
Je weet wat aardplaten/-schollen zijn. (Krachten der Aarde leerdoel KDA2.2.1)
De Mid-Atlantische rug komt bij IJsland boven het water uit.
De aarde is opgebouwd uit de kern, de mantel en de aardkorst. De mantel is een stroperige massa die magma wordt genoemd. Door het temperatuurverschil tussen de kern van de aarde en de aardkorst is de magma voortdurend in beweging. Die bewegingen worden convectiestromen genoemd. Convectiestromen kunnen er voor zorgen dat aardplaten gaan schuiven. Ze kunnen uit elkaar worden geduwd of juist tegen elkaar aan worden geduwd of ze gaan langs elkaar heen schuiven.
Als twee platen uit elkaar worden geduwd spreek je van divergentie (to diverge = uit elkaar gaan).
Uitleg - stap 4 - 2
Test je kennis - stap 4 - 1
Zoek in de Bosatlas de kaart 'aarde - plaattektoniek' op.
Test je kennis - stap 4 - 2
Zoek in de Bosatlas de kaart 'aarde - plaattektoniek' op.
Aan de slag - stap 5
Uitleg - stap 5 - 1
Het ontstaan van oceanen
Bekijk de afbeeldingen en lees de toelichting.
Uitleg - stap 5 - 2
Open de link hieronder en bekijk de animatie.
Het plaatje links en rechts laten hetzelfde zien, maar dan vanaf een ander perspectief.
Pak opnieuw je werkblad en bekijk de tabel die je bij stap 3 hebt ingevuld. Vul de antwoorden op de volgende vragen in op je werkblad.
Zijn de Zuid-Amerikaanse plaat en Afrikaanse plaat divergerende of convergerende platen?
Zijn de Zuid-Amerikaanse plaat en Nazca plaat divergerende of convergerende platen?
Test je kennis - stap 5 - 5
Opdracht A:
Zoek op internet een plaatje waarmee divergentie goed wordt uitgelegd.
Kies niet direct voor het eerste plaatje, maar kijk goed of dit plaatje jou helpt om divergentie te begrijpen.
Zoektermen:
- plaattektoniek divergentie
- divergent plate boundary
Opdracht B:
Maak met een tekening duidelijk hoe divergentie werkt. Teken op je werkblad bij stap 5.
Aan de slag - stap 6
Bromo vulkaan op Java - Indonesië
bron: M.J. Rijerse-van Hooft
Uitleg - stap 6 - 1
Convectiestromen
De aarde is opgebouwd uit de kern, de mantel en de aardkorst. De mantel is een stroperige massa die magma wordt genoemd. Door het temperatuurverschil tussen de kern van de aarde en de aardkorst is de magma voortdurend in beweging. Die bewegingen worden convectiestromen genoemd. Convectiestromen kunnen er voor zorgen dat aardplaten gaan schuiven. Ze kunnen uit elkaar worden geduwd of juist tegen elkaar aan worden geduwd of ze gaan langs elkaar heen schuiven.
Worden twee platen tegen elkaar aan geduwd spreek je van convergentie.
Uitleg - stap 6 - 2
Uitleg - stap 6 - 3
Botsende platen
Als platen ergens uit elkaar gaan moeten ze op andere plaatsen tegen elkaar geduwd worden. Je spreekt dan van convergerende platen.
Bij convergerende platen kunnen er zich drie verschillende situatie voordoen. a een continentale plaat botst met een oceanische plaat b twee continentale platen botsen c twee oceanische platen botsen
Uitleg - stap 6 - 4
Een continentale plaat botst met een continentale plaat
Plooiingsgebergte
twee continentale platen botsen
Twee continentale platen zijn min of meer even zwaar. Als ze botsen, dan worden ze omhoog geduwd.
Uitleg - stap 6 - 5
Een continentale plaat botst met een oceanische plaat
In deze animatie zie je een continentale plaat botsen met een oceanische plaat: education.sdsc.edu
De oceanische plaat bestaat vooral uit basalt. De continentale plaat bestaat vooral uit graniet. Basalt is zwaarder dan graniet.
Doordat de oceanische plaat zwaarder is dan de continentale plaat schuift de oceanische plaat onder de continentale plaat. Dit noem je subductie.
subductie - vanaf 1:53
Uitleg - stap 6 - 6
Twee oceanische platen botsen
Bekijk ook de animatie van twee botsende oceanische platen: education.sdsc.edu
Je ziet dat één van de twee botsende platen onder de ander schuift. Er vindt hier dus ook subductie plaats.
Test je kennis - stap 6 - 1
Test je kennis - stap 6 - 2
Test je kennis - stap 6 - 3
Test je kennis - stap 6 - 4
Gebruik bij de onderstaande vragen je werkblad - stap 6.
De Zuid-Amerikaanse plaat en de Nazca plaat zijn convergerende platen.
Wat voor soort platen botsen op elkaar?
1. Zoek nog een aantal botsende platen. Kun je van alle drie de verschillende situaties voorbeelden vinden?
Schrijf de voorbeelden op het werkblad.
2. Welk gebergte is ontstaan door de botsing van de Indian Plate met de Eurasian Plate?
Doordat de oceanische plaat zwaarder is dan de continentale plaat schuift de oceanische plaat onder de continentale plaat. Dit noem je subductie.
Er ontstaan in de subductiezones smalle, diepe kloven in de zeebodem die je troggen noemt.
Je snapt dat er bij het ontstaan van de troggen grote krachten aan het werk zijn. Als de platen over elkaar heen schuiven, is er sprake van veel wrijving en komt er veel energie/warmte vrij. Er komt magma naar boven komt en er ontstaat een vulkanisch gebergte.
Zoek in een atlas een natuurkundige wereldkaart op en geeft het antwoord op de volgende vragen:
3a. Hoe heet de diepste trog op aarde?
3b. Welke trog ligt voor de kust van Chili?
Bekijk ook de animatie van twee botsende oceanische platen: education.sdsc.edu
Je ziet dat één van de twee botsende platen onder de ander schuift. Er vindt hier dus ook subductie plaats. Er ontstaat een gebergte onder de zee waarvan de toppen boven water uitsteken. Dit is vaak een eilandenboog. Door het over elkaar schuiven van de platen komt er veel energie/warmte vrij en komt er magma naar boven. Dus ook hier vind je vulkanen.
Zoek in de atlas de eilandenboog op die op de rand van twee oceanische aardplaten ligt.
4. Hoe heet deze eilandenboog?
Test je kennis - stap 6 - 5
Opdracht A:
Zoek op internet drie verschillende plaatjes waarin convergentie wordt uitgelegd.
a. continentale plaat botst met continentale plaat
b. continentale plaat botst met oceanische plaat
c. oceanische plaat botst met oceanische plaat
Zoektermen:
- convergentie platentektoniek
- convergent plate tectonics
Zet de drie plaatjes in een Word-bestand en laat dit aan je docent zien.
Opdracht B:
Gebruik je werkbladstap 6 - 5. Vul de kaders op het werkblad met tekeningen die duidelijk maken hoe convergentie werkt.
Gebruik daar in ieder geval de volgende begrippen bij:
subductie, trog, vulkaan, plooiingsgebergte. (niet alle begrippen zijn bruikbaar bij alle tekeningen)
Aan de slag - stap 7
Plaattektoniek
In de volgende video van SchoolTV worden een aantal zaken nog eens op een rijtje gezet.
Beantwoord na het bekijken de volgende vragen. Laat je score aan je docent zien.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Als eindproduct van deze opdracht beschrijf je op je werkblad één van de drie plaatbewegingen (divergent, convergent of transform).
Je zoekt in de atlas of op internet waar die beweging voorkomt.
Je schrijft op welke verschijnselen je tegenkomt op de plekken waar die beweging voorkomt.
Je legt uit waarom dat verschijnsel daar voorkomt.
Je zoekt afbeeldingen op die de ligging en de werking van de plaatbeweging verduidelijken.
Klaar?
Wissel je beschrijving uit met twee klasgenoten die een andere beweging hebben gekozen.
Stel elkaar vragen. Geef elkaar op een goede manier feedback. Pas je eigen beschrijving eventueel nog iets aan.
Laat je werkblad tenslotte beoordelen door je docent.
versie B (stop motion)
Eindproduct
Als eindproduct van deze opdracht maak je van een proefje een stopmotion filmpje. Hieronder een voorbeeld.
Het (lekkere!) proefje zal in de klas gedaan worden. Je krijgt twee ‘platen’. Die laat je convergeren, divergeren of een transforme beweging maken. Zorg dat je van elke kleine beweging een foto maakt, zodat je die aan het eind aan elkaar kunt plakken. Je kunt ook extra attributen bij je filmpje gebruiken, zoals pijlen van papier of andere tekstjes.
Wat moet er in ieder geval in je filmpje te zien zijn:
Je filmpje bevat een titel waarin de gekozen plaatbeweging staat, jullie voornamen en klas.
In het filmpje maak je duidelijk waar op aarde deze beweging voor komt. (gebruik de atlas)
In het filmpje wordt heel duidelijk uitgelegd wat er bij deze plaatbeweging precies gebeurd. Als het in beeld niet duidelijk genoeg is, zet je er een beetje tekst bij.
Het arrangement Plaattektoniek is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Aardrijkskunde ATC
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2016-04-01 21:58:15
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Aan het eind van deze opdracht:
Weet je hoe de aarde is opgebouwd.
Weet je wat plaattektoniek is.
Weet je dat de continenten over de aarde verplaatst zijn.
Kun je drie verschillende plaatbewegingen noemen.
Weet je dat plaattektoniek met natuurrampen te maken heeft.
Leerniveau
VWO 2;
HAVO 1;
VWO 1;
HAVO 2;
Leerinhoud en doelen
Landschappen (en menselijke activiteit);
Aardrijkskunde;
Aan het eind van deze opdracht:
Weet je hoe de aarde is opgebouwd.
Weet je wat plaattektoniek is.
Weet je dat de continenten over de aarde verplaatst zijn.
Kun je drie verschillende plaatbewegingen noemen.
Weet je dat plaattektoniek met natuurrampen te maken heeft.
Eindproduct
Werkblad Opbouw aarde - plaattektoniek
Groepsgrootte
Bewegende platen
Divergentie en convergentie
Convectiestromen
Eindproduct
