Vooraf
Leerdoelen
Leerdoelen
De wereldbevolking groeit en sneller dan ooit. Wat zijn de gevolgen daarvan? Zijn er in 2050 al te veel mensen op de aarde? Wat als alle fossiele brandstoffen zijn uitgeput? Vinden we wel manieren om iedereen van voedsel te voorzien? Er zijn nu al zoveel mensen met honger. Of neemt de bevolkingsgroei op den duur weer af en lost het probleem zichzelf op?
Aan het eind van deze opdracht:
- Weet je welke trend de groei van de wereldbevolking vermoedelijk volgt
- Begrijp je dat de groei van de bevolking niet overal gelijk is, maar dat er grote regionale verschillen zijn.
- Begrijp je de samenhang tussen bevolkingsgroei en welvaart.
Aan het eind van deze opdracht ken je de volgende begrippen:
Verstedelijking
Bevolkingsgroei
Leefbaarheid
Urbanisatietempo |
Primate cities
Ecologische voetafdruk
Krottenwijken
|
Grondprijs
Hoogbouw
Urbanisatiegraad
|
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Aardrijkskunde: Demografische transitie
Aan het eind van deze opdracht:
- Heb je gezien dat de groei van de wereldbevolking de afgelopen tientallen jaren is afgenomen.
- Kun je verklaren waarom die groei is afgenomen.
- Heb je aan de hand van vier voorbeeldlanden gezien dat de groei niet overal even groot is.
- Kun je ook verklaren waarom dat zo is.
- Weet je dat de ontwikkeling in de Nederlandse bevolkingsgroei ook te zien is in andere landen.
- Heb je nagedacht over de groei van de wereldbevolking in deze eeuw en daar je mening over gevormd.
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Het eindproduct van deze opdracht is een fictieve krant, geschreven in het jaar 2050. In deze krant schrijf je artikelen en laat je afbeeldingen zien waarin je laat zien hoe de wereld er volgens jou op dat moment uitziet. De krant heeft ook een rubriek met een ‘alternatieve werkelijkheid’: 2050 zoals het er ook had kunnen uitzien als alternatieve scenario’s uit het begin van de eeuw waarheid waren geworden.
In het eindproduct laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald.
Beoordeling
Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:
- de inhoud: laat de krant zien dat er meer visies zijn op het verloop van de bevolkingsgroei.
- de vorm: is de krant met zorg gemaakt.
- taalfouten: bevat de krant niet te veel taalfouten.
- creativiteit: Heb je ‘out of the box’ gedacht.
Werkwijze
Groepsgrootte
Stap 1 tot en met stap 3 doe je alleen.
Het eindproduct (stap 4) maak je samen met een klasgenoot.
Benodigdheden
- Een computer met internet en PowerPoint
- Pen, potlood, ruitjespapier, liniaal
Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap1
De wereldbevolking groeit, groeit en groeit. Steeds sneller.
De wereldbevolking groeit al sinds het begin van de mensheid, maar het tempo waarin gaat snel omhoog. In het jaar 1810 woonden er 1 miljard mensen op aarde. 120 jaar later, in 1930, was dat aantal verdubbeld tot 2 miljard. Het 3e miljard kwam erbij in 35 jaar.
De industriële revolutie zorgde voor meer welvaart en het gevolg was een enorme babyboom. En de groei zette door.
De wereldbevolking telt 6 miljard mensen in 1999. Nog geen 12 jaar later, eind oktober 2011, verwelkomt de wereld de 7 miljardste inwoner!
De Verenigde Naties hebben berekend dat, als de bevolking in het zelfde tempo blijft groeien, de aarde in 2050 meer dan 9 miljard bewoners heeft. En ruim voor 2100 (vermoedelijk 2083) zal het aantal bewoners zijn gestegen naar 10 miljard.
Let op, de video is Engelstalig. Vergeet niet de ondertiteling aan te zetten.
Opdracht
Zet de groei van de bevolking uit in een grafiek. Op de x-as zet je de jaartallen, op de y-as de bevolking. Begin met het jaar 1810 en eindig met 2083. Gebruik de gegevens uit de tekst hierboven. Wat valt op aan het tempo van de bevolkingsgroei?
Stap2 (1)
De wereld in het jaar 2050...
Welke gevolgen de groei van de wereldbevolking zal hebben en hoe dat zal uitpakken in 2050, dat weet natuurlijk nog niemand. En de deskundigen die proberen een goede voorspelling te maken, zijn verdeeld in hun mening.
Er zijn wetenschappers die denken dat veel mensen zullen sterven ten gevolge van honger, ziekte en oorlog. Anderen, zoals Rosling (video van stap 1), zijn optimistischer over de ontwikkelingen en denken dat het mee kan vallen.
Economische gevolgen
Het bevolkingscijfer in Europa daalt. De bevolking op het Afrikaanse continent zal de komende 40 jaar verdubbelen. In 2050 zullen er rond de 2 miljard Afrikanen zijn. Er zijn economen die voorspellen dat Afrika deze groei economisch gezien niet aankan. De kans bestaat dat de inwoners van de armste landen in Afrika nog armer worden en dat, ook met steun van het rijke westen, de problemen niet zijn op te vangen. Maar niet alleen Afrika gaat economisch zware tijden tegemoet, ook India en China zullen steeds meer economische problemen ondervinden.
Lees nu verder op de volgende pagina.
Stap2 (2)
Andere wetenschappers zijn minder pessimistisch. Het is zo dat de minst ontwikkelde landen het hardst groeien, maar ook op het Afrikaanse continent stijgt de welvaart. Stijging van welvaart heeft gevolgen voor gezondheidszorg, onderwijs, voeding, enzovoort. De zuigelingensterfte neemt af en daarmee de noodzaak veel kinderen te hebben. De invloed van religie neemt af en dat heeft weer gevolgen voor abortus en anticonceptie. Kortom, het gevolg van welvaartsstijging is altijd een daling van het geboortecijfer.
In de video in stap 1 durft Hans Rosling de stelling aan dat alleen als we er in slagen de kindersterfte terug te dringen, de groei van de wereldbevolking zal afvlakken.
Vraag
Leg uit hoe het kan dat de groei van de wereldbevolking kan afvlakken als we er in slagen de kindersterfte terug te dringen, als we meer mensen in leven kunnen houden.
Stap3 (1)
Ecologische voetafdruk
Met de term ecologische voetafdruk of mondiale voetafdruk wordt bedoeld het totale oppervlak aan grond en water dat ieder van ons nodig heeft voor zijn totale consumptie. Alles wat je eet, aan kleding draagt, aan elektrische apparaten aanschaft, aan vervoer besteedt, aan schoolmaterialen, aan uitgaan, enzovoort, enzovoort wordt omgerekend naar de oppervlakte die nodig is om al die producten te maken.
In de ecologische voetafdruk is bijvoorbeeld:
- de katoenconsumptie omgerekend naar het totale oppervlak landbouwgrond;
- de papierconsumptie omgerekend naar het daarvoor benodigde oppervlak bosgrond;
- de consumptie van vlees, zuivel, wol en leer omgerekend naar weidegrond;
- de visconsumptie omgerekend naar het oppervlak viswater en
- de bebouwde grond omgerekend naar oppervlakte (niet alleen het eigen huis, maar ook infrastructuur, kantoorpanden, scholen, winkels, publieke voorzieningen, enzovoort)
- de CO2-uitstoot (door elektriciteitsopwekking, verwarming en vervoer) omgerekend naar de hoeveelheid bos die nodig is om die CO2 weer uit de lucht te halen.
Stap3 (2)
Met de voetafdruk kun je consumptiegedrag of leefstijl van mensen en groepen op de wereld met elkaar vergelijken. Zo gebruikt een zelfvoorzienende boer in een ontwikkelingsland vaak niet meer dan een stukje weidegrond voor een paar schapen en een moestuin, terwijl hij voor drinkwater en wassen waarschijnlijk genoeg heeft aan een beek of pomp.
Jij en jouw klasgenoten hebben een veel grotere ecologische voetafdruk. Het consumptiepatroon van de gemiddelde West-Europeaan ligt veel hoger dan dat van de gemiddelde Aziaat of Afrikaan. Wij leggen individueel een veel groter beslag op de beschikbare ruimte omdat onze consumptie veel hoger ligt.
Als we de beschikbare ruimte eerlijk zouden verdelen én de aarde de gelegenheid zouden geven zichzelf te herstellen, dan is er voor iedereen 1,8 hectare beschikbaar. We gebruiken nu per aardbewoner 2,7 hectare. Een gemiddelde Nederlander gebruikt zelfs iets meer dan 6 hectare. Op dit moment hebben we anderhalve aarde nodig om te produceren wat we in één jaar gebruiken. Dat betekent dat we de voorraden aan het uitputten zijn. We vragen meer van de aarde dan ze op termijn kan bieden. Dat heeft gevolgen voor volgende generaties, onze kinderen en kleinkinderen. Zij erven een aarde die hen minder goed kan voorzien van wat ze nodig hebben.
Lees verder op de volgende pagina.
Stap3 (3)
Een van de grote kwesties is het vraagstuk van de energie. We maken de fossiele brandstoffen olie en gas in snel tempo op. Raken we in de problemen of hebben we voldoende tijd om over te schakelen op alternatieven. Kunnen we fossiele brandstoffen vervangen door zonne-energie, waterkracht, windenergie en andere duurzame energiebronnen.
Een ander vraagstuk betreft ons eten. Hebben we, als we met 9 of met 10 miljard zijn, nog voldoende voedsel. En hoe gaan we dat dan regelen? Op dit moment lukt het al niet om iedereen te eten te geven. Veel mensen lijden honger of zijn ondervoed. Deskundigen houden het erop dat het moet kunnen. Zo zegt oud-minister van landbouw Gerda Verburg (CDA) tijdens een radio uitzending dat ”er nu en in het jaar 2050 meer dan voldoende voedsel is om alle mensen te voorzien van voedsel”. Honger heeft, volgens de oud-politica, andere oorzaken. Zowel aan landbouwtechniek als op het vlak van logistiek en distributie valt veel te verbeteren.
Vraag
Waardoor heeft België zo’n grote ecologische voetafdruk? Wat denk je, heb jij persoonlijk een grote ecologische voetafdruk? Als je niet zeker bent, doe dan de voetafdruktest . Hoe zou je jouw ecologische voetafdruk kleiner kunnen maken?
Stap4 (1)
Met z’n allen naar de stad
Wereldwijd gaan er steeds meer mensen in steden wonen. Als er ergens welvaart en werkgelegenheid is, dan is dat in de stad. De urbanisatiegraad, dat is het percentage van de bevolking dat in de steden woont, is in ontwikkelingslanden het laagst. Maar het urbanisatietempo, de snelheid waarmee de stedelijke bevolking groeit, ligt er veel hoger dan in de welvarende landen. Hierdoor zal in ontwikkelingslanden de urbanisatiegraad snel stijgen.
In de meeste ontwikkelingslanden zijn, net als in westerse landen, door de snelle groei nu al primate cities ontstaan. Een primate city is een stad die wat het economische, politieke en culturele belang betreft en qua inwonertal ver- en veruit groter is dan de andere steden in het land of de regio. Het zijn de meest vooraanstaande steden, megasteden.
Meestal is zo’n stad de hoofdstad van het land, met een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven en mensen. Denk hierbij aan Bangkok, Caïro, Jakarta, Mumbai, Shanghai, Rio de Janeiro of Mexico City. Bedrijven geven vaak de voorkeur aan deze megasteden en daardoor trekken meer en meer mensen er naar toe.
Lees verder op de volgende pagina.
Stap4 (2)
Het zet de leefbaarheid in megasteden onder druk. Ze worden te vol en de smog is vaak ondraaglijk. Bovendien wordt de grond om huizen te bouwen steeds schaarser en de grondprijs steeds hoger.
Hierdoor komen migranten van het platteland vaak in krottenwijken terecht. De grondschaarste leidt ook tot steeds meer hoogbouw.
Opdracht
Wat denk je, heeft Nederland op dit moment een Primate City?
Een stad die qua omvang en qua belang overal ruim bovenuit steekt?
Zo ja, welke stad is dat? Zo nee, waarom niet? Was dat vroeger anders?
Stap5
Eindproduct
Jullie maken een krant alsof je in het jaar 2050 leeft. Met de artikelen en afbeeldingen in deze krant laat je zien hoe jij denkt dat de wereld er op dat moment uitziet. De vraag is dus of het allemaal meeviel uiteindelijk of niet? Kon de aarde de bevolkingsgroei aan of niet? Hoe is het energievraagstuk opgelost? Hoe wonen mensen? Is er voldoende eten? Is dat van voldoende kwaliteit? Blijft er nog voldoende aarde over voor de volgende generaties? Enzovoort.
Jullie krant voldoet in ieder geval aan de volgende punten:
- De krant bestaat uit minimaal 2 A4-tjes
- Er staan minimaal 6 artikelen van minstens 10 regels (lettergrootte 10 of 11).
- Je besteedt in ieder geval aandacht aan de onderwerpen: voedsel, energie, ontwikkelingslanden, primate cities, krottenwijken, fossiele brandstoffen, economie en ecologische voetafdruk.
- Jullie zorgen voor illustraties.
Klaar?
Laat het eindproduct beoordelen door jullie docent.
