Het centrale zenuwstelsel (CZS) wordt onderverdeeld in:
- Hersenen
- Ruggenmerg
Voor beide onderdelen zijn thema's uitgewerkt. Telkens is de leerstof aan gegeven en de andere linkjes en leermiddelen die je kunt gebruiken voor het maken van de opdrachten.
Een mooi overzicht van het zenuwstelsel wordt gegeven in Bioplek (zie link).
Bekijk een preparaat van het ruggenmerg van de mens onder de microscoop.
Zoek de volgende onderdelen, geef de plaats van de onderdelen aan in onderstaande afbeelding van het ruggenmerg en beantwoord de vragen
Grijze stof
Witte stof
Centrale kanaal
Ventrale groeve
Motorische neuronen (zoek met de microscoop een goed voorbeeld van een axon op)
Ruggenmergvliezen (de “meninges”; gemaakt van stevig bindweefsel, dus blauw gekleurd in het preparaat; er zijn er 3 !!)
VRAGEN:
Dwarslaesies
Het ruggenmerg is een verzameling van miljarden zenuwbanen van en naar de hersenen. Tussen de wervels verlaten vertakkingen het ruggenmerg: aan linker- en rechterzijde, en zowel aan de voor- als aan de achterzijde (zie model ruggenmerg). Die vertakkingen bevatten motorische en/of sensorische zenuwbanen van en naar de organen.
Laesie betekent ‘beschadiging’: bij een dwarslaesie is het ruggenmerg beschadigd.
Signalen vanuit de hersenen bereiken dan de ruggenmergzenuwen onder de beschadiging niet meer, waardoor je bijv. niet meer goed kunt lopen, maar andersom krijgen de hersenen geen sensorische informatie meer van organen die geïnnerveerd worden onder die laesie.
Ook andere functies in het lichaam zijn verstoord. De aard en plaats van de beschadiging bij een dwarslaesie bepaalt daarbij tot op welke hoogte van het lichaam er functieverlies is (zie de figuur hieronder). Bij een cervicale (halswervels) dwarslaesie vallen er veel meer functies uit dan bij een lumbale (lendenwervels) of thoracale (borstwervels) dwarslaesie.
Oorzaken van dwarslaesies
Een dwarslaesie wordt vaak veroorzaakt door een ongeluk, waarbij de wervelkolom breekt of verbrijzelt en er botdelen in of tegen het ruggenmerg terechtkomen. Ook door ziekte kan het ruggenmerg beschadigen, bijvoorbeeld door een ontsteking, gezwel, bloeding of infarct, waarbij de doorbloeding tijdelijk stagneert en er zenuwweefsel afsterft.
Maak de onderstaande vragen.
Je hebt daarvoor de afbeelding over de ruggenmergzenuwen nodig.
Ruggenmergzenuwen
Epiduraal anestesie (de "ruggenprik")
Het ruggenmerg (en ook de Hersenen !) is omgeven door 3 vliezen (zie ook afbeelding):
Dura Mater
Het buitenste, harde glanzende hersenvlies. In de schedel is deze met het schedeldak vergroeid. In het wervelkanaal is er nog de epidurale ruimte: een ruimte gevuld met losmazig bindweefsel, vet en venen tussen het botvlies en de Dura Mater.
Arachnoïdea
Het middelste, zachte hersenvlies, ook wel het spinnenwebvlies genoemd.
Pia Mater
Het binnenste vlies, dat de plooien van het zenuwweefsel volgt. In de ruimte tussen de Pia Mater en het Arachnoïdea bevindt zich het hersenvocht. Dit vocht bevindt zich in de hersenen, maar dus ook in het ruggenmerg.
Ruggenmergvliezen
Epidurale anesthesie gaat anders dan spinale anesthesie: bij spinale anesthesie gaat de naald door de Dura Mater heen, bij de Epidurale Anesthesie niet, en wordt de vloeistof in de ruimte tussen Dura Mater en het botvlies gespoten.
Er zijn hierbij een aantal mogelijkheden:
Er wordt een katheter via de naald ingebracht. Medicatie kan dan permanent worden toegediend.
Er wordt medicatie via de naald gespoten, meestal als pijnbestrijding.
Vroeger gebeurden alle keizersneden onder algemene narcose. Tegenwoordig gebeurt dit bijna altijd met epidurale anesthesie of spinale anesthesie, waarbij het onderlichaam van de moeder volledig verdoofd is.
De filmpjes laten je het volgende zien:
- een animatie van een Ruggenprik
- echte beelden van een Ruggenprik, met nog wat commentaar over de risico's.
Maak daarna de opdrachten over Epiduraal Anesthesie.
Epiduraal anesthesie
Naalden epiduraal anesthesie
Epiduraal anesthesie bij bevalling - animatie
Epiduraal anesthesie - echte beelden
De hersenen
Leerstof:
BvJ 5V: blz. 86-90
BINAS: 88C
Model van de hersenen
DVD: “Epilepsie” www.Bioplek.org (animaties Bovenbouw)
Hersenen bestaan uit miljarden hersencellen, die voortdurend boodschappen aan elkaar doorgeven via een systeem van impulsen en synapsen. Soms wordt dit systeem verstoord, net als gevolg een plotselinge en overmatige ontlading van (groepen) hersencellen, te vergelijken met een soort kortsluiting. Die uit zich dan in een epileptische aanval.
Met een EEG (elektro-encefalogram), waarmee de elektrische activiteit van de hersenen wordt onderzocht, zie je dan een soort “elektrische storm” in de hersenen: zie afbeelding.
EEG Epileptische aanval
Een aanval kan zich op verschillende manieren uiten. Dit is afhankelijk van het gebied van de hersenen waar op dat moment de overmatige ontlading plaatsvindt en hoe groot dat gebied is. Iemand kan vallen, schokken, vreemde bewegingen maken, iets vreemds ruiken of even afwezig zijn. Wanneer er geen aanval is, functioneren de hersenen van iemand met epilepsie meestal net zoals die van ieder ander. Er is dan niets aan hem of haar te merken.
Oorzaken van epilepsie
- Epilepsie kan ontstaan als gevolg van een tekort aan zuurstof in de hersenen, bijvoorbeeld voor of tijdens de geboorte. Maar ook na hersenletsel door een ongeval.
- stofwisselingsstoornissen in de hersencellen, een stofwisselingsziekte.
- Hersenvliesontsteking
- CVA (hersenbloeding/infarct)
- Chronisch overmatig alcohol- en drugsgebruik.
- Hersentumoren
- Bepaalde psychofarmaca (medicijnen die in de psychiatrie worden gebruikt)
Triggers voor een epileptische aanval zijn o.a.:
overmatig alcoholgebruik, grote spanningen/emoties, slaapgebrek, voor en tijdens de menstruatie (hormonale veranderingen), sterke wisselingen van temperatuur (bijv. koorts).
Een erg rigoureuze behandeling tegen ernstige epilepsie is het doorsnijden van het Corpus Callosum (=hersenbalk) in de hersenen: de “hersenstorm” kan zich niet meer van de ene naar de andere hersenhelft uitbreiden. Dit heeft natuurlijk grote bijwerkingen.
Lees het volgende stuk over een onderzoek door ene Sperry:
Hersencentra
De projectie van de lichaamsdelen op de primaire sensorische centra (zie ook BINAS 88C) kan ook weergegeven worden met het volgende mannetje:
Wanneer als gevolg van hersenletsel (bijv. door een CVA) een of meer onderdelen van het taalgebruik niet meer goed functioneren, noemt men dat afasie (a = niet; fasie = spreken). Dat betekent dat iemand niet meer kan zeggen wat hij wil. De mate van afasie is o.a. afhankelijk van de plaats van het hersenletsel, het vroegere taalvermogen en iemands persoonlijkheid. Sommige mensen met afasie kunnen wel goed taal begrijpen, maar hebben moeite met het vinden van de juiste woorden of met het bouwen van zinnen. Anderen spreken juist wel veel, maar wat zij zeggen is niet of moeilijk te begrijpen: deze mensen hebben problemen met het begrip van taal. Let wel: iemand met afasie beschikt over het algemeen nog wel over zijn volledige intellectuele capaciteiten!
Het arrangement Het Centrale Zenuwstelsel is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Harro Reeders
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2015-10-19 11:28:45
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
