Mensen hebben miljoenen jaren geleefd als jagers-verzamelaars.
Ongeveer 11.000 jaar geleden waren de omstandigheden gunstig om zelf voedsel te verbouwen. Er ontstond landbouw.
Bekijk de video over het ontstaan van de landbouw, over jagers-voedselverzamelaars.
Wat kan ik straks?
Leerdoelen
Aan het eind van deze opdracht kun je:
beschrijven wat wordt bedoeld met de 'agrarische revolutie'.
noemen waar en wanneer de eerste landbouwnederzettingen ontstonden.
minimaal twee verschillen noemen in de levenswijze tussen jagers-verzamelaars en boeren.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
De activiteiten in deze opdracht dragen bij tot het volgende leerdoel:
Je kunt omschrijven hoe de verandering van een nomadisch bestaan naar landbouwer is gegaan.
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest in de Kennisbank over het ontstaan van de landbouw. Je maakt een oefening.
Stap 2
Je leest wanneer de eerste nederzettingen ontstonden. Je bekijkt een afbeelding en combineert jaartallen en kleuren van nederzettingen in een oefening.
Stap 3
Je leest wanneer landbouwers vee gingen houden en waarvoor de dieren gebruikt werden. Je maakt een oefening.
Stap 4
Je maakt een schema met de verschillen in levensstijlen tussen boeren en jagers-verzamelaars.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippen
De begrippen gaan over het ontstaan van de landbouw.
Eindopdracht
+
Je maakt het schema met informatie over levensstijlen boeren/jagers-verzamelaars af. Je bespreekt en vergelijkt het met het schema van een klasgenoot.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Geen bijzonderheden.
Tijd
Voor deze opdracht hebben jullie ongeveer 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Jagers-verzamelaars
Mensen hebben miljoenen jaren geleefd als jagers-verzamelaars.
De ontwikkeling van de landbouw is pas heel laat op gang gekomen.
Voor deze opdracht maak je gebruik van het onderdeel ‘Landbouw en landbouwsamenlevingen’ uit de Kennisbank Geschiedenis.
Lees de informatie door en bekijk ook de video's in de Kennisbank.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Pas toen de ijstijden voorbij waren en de aarde opwarmde, begon men eerst in het Midden Oosten en daarna, zo rond 4000 vóór onze jaartelling, ook in Europa dieren te houden (veeteelt) en gewassen te verbouwen (landbouw).
Dit had tot gevolg dat de mensen in vaste nederzettingen gingen wonen.
In de Kennisbank heb je gelezen dat er ook op andere plaatsen landbouwnederzettingen ontstonden.
Maak de volgende oefening.
Stap 3: Het houden van dieren
Landbouwers in die tijd gingen ook dieren houden.
De dieren werden ingezet voor het werk rondom de nederzetting.
Lees de pagina over het houden van dieren in de Kennisbank.
Agrarische Revolutie
De Agrarische Revolutie is de overgang van het nomadisch bestaan van jagers-verzamelaars naar het boerenbestaan.
Landbouw/veeteelt
Mensen gaan hun eigen voedsel produceren: het verbouwen van granen (landbouw) en het temmen van vee (veeteelt).
Aardewerk
Wonen op één plaats in een boerderij roept de behoefte op aan aardewerk: potten, bekers, schalen en kommen gemaakt van klei of leem.
Grafgiften/Hiernamaals
De doden krijgen in hun graf giften mee: grafgiften. Dat wijst op een geloof in een leven na de dood in een soort hemel, het hiernamaals.
Bandkeramiekers
De eerste boeren in de Lage Landen waren de Bandkeramiekers (5300-4900 v.Chr.) Zij vestigden zich op de lössgronden in Limburg. Hun aardewerk was versierd met banden.
Trechterbekercultuur
Een kenmerkende, veel voorkomende pot bij de Hunebedbouwers is de Trechterbeker. Daarom heet hun cultuur ook wel de Trechterbekercultuur.
Hunebedden
Hunebedden werden gemaakt van grote zwerfkeien. Eronder lagen de doden begraven.
Eindopdracht: Schema
Je gaat de opdracht afronden.
Open het (Google-)schema uit stap 4.
Voeg de volgende vragen toe aan het schema en beantwoord ze:
Wanneer ontstonden de eerste landbouwgemeenschappen?
Waar ontstonden de eerste landbouwgemeenschappen?
Kijk in de gereedschapskist hoe je het schema vorm kunt geven.
Vergelijk jouw schema met dat van een klasgenoot.
Hebben jullie verschillende antwoorden? Bespreek de antwoorden en pas het schema eventueel nog aan.
Klaar?
Laat het schema en de antwoorden op de vragen beoordelen door je docent.
Hij/zij zal daarbij letten op:
Inhoud: zijn de antwoorden juist? Wordt het verschil in levenswijze tussen boeren en jagers/verzamelaars duidelijk aangegeven? Vormgeving: ziet de tabel er netjes uit? Bevat deze geen taalfouten?
Een tabel of schema is een manier om gegevens in beeld te brengen, op zo’n manier dat het er overzichtelijk uit ziet.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Gaf de video je een goede indruk over de inhoud van deze opdracht?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je uitleggen waarom de eerste landbouwnederzettingen in het Midden-Oosten ontstonden?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Had je voldoende tijd het schema af te maken en te bespreken met je klasgenoot?
Inhoud
Wist je al veel over de agrarische revolutie en het ontstaan van de landbouw?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Heb je in je schema duidelijk de verschillen tussen boeren en jagers-verzamelaars kunnen uitleggen?
Het arrangement Opdracht: Ontstaan landbouw - vmbo12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze opdracht hoort bij het thema 'Wonen', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Mens en Maatschappij voor vmbo-12. De verandering van een nomadisch bestaan naar het bestaan als boer, ook wel de 'agrarische revolutie genoemd', is een belangrijk omslagpunt in onze geschiedenis. In deze opdracht leer je meer over het ontstaan van landbouwsamenlevingen en de levenswijze van deze mensen. Om de opdracht af te sluiten wordt een schema gemaakt met verschillende vragen over landbouwgemeenschappen.
aardewerk, agrarische revolutie, arrangeerbaar, hunebedden, landbouwnederzettingen, levenswijze, mens en maatschappij, ontstaan landbouww, vmbo-12, wonen
Opdracht: Ontstaan landbouw - vmbo12
nl
VO-content
2019-10-02 09:01:40
Deze opdracht hoort bij het thema 'Wonen', en is onderdeel van de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor Mens en Maatschappij voor vmbo-12. De verandering van een nomadisch bestaan naar het bestaan als boer, ook wel de 'agrarische revolutie genoemd', is een belangrijk omslagpunt in onze geschiedenis. In deze opdracht leer je meer over het ontstaan van landbouwsamenlevingen en de levenswijze van deze mensen. Om de opdracht af te sluiten wordt een schema gemaakt met verschillende vragen over landbouwgemeenschappen.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Jagers-verzamelaars
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Mensen hebben miljoenen jaren geleefd als jagers-verzamelaars.
Leerdoelen
Benodigdheden
Mensen hebben miljoenen jaren geleefd als jagers-verzamelaars.
Landbouwers in die tijd gingen ook dieren houden.
Intro
