Ruiken en proeven doe je elke dag. Maar wist je dat je daarvoor ook je ogen gebruikt?
Kijk maar eens naar de erwtjes in de peul op de afbeelding.
Als je moest kiezen, kies je waarschijnlijk voor de groene.
Je hersenen koppelen een erwtje automatisch aan groen in plaats van de andere kleuren.
Eten heeft dus niet alleen met ruiken en proeven te maken, maar ook met je ogen en dus ook je hersenen!
In deze module gaan we het hebben over ruiken en proeven.
Wat ga ik leren?
Na deze module kun je:
aangeven welke organen een rol spelen bij het proeven.
de onderdelen van het reukzintuig benoemen en de functie van ieder onderdeel beschrijven.
de werking van de neus omschrijven.
de onderdelen van het smaakzintuig benoemen en van ieder onderdeel de functie beschrijven.
de werking van het smaakzintuig omschrijven.
aangeven welke smaken de tong kan waarnemen.
Wat ga ik doen?
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je bestudeert het Kennisbankitem dat past bij dit onderdeel en test je kennis.
Stap 2
Bekijk de video over Speurhonden en beantwoord de vragen.
Stap 3
Je leert welke 5 smaken er zijn en doet het onderzoek 'Hoe goed kun je proeven' en maak van het onderzoek een verslag.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippenlijst bij deze module.
Examenopgaven
Je maakt een aantal examenopgaven die passen bij dit onderwerp.
Terugkijken
Terugkijken op de module.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 1 à 2 lesuren nodig.
Aan de slag
Stap 1: Kennisbank
Proeven doe je met je tong, maar niet alleen met je tong.
Ook je reukzintuig speelt daarbij een belangrijke rol.
Bestudeer uit de Kennisbank biologie het onderdeel 'Ruiken en proeven'.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bij honden is de reuk het meest ontwikkelde zintuig.
Honden gebruiken de neus bij het volgen van een spoor of het opsporen van bepaalde voorwerpen.
Dit filmpje gaat over het werk van speurhonden van de politie.
Bekijk de video en beantwoord daarna de vragen.
Stap 3: Vijf smaken
De zintuigcellen in de smaakknopjes kunnen vijf soorten smaakstoffen waarnemen:
zoet, zuur, zout, bitter en umami.
Als je eet en drinkt lossen de smaakstoffen gedeeltelijk op in het speeksel. Ze komen in contact met de smaakknopjes. Via de zenuwen gaan er impulsen van de zintuigcellen naar de hersenen en zo wordt het mogelijk om een smaak te proeven.
Ga aan de slag in tweetallen.
Suiker is een zoete smaak die je waarneemt met de smaakzintuigen die in je tong zitten.
Je maakt zelf een verdunningsreeks van zes oplossingen met een afnemende concentratie suiker.
Je onderzoekt bij welke concentratie je geen suiker meer proeft.
Onderzoek: Hoe goed kun je proeven?
Download de onderzoeksopzet Hoe goed kun je proeven?. Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...) of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees de onderzoeksopzet een keer helemaal door.
Maak gebruik van de informatie in de Gereedschapskist.
Zoek de benodigdheden bij elkaar.
Voer het onderzoek uit zoals beschreven onder de werkwijze.
Maak het onderzoeksverslag.
Beoordeel eerst samen het onderzoeksverslag.
Laat het verslag vervolgens beoordelen door jullie docent.
Schrijf je een verslag van een onderzoek voor biologie of NaSk, dan wordt dit een natuurwetenschappelijk verslag genoemd. Het is hierbij vooral belangrijk dat het doel van je onderzoek en de manier waarop je het uitvoert zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven. Het schrijven van zo’n verslag gebeurt in verschillende stappen.
Afronding
Begrippenlijst
Hier vind je de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
Reukzintuig
Een zintuig; orgaan met reukzintuigcellen die geuren kunnen waarnemen, waardoor je kunt ruiken'.
Neusholte
Onderdeel van het ademhalingsstelsel.
Neusslijmvlies
Laagje slijm dat de neusholte bedekt en waarin de geurstoffen oplossen die via het neusgat de holte binnenkomen.
Smaakzintuig
Een zintuig; orgaan met smaakzintuigcellen die smaken kunnen waarnemen, waardoor je kunt proeven. Er zijn vijf smaken: zout, zuur, zoet, bitter en unami.
Proeven
Het waarnemen van smaken met een tong (smaakzintuig).
Smaakstoffen
Er zijn vijf soorten smaakstoffen; zoet, zuur, zout, bitter en umami.
Speeksel
Verteringssap, aangemaakt in speekselklieren; bestaat uit water, slijm en enzymen voor de vertering.
Ruiken
Het waarnemen van geur met een neus (reukzintuig).
Reukharen
Kleine, dunne haartjes in de neus. Reukharen kunnen geurstoffen waarnemen die zijn opgelost in het reukslijmvlies.
Groef
Ruimte op de tong waarin de opgeloste vloeistof stroomt.
Smaakknopje
Kan prikkels omzetten in impulsen. De impulsen gaan via zenuwen naar het centrale zenuwstelsel.
Zenuw
Geeft impulsen door naar de hersenen.
Zintuigcel
Kan prikkels omzetten in impulsen. De impulsen gaan via zenuwen naar het centrale zenuwstelsel.
Examenopgaven
Je hebt in deze module veel theorie bestudeerd en veel opdrachten gemaakt.
In de afsluiting ga je aan de slag met examenvragen over dit onderwerp. Lees eerst de tips.
Het arrangement Ruiken en proeven vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vmbo kgt leerjaar 3. Dit is thema ’Vleermuizen'. Het onderwerp van deze les is: ruiken en proeven.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vmbo kgt leerjaar 3. Dit is thema ’Vleermuizen'. Het onderwerp van deze les is: ruiken en proeven.
Ruiken en proeven doe je elke dag. Maar wist je dat je daarvoor ook je ogen gebruikt?
Na deze module kun je:
Proeven doe je met je tong, maar niet alleen met je tong.
Bij honden is de reuk het meest ontwikkelde zintuig.
Download de onderzoeksopzet 
Kan ik wat ik moet kunnen?
