Cellen
Veel mensen willen graag kinderen. Die kinderwens komt gelukkig heel vaak uit en de meeste kinderen die geboren worden zijn gezond. Maar soms zijn ouders drager van een erfelijke afwijking, die kan leiden tot de geboorte van een kind met een ernstige ziekte (zoals spierdystrofie of taaislijmziekte).
In de cellen van de ouders (bijvoorbeeld in wangslijmvlies cellen of witte bloedlichaampjes) kan de aanwezigheid van zo’n afwijkend gen worden vastgesteld. Het afwijkende gen kan dan ook voorkomen in de eicellen of de zaadcellen en kan daarmee worden doorgegeven aan het embryo.
In het filmpje kun je zien hoe een cel van het embryo wordt weggehaald om te worden onderzocht.
In deze module werk je aan 7 stappen.
Het resultaat van stap 2 bewaar je in je portfolio.
Het resultaat van stap 4, 5, 6 en 7 laat je aftekenen/beoordelen door je docent.
Wat ga ik leren?
Na het afronden van deze module kun je:
de organisatieniveaus binnen de biologie benoemen
zelfstandig werken met een microscoop en microscopische tekeningen maken
een schematische tekening van een plantencel maken en de onderdelen benoemen.
Voor een eventuele zwangerschap kunnen wetenschappers al controleren of er sprake is van genetische afwijkingen. Deze stap gaat over pregenetische screening.
Stap 2
Voor elk niveau van bestuderen is een aparte maataanduiding. Daarover leer je in deze stap.
Stap 3
Als je je lichaam bekijkt van buiten naar binnen wordt alles steeds kleiner en moeilijker te zien. In deze stap ga je via je huid naar binnen tot in de kleinste cellen.
Stap 4
In de onderbouw heb je al een aantal keer met een microscoop gewerkt. Maar wat weet je nog van een microscoop?
Stap 5
Er zijn verschillende typen microscopen. In deze stap maak je kennis met verschillende soorten en ga je op zoek naar heel gedetailleerde afbeeldingen!
Stap 6
Je voert een practicum uit met haren.
Stap 7
Je voert een practicum uit met een blaadje waterpest.
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Je bestudeert cellen op verschillende niveaus.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 8 SLU nodig.
Aan de slag
Stap 1: Pregenetische screening
Opdracht 1 Pregenetische screening
In de intro heb je een korte video gezien.
Beantwoord de vragen.
De techniek van dit onderzoek leek veelbelovend.
Toch vallen de resultaten tegen.
Lees het volgende fragment:
Noteer de antwoorden op de volgende vragen in een document.
Noteer de opzet van het onderzoek.
Bereken het percentage vrouwen dat na de vruchtbaarheidsbehandelingen een kind kreeg in de beide onderzoeksgroepen.
Vind jij dat de toepasbaarheid van PGS verder moet worden onderzocht?
Noteer je argumenten en bespreek je argumenten met enkele klasgenoten.
Vat kort samen waardoor pregenetische screening mogelijk is en lever deze samenvatting en je antwoord van de vorige vraag in bij je docent. Je docent let op de juistheid van de antwoorden en de netheid van je document.
Stap 2: Klein, kleiner, kleinst
Klein, kleiner, kleinst
Bestudeer van de kennisbank het stuk ‘Algemene bouw’ en maak daarna de opgave.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Werken met een microscoop
In de onderbouw heb je al een aantal keer met een microscoop gewerkt. Maar wat weet je nog van een microscoop? Maak voor je verdergaat met deze stap eerst de oefening.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Leren werken met het microscoop
In een kort practicum herhaal je het werken met de microscoop.
Je gaat aan de slag met drie oefeningen:
Beeldvorming
Gezichtsveld
Diepte
Laat het werkblad aftekenen door de docent of TOA.
Stap 5: Kleine en grote microscopen
Kleine en grote microscopen
Wil je weten hoe de allereerste microscoop werkte?
Bekijk de volgende video van SchoolTV over Antoni van Leeuwenhoek en zijn microscoop.
Het lensje van de microscoop van Van Leeuwenhoek zou je zelf kunnen maken.
Maar je kunt ook zelf met een elektronenmicroscoop werken.
Kijk naar de volgende twee video's over de elektronenmiscroscoop. De tweede video is in het Engels.
Op internet zijn ontzettend veel verschillende afbeeldingen van objecten onder een elektronenmicroscoop te vinden.
Ga op zoek naar een afbeelding van een object onder de elektronenmicroscoop. Dit kan een mensenhaar zijn, een dier, een... aan jou de keus.
Maak schermafbeeldingen en verwerk in een kort verslag wat je ziet en wat je opvalt.
Benoem ook wat het verschil/voordeel is van een afbeelding van dit object onder een elektronenmicroscoop ten opzichte van een lichtmicroscoop.
Laat je verslag beoordelen door je docent/TOA.
Hij/zij let op:
er wordt duidelijk vermeld om welk object het gaat.
er is een duidelijke schermafbeelding in het verslag opgenomen.
het verschil en de voordelen ten opzichte van een lichtmicroscoop worden benoemd.
het geheel is netjes vormgegeven.
Stap 6: Onderzoek aan haren
Onderzoek aan haren
Je bekijkt eerst enkele eenvoudige preparaten.
Daarvoor heb je de volgende kennis nodig:
Bestudeer:
Met een schematische tekening kun je iets duidelijk weergeven. In tegenstelling tot natuurgetrouwe tekeningen bevat een schematische tekening weinig details.
Model van een plantencel (indien aanwezig op school)
Microscoop
Prepareermateriaal
Tekenmateriaal
Waterpest
Werkwijze:
Maak één of meerdere preparaten van waterpest en bekijk de cellen met de microscoop.
Maak aantekeningen en biologische tekeningen tijden het practicum.
Laat het werkblad aftekenen door de docent of TOA.
Met een schematische tekening kun je iets duidelijk weergeven. In tegenstelling tot natuurgetrouwe tekeningen bevat een schematische tekening weinig details.
Afronding
Werk hierbij in tweetallen.
Bekijk de video en ontdek de niveaus van 100 tot 10-10.
Zoek het niveau van:
organisme
orgaan
weefsel
cel
Noteer van elk niveau hoeveel maal het beeld vergroot is.
We begonnen deze module met genetische screening.
Op welk organisatieniveau wordt dit onderzoek gedaan?
Welke apparatuur moet men gebruiken voor dit onderzoek?
Welke vaardigheden heb je nodig om dit onderzoek goed te kunnen doen?
Wissel in de klas de antwoorden uit of bespreek je antwoorden met de docent.
Overleg met hem/haar wat de beoordelingseisen zijn.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 8 SLU met deze opdracht bezig geweest.
Heb je in die tijd alle stappen en practica helemaal kunnen uitvoeren?
Inhoud
Gedrag bestudeer je het best door er naar te kijken.
Wat vond je van de video's? Schrijf de titel van één video op die je heel goed vond.
En schrijf ook de naam op van een video die je heel slecht vond.
Eindopdracht
Is het gelukt om de verschillende niveaus in de video te vinden en hier de juiste maat van vergroting aan te koppelen? Zo niet, hoe hebben jullie dit opgelost?
Hoe verliep de samenwerking met je klasgenoot? Konden jullie de taken eerlijk verdelen?
Het arrangement Module: Microscopisch onderzoek - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Cellen'. Het onderwerp van deze les is: microscopisch onderzoek.
Na het afronden van deze module kun je:
de organisatieniveaus binnen de biologie benoemen
zelfstandig werken met een microscoop en microscopische tekeningen maken
een schematische tekening van een plantencel maken en de onderdelen benoemen.
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologische eenheid;
Biologie;
Cel;
Bouw en functie van cellen en celonderdelen;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Cellen'. Het onderwerp van deze les is: microscopisch onderzoek.
Na het afronden van deze module kun je:
de organisatieniveaus binnen de biologie benoemen
zelfstandig werken met een microscoop en microscopische tekeningen maken
een schematische tekening van een plantencel maken en de onderdelen benoemen.
Cellen
Opdracht 1 Pregenetische screening
Klein, kleiner, kleinst
Van cel tot stelsel
Werken met een microscoop
Kleine en grote microscopen
Onderzoek aan haren
Practicum onderzoek van haren
Onderzoek aan waterpest
Kan ik wat ik moet kunnen?
