Consultatiebureau
Het is een drukte van belang op het consultatiebureau.
Terwijl er ouders met hun kleine kinderen binnenkomen voor een inenting, vergaderen ergens anders de lactatiekundigen over allerlei vragen rond borstvoeding.
Hebben het vaccinatieprogramma en borstvoeding iets met elkaar te maken?
Op welke manier bestrijdt ons lichaam specifieke ziekteverwekkers? Dat zijn vragen die centraal staan in deze module.
Laten we eerst even kijken hoe een vaccinatie eigenlijk werkt. Ga daarna aan de slag met de rest van deze module.
Wat ga ik leren?
Je kunt
het verschil tussen specifieke en a-specifieke afweer uitleggen.
de werking van het natuurlijk afweersysteem beschrijven.
verband tussen borstvoeding en vaccinatie uitleggen.
het verschil tussen actieve en passieve immunisatie uitleggen.
de begrippen antigeen en antistof uitleggen en hun rol in een probleem rond de afweer uitleggen.
de belangrijkste onderdelen van het specifieke afweersysteem noemen.
uitleggen welke rol T- en B-cellen spelen bij de afweer.
Deelconcepten
Natuurlijke en kunstmatige immuniteit, actieve en passieve immuniteit, vaccinatie, antigenen en antistoffen, T- en B-cellen.
Wat ga ik doen?
Aan de slag
Stap
Inhoud
Stap 1
Je leest op welke manier je lichaam vanaf de geboorte al te maken heeft met het opbouwen van afweer.
Stap 2
Wat moet je doen als je door een slang wordt gebeten?
Stap 3
Laat jij je wel inenten? Waarom wel of niet en wat is het nut van inenten? Daarover gaat deze stap.
Stap 4
Tot nu toe heb je al heel veel kennis over immunologie verzameld. In deze stap kijken we hoe immuniteit tot stand komt.
Stap 5
Hoe reageert het lichaam op antigenen? Dat leer je in deze stap.
Afronding
Onderdeel
Kennisbank
Alle Kennisbankitems uit deze module.
Eindopdracht
Je maakt samen met je klas een poster waarin je begrippen uitlegt.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Tijd
Voor deze opdracht heb je 8 SLU nodig.
Aan de slag
Stap 1: Borstvoeding
Borstvoeding of toch maar de fles?
Je lichaam kan op verschillende manieren afweer tegen ziekteverwekkers opbouwen. Je noemt dat het opbouwen van afweer immunisatie.
Dat kan op natuurlijke en op een kunstmatige manier.
Natuurlijke immunisatie ontstaat doordat je afweerstoffen tegen bepaalde ziekteverwekkers krijgt.
Rollenspel
Een rollenspel (binnen- en buitenkring).
De binnenkring wordt gevormd door twee groepjes die om de beurt een rollenspel spelen.
De rest van de klas is de buitenkring. Zij zitten in een kring om het groepje dat het rollenspel speelt. Vraag in de klas om tenminste twee groepjes van drie vrijwilligers.
Elk groepje bestaat uit tenminste een:
Ouder (of twee ouders).
Lactatiekundige.
Iemand die het vaccinatieprogramma op het consultatiebureau verzorgt.
Spreek met elkaar en je docent af hoeveel voorbereidingstijd er nodig is.
De twee groepjes uit de binnenkring komen om de beurt bij elkaar om de voor- en nadelen van borstvoeding te bespreken.
De leerlingen in de buitenkring letten op:
uitvoering van de rol (blijft iemand in zijn/haar rol).
correctheid van de argumenten.
Het groepje dat volgens de buitenkring de beste argumenten heeft, noteert die argumenten en deelt deze met de klas op het (digi)bord of elo.
Zorg dat je de argumenten bewaart!
Stap 2: Tegengif
Slangenbeet, wat moet u doen? Als u door een slang gebeten bent, kan dit erg pijnlijk en ook gevaarlijk zijn. Helaas kan het dodelijk aflopen als het om een gifslang gaat. U moet met spoed naar het ziekenhuis. Vaak worden mensen in de natuur gebeten. Vooral in Azië en Afrika komen veel giftige slangen in de natuur voor.
In Nederland hebben we slechts een giftige slang in de natuur, en dat is de adder. Gelukkig gaat u niet snel dood door een beet van een adder, toch heeft u wel direct medische hulp nodig.
Actieve immunisatie
Vanaf je babytijd ben je aan aantal keren ingeënt tegen bepaalde gevaarlijke ziektes. Heel veel mensen krijgen jaarlijks de griepprik. Alle meisjes in ons land krijgen op een bepaalde leeftijd ook de mogelijkheid om zich te laten inenten tegen HPV.
Rijksvaccinatie
Het Rijksvaccinatie programma heeft het volgende doel:
De twaalf infectieziekten waartegen wordt ingeënt waren vroeger belangrijke doodsoorzaken bij kinderen. Dankzij vaccinatie komen deze infectieziekten in Nederland niet of nauwelijks meer voor. De Nederlandse overheid is van mening dat vaccinatie het beste en betrouwbaarste middel is om kinderen te beschermen tegen de gevolgen van deze infectieziekten. Daarom heeft ze in 1957 het Rijksvaccinatieprogramma ingesteld.
Binnen het programma krijgen kinderen prikken tegen 12 infectieziekten.
Kinderen worden ingeënt op de leeftijd van 0 tot 14 maanden en als ze 4, 9 en 14 jaar oud zijn. Meisjes worden daarnaast ingeënt tegen HPV in het jaar dat ze 13 jaar worden.
Bekijk de volgende video over de inenting tegen HPV. Bekijk ook een aantal van deze voorlichtingsfilmpjes van het RIVM. Je vindt ze hier.
Gebruik de informatie in de rest van deze stap.
Verdeel de klas in groepen.
Elke groep zoekt informatie over één van ziektes waartegen wordt ingeënt.
Beantwoord in die informatie tenminste de volgende vragen:
Wat is de volledige naam van de ziekte
Wie is de veroorzaker( bacterie/virus/..)
Waaruit bestaat het inenting protocol (leeftijd, aantal herhalingen)
Wat zijn de bijverschijnselen en contra-indicaties*.
* = redenen of omstandigheden om een bepaald medicijn of een handeling niet toe te passen.
Maak een tabel van de resultaten en deel de informatie met je klasgenoten.
Je kunt de volgende bronnen gebruiken:
Hoe komt immuniteit tot stand?
Tot nu toe heb je al heel veel kennis over immunologie verzameld.
In module 1 zijn de organen die voor de afweer belangrijk zijn al aan bod gekomen. Je gaat nu op celniveau kijken hoe afweer werkt. Een complex geheel waar we een paar zaken uitlichten.
Je maakt deze stap in tweetallen.
Lichaamsvreemd
Afweer berust op de herkenning van lichaamsvreemde cellen en stoffen.
Bij de specifieke afweer gaat het om het herkennen van eiwitmoleculen op de buitenkant van de ziekteverwekker.
Lees in de Kennisbank:
Antigeen
Wanneer een antigeen wordt omringd door specifieke antistoffen dan ontstaat het antigeen - antistof complex.
Bekijk de volgende video. De informatie kun je gebruiken voor het beantwoorden van de vragen onder de video.
Stap 5: Griep en tetanus
Griep en tetanus
De reactie van het lichaam op antigenen is nogal verschillend.
Virusdeeltjes, zoals bij de griep, die een cel infecteren krijgen een andere behandeling dan bacteriën die bijvoorbeeld tetanus veroorzaken. Die verschillen hebben ook te maken met de verschillen in bouw en leefwijze van bacteriën en virussen.
Maak samen met een klasgenoot een samenvatting van deze theorie van de kennisbank.
Leg daarin uit op welke manier de specifieke afweer van je lichaam reageert op een griepaanval en op een infectie met tetanus bacteriën. Vergelijk deze uitleg met dat van een ander tweetal.
Maak samen met de docent een overzicht dat iedereen in de klas kan leren en bewaar dit overzicht in je portfolio.
Afronding
Je gaat beginnen aan de afronding.
Je maakt als klas een poster waarin je alle begrippen die horen bij de specifieke afweer van je lichaam bij een aanval van virussen of bacteriën uitlegt. Leg met name de verschillen in aanval en specifieke afweer uit.
Maak de poster zo duidelijk dat je een verkleinde vorm op A4 kunt gebruiken bij het leren van de lesstof.
Beoordeling
Je docent let bij de beoordeling van de poster op:
Op een informatieve poster kun je laten zien wat de belangrijkste delen van de lesstof zijn. Ook kun je weergeven hoe bepaalde delen zich tot elkaar verhouden.
Terugkijken
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze module nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Ben je ongeveer 8 slu met deze module bezig geweest.
Heb je in deze tijd alle stappen kunnen doorlopen?
Inhoud
Hoe sta jij zelf tegenover vaccineren? Vind jij het een goed idee om je lichaam te beschermen tegen bepaalde ziekten of zie jij vaccineren misschien wel helemaal niet als bescherming maar juist als aanval op je lichaam? Heb je je mening hierover aangepast na het maken van deze module?
Eindopdracht
Deze eindopdracht maakte je met de hele klas. Het kan een uitdaging zijn om met zoveel klasgenoten tot eenzelfde mening te komen. Hoe verliep dit proces in jullie klas? Heb je het idee dat jouw inbreng voldoende was? Zo niet, wat had je kunnen doen om dit te veranderen?
Het arrangement Module: Haal jij ook een prik? - h45 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Afweer'. Het onderwerp van deze les is: haal jij ook een prik?
Je leert:
het verschil tussen specifieke en a-specifieke afweer uitleggen.
de werking van het natuurlijk afweersysteem beschrijven.
verband tussen borstvoeding en vaccinatie uitleggen.
het verschil tussen actieve en passieve immunisatie uitleggen.
de begrippen antigeen en antistof uitleggen en hun rol in een probleem rond de afweer uitleggen.
de belangrijkste onderdelen van het specifieke afweersysteem noemen.
uitleggen welke rol T- en B-cellen spelen bij de afweer.
Leerniveau
HAVO 4;
HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Instandhouding;
Afweer;
Specifieke en aspecifieke afweer;
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo leerjaar 4/5. Dit is thema ’Afweer'. Het onderwerp van deze les is: haal jij ook een prik?
Je leert:
het verschil tussen specifieke en a-specifieke afweer uitleggen.
de werking van het natuurlijk afweersysteem beschrijven.
verband tussen borstvoeding en vaccinatie uitleggen.
het verschil tussen actieve en passieve immunisatie uitleggen.
de begrippen antigeen en antistof uitleggen en hun rol in een probleem rond de afweer uitleggen.
de belangrijkste onderdelen van het specifieke afweersysteem noemen.
uitleggen welke rol T- en B-cellen spelen bij de afweer.
Consultatiebureau
Borstvoeding of toch maar de fles?
Slangenbeet, wat moet u doen?
Actieve immunisatie
Hoe komt immuniteit tot stand?
Griep en tetanus
Afronding
Kan ik wat ik moet kunnen?
