In vorige opdracht heb je geleerd hoe de bestuiving bij planten in zijn werk gaat.
In deze opdracht gaan we kijken naar het mogelijke gevolg van deze bestuiving: de bevruchting.
Hoe planten planten zicht voort? De volgende video geeft een voorproefje.
In deze opdracht kijk je naar bevruchting van planten en de vorming van vruchten en zaden.
Succes!
Wat kan ik straks?
Hieronder zie je de leerdoelen staan die horen bij de opdracht Voortplanting zaadplanten.
Je kunt:
het proces van de bevruchting uitleggen.
uitleggen hoe vruchten en zaden gevormd worden.
vertellen wat bedektzadig en naaktzadig is.
uitleggen wat wordt bedoeld met geslachtelijke voortplanting.
uitleggen wat wordt bedoeld met (natuurlijke en kunstmatige) ongeslachtelijke voortplanting.
een voorbeeld geven van geslachtelijke voortplanting en een voorbeeld van ongeslachtelijke voortplanting.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Je leest informatie over bevruchting en kunt daarna vragen beantwoorden over het proces van bevruchting.
Stap 2
Je leest over de vorming van vruchten en zaden in de Kennisbank en kunt vragen beantwoorden over het ontstaan van vruchten en zaden.
Stap 3
Je voert het practicum peulonderzoek uit.
Stap 4
Je leest over geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting en kunt het verschil daarna benoemen en herkennen in een oefening.
Stap 5
Je kijkt een video over uien en ontdekt of ze geslachtelijk of ongeslachtelijk voortplanten.
Stap 6
Je kijkt een video over aardappels en ontdekt of ze geslachtelijk of ongeslachtelijk voortplanten.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
en
Je maakt een kwartet over het Voortplanten bij zaadplanten.
Courgettes worden in Nederland, vanwege ons koude klimaat, in kassen geteeld. Maar hoe wordt de courgette bestoven als er niet voldoende insecten zijn?
Dat leer je in onderstaande video. Ook zie je hoe een courgette groeit.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Practicum Peulonderzoek
Een peulvrucht is een vrucht van een plant uit de vlinderbloemfamilie.
De peul is de vrucht en hierbinnen bevinden zich de zaden. Beiden worden door ons gegeten als groente. Denk maar eens aan snijbonen (hele vrucht) en doperwten (de zaden).
De zaden zijn ontstaan uit het zaadbeginsel en zitten met een navelstreng vast aan de zaadlijst.
Je gaat peulvruchten onderzoeken.
Download het werkblad
Googledoc - Peulvruchten
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het werkblad een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar en voer het practicum uit.
Klaar?
Vergelijk jouw tekeningen met de tekeningen van een klasgenoot.
Vul daarna voor jezelf de beoordelingstabel in. Vraag ook een klasgenoot jouw tekening te beoordelen.
Lever alles daarna in bij je docent.
In een natuurgetrouwe tekening verwerp je veel meer details dan in een schematische tekening. Je zorgt ervoor dat je het object zo realistisch mogelijk weergeeft.
Stap 4 (On)geslachtelijke voortplanting
Geslachtelijk en ongeslachtelijke voortplanting
Bij geslachtelijke voortplanting ontstaan geslachtscellen.
Bij de bevruchting versmelt een zaadcel met een eicel.
Er ontstaat dan een zygote.
In de natuur planten veel planten zich snel voort dankzij ongeslachtelijke voortplanting. De nakomelingen vormen een kloon. Maar ook in de land- en tuinbouw wordt gebruik gemaakt van ongeslachtelijke voortplanting.
Bestudeer nu uit het volgende Kennisbankitem de pagina's
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Op de website van SchoolTV vind je een filmpje over het groeiproces van een ui.Als een ui niet geoogst wordt, maar door mag groeien, wordt het een plantje. Het plantje krijgt allemaal bloemen en daarin kan een bevruchting plaatsvinden om zaadjes te krijgen. Het zaadje groeit daarna weer uit tot een ui.
Bekijk in de video het groeiproces van de ui. Op welke manier planten de uien zich voort? Bespreek het met een klasgenoot.
Maak nu de oefening. De sleepoefening gaat over de video die je net gezien hebt.
Stap 6 De aardappel
Aardappelen groeien onder de grond. Boven de grond zit wel een plantje.
Deze aardappelplant krijgt eerst bloemen en later bessen.
In de bessen zitten zaadjes waaruit nieuwe aardappelplanten groeien.
Bekijk nu het filmpje over het groeien van aardappelen.
Waarin bevinden zich de zaadjes bij een aardappelplant?
Stamper
Vrouwelijk geslachtsorgaan in een bloem, bestaande uit een stempel, stijl en vruchtbeginsel.
Stempel
Bovenste deel van de stamper; hierop komen stuifmeelkorrels terecht bij bestuiving.
Stijl
Stuk van de stamper tussen de stempel en het vruchtbeginsel.
Vruchtbeginsel
Onderste deel van de stamper dat eicellen (vrouwelijke geslachtscellen van de plant) bevat. Uit het vruchtbeginsel kan na bevruchting een vrucht ontstaan.
Zaadbeginsel
Deel van het vruchtbeginsel, waarin zich een eicel bevindt die kan worden bevrucht.
Uit het zaadbeginsel kan na bevruchting zaad ontstaan.
Meeldraad
Mannelijk geslachtsorgaan in een bloem dat stuifmeelkorrels (mannelijke geslachtscellen van de plant) bevat.
Helmknop
De helmknop is onderdeel van de meeldraad en bestaat uit enkele helmhokjes.
Helmdraad
De helmdraad is onderdeel van de meeldraad en draagt een helmknop.
Stuifmeelkorrels
Mannelijke voortplantingscellen van zaadplanten.
Vrucht
Deel van een plant dat ontstaat uit het vruchtbeginsel en een of meerdere zaden bevat. Speelt vaak een belangrijke rol bij de zaadverspreiding.
Ongeslachtelijke voortplanting
Voortplanting waarbij geen bevruchting plaatsvindt: uit (een deel van) één organisme ontstaat een nieuw organisme. De nakomelingen zijn genetisch hetzelfde als het ouderorganisme. Bijvoorbeeld: bollen, knollen, stekken, uitlopers, wortelstokken. Ander vormen: voortplanting door deling (bij bacteriën en eencellige planten en dieren) en maagdelijke voortplanting (vrouwtjes van bepaalde diersoorten kunnen nakomelingen krijgen zonder dat hier mannetjes aan te pas komen, bijvoorbeeld bladluizen).
Kiem
Deel van een plant dat een embryo (kiem) bevat en kan uitgroeien tot een nieuwe plant. Een zaad is ontstaan uit een zaadbeginsel na versmelting van de eicel en een stuifmeelkorrel. Zaad bevat reservevoedsel voor de kieming en de eerste groei van het kiemplantje, voordat de fotosynthese op gang komt.
Geslachtelijke voortplanting
Voortplanting waarbij bevruchting (= versmelting van geslachtscellen) plaatsvindt. Bij planten smelt een eicel samen met een stuifmeelkorrel. Bij dieren (en mensen) smelt een eicel samen met een zaadcel.
Zygote
Een zygote is wat ontstaat als een zaad- en eicel versmelten.
Verscheidenheid
Ook wel biodiversiteit genoemd; soortenrijkdom binnen een ecosysteem.
Klonen
(vorm van) Ongeslachtelijke voortplanting; de nakomelingen zijn genetisch hetzelfde als het ouderorganisme. Klonen kan zowel natuurlijk (bollen, knollen, stekken, uitlopers) als kunstmatig (bij planten: cel in petrischaal groeit uit tot plantenweefsel; bij dieren: kern van lichaamscel wordt ingebracht in eicel zonder kern en in draagmoeder geplaatst).
Voortplantingscellen
Geslachtscellen. Bij planten: stuifmeelkorrels (man) en eicellen (vrouw). Bij dieren en mensen: spermacellen/zaadcellen (man) en eicellen (vrouw).
Voortplanting
Het proces waarbij organismen zorgen voor nakomelingen.
Stekken
Vorm van ongeslachtelijke voortplanting bij planten waarbij een stukje blad of stengel van een plant uitgroeit tot een nieuwe plant. Bijvoorbeeld: wilgentakken.
Naaktzadige planten
Bij naaktzadige planten liggen de zaden open en bloot. Zaden kunnen zo uit de kegels vallen. Voorbeelden zijn de den en de lariks.
Bedektzadige planten
Bij bedektzadige planten zijn de zaden altijd omgeven (bedekt) door een vrucht. De vruchten kunnen groot en klein zijn.
Eindopdracht: Kwartet
Je sluit deze opdracht af door samen met een klasgenoot een kwartetspel over
de verschillende onderdelen van 'Voorplanting bij zaadplanten', die in deze opdracht aan bod zijn gekomen.
Maak van de volgende onderdelen steeds vier kaarten (=1 kwartet).
Maak kwartetten over de volgende onderdelen:
bevruchting
vruchten en zaden
bedektzadig en naaktzadig
geslachtelijke voortplanting
ongeslachtelijke voortplanting
Verwerk begrippen die bij deze onderdelen horen én voorbeelden in je kwartet.
Kijk voor tips in de gereedschapskist hieronder.
Speel het spel samen met een aantal klasgenoten.
Vraag om feedback op het spel.
Jullie spelen natuurlijk ook het spel dat door jullie klasgenoten is gemaakt.
Geef commentaar op het spel van je klasgenoot.
Je kunt daarvoor de beoordelingspunten van je docent gebruiken.
Verwerk het commentaar dat jullie op het spel hebben gekregen.
Kijk ook nog even naar de vragen onder het kopje 'Beoordeling'.
Beoordeling
Jullie laten het kwartetspel beoordelen door de docent.
Bij de beoordeling van het kwartetspel gebruikt de docent de volgende vragen:
Bestaat het spel uit de hierboven genoemde onderdelen van voorplanting zaadplanten?
Er zijn begrippen en voorbeelden verwerkt in het kwartet.
Heeft elk kwartet 4 kaartjes?
Is het spel origineel?
Ziet het spel er verzorgd uit?
Komt de informatie overeen met de werkelijkheid?
Is het duidelijk hoe het spel gespeeld moet worden?
Een kwartetspel is een creatieve manier om informatie te presenteren.
Terugkijken
Intro
In de video in de inleiding zag je een korte video over voortplanting bij zaadplanten. Bekijk de video nogmaals. Welke manier die je ziet in de video is geslachtelijk en welke ongeslachtelijk?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn. Klopt dat? Welk onderdeel van deze opdracht kostte de meeste tijd?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht? Hoe vond je het om een opdracht samen met een klasgenoot te doen? Lukt het om goed samen te werken?
Waren en dingen waar jullie tegenaan liepen? Welke punten van samenwerken verliepen goed?
Hebben jullie bij alle onderdelen die aan bod kwamen goede voorbeelden kunnen vinden?
Het arrangement Voortplanting zaadplanten hv12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo/vwo leerjaar 1. Dit is thema ’Planten'. Het onderwerp van deze les is: zaadplanten.
Je leert het proces van bevruchting van een plant uitleggen, uitleggen wat wordt bedoeld met geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting en uitleggen hoe zaden en vruchten worden gevormd en verspreid.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo/vwo leerjaar 1. Dit is thema ’Planten'. Het onderwerp van deze les is: zaadplanten.
Je leert het proces van bevruchting van een plant uitleggen, uitleggen wat wordt bedoeld met geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting en uitleggen hoe zaden en vruchten worden gevormd en verspreid.
In vorige opdracht heb je geleerd hoe de bestuiving bij planten in zijn werk gaat.
Benodigdheden
Intro
