Weet jij waarom dieren doen wat ze doen?
Hoe het gedrag van dieren past bij het uiterlijk?
Dieren doen altijd iets, zelfs als ze slapen.
Al hun gedrag is er niet zomaar, het heeft een reden.
Kijk en luister maar eens naar dit filmpje over de egel.
Let op de redenen voor zijn gedragingen en uiterlijk.
Bekijk onderstaande video op de site van SchoolTV.
Waarom is het belangrijk om het gedrag van een dier objectief te bestuderen?
Bespreek het antwoord met een klasgenoot.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Flamingo's uit Zuid Europa trekken in het najaar naar Afrika en komen in het voorjaar terug om te broeden. Een paring begint met een inleiding.
Daarna landt de man op de rug van het vrouwtje. Het valt niet mee het evenwicht te bewaren!
Bekijk het volgende filmpje op de website van SchoolTV.
Welke gedragselementen zie je voorbijkomen bij het mannetje?
Dit werkdocument heb je nodig bij deze stap en straks bij de eindopdracht.
Lees het hele werkdocument een keer door.
Bekijk nu het filmpje hieronder. Je ziet een aantal gedragingen van een schaap.
Maak met deze gedragingen die je in de video hebt gezien een ethogram van een schaap.
Vergelijk je ethogram met het ethogram van een klasgenoot.
Bespreek de verschillen. Pas je ethogram aan als dat nodig is.
Jullie werken in de volgende stap samen. Dus zorg dat jullie hetzelfde ethogram hebben.
Oefenprotocol
Jullie gaan het filmpje 'Schapengedrag' opnieuw bekijken.
Nu om te oefenen in het protocolleren.
Beschrijf de gedragingen in een ritme van vier seconden.
Eén van jullie benoemt het gedrag. De ander noteert de afkorting in de tabel.
Op het eind van het filmpje gebeurt er iets onverwachts.
Bedenk snel een afkorting en vul later het ethogram aan.
Gedrag
Alles wat een mens of dier doet, zoals eten, lopen, slapen en zitten.
Prikkel
Vanuit een intern of extern milieu afkomstig signaal.
Motivatie
De inwendige prikkel om tot gedrag te komen.
Gedragselement
Een afzonderlijke handeling van een dier.
Gedragssysteem
Groep gedragselementen die samen ergens voor zorgen.
Gedragsketen
Verzamelnaam voor reeks gedragingen in vaste volgorde.
Ethogram
Nauwkeurige beschrijving van alle gedragingen van een dier.
Protocol
Een door een onderzoeker gemaakte lijst van gedragselementen in de waargenomen volgorde.
Verdedigen
Afweer, beschermen tegen vijanden en gevaar.
Territorium
Een gebied van een dier om voedsel te zoeken en jongen te verzorgen. Dieren verdedigen hun territorium tegen soortgenoten. Verdediging bij vogels door zang (roodborst), dreigen of vechten. Verdediging bij bijvoorbeeld de hond ook door geur.
Balts
Gedrag dat vooraf gaat aan de voortplanting (paring): verleiden of versieren van een partner.
Eindopdracht: Gedrag van een dier
Je gaat samen met een klasgenoot een ethogram en een protocol maken.
Van jullie docent horen jullie welke dieren jullie mogen observeren.
Vraag welk dier jullie mogen doen.
Hoe moet je het aanpakken?
Haal de benodigdheden voor de buitenopdracht op en ga naar jullie dier toe.
Observeer jullie dier volgens de beschrijving in je Google-doc werkdocument Dieren wat doen ze?
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving of download het werkblad
Maak het ethogram en protocol. Werk na het observeren foutjes bij.
Maak ook foto’s van het dier: zowel het hele dier als detailopnamen van bijvoorbeeld zijn hoofd en onderdelen ervan of van zijn poten of staart.
Beoordeling
Je hebt de opdracht goed uitgevoerd als:
in het werkdocument het ethogram en het protocol goed zijn ingevuld.
je mooie foto’s hebt gemaakt van het hele dier en de verschillende lichaamsdelen.
Klaar?
Laat het werkdocument beoordelen door jullie docent.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Kon je in de video de redenen voor zijn gedragingen en zijn uiterlijk herkennen?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Vond je het lastig om een dier objectief te observeren? Hoe verliep jullie samenwerking? Waren jullie het eens over de taakverdeling?
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo/vwo leerjaar 1. Dit is thema ’Dieren'. Het onderwerp van deze les is: diergedrag.
Je leer met een ethogram of een protocol gedrag van dieren beschrijven.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor havo/vwo leerjaar 1. Dit is thema ’Dieren'. Het onderwerp van deze les is: diergedrag.
Je leer met een ethogram of een protocol gedrag van dieren beschrijven.
Weet jij waarom dieren doen wat ze doen?
Na deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Je gaat samen met een klasgenoot een ethogram en een protocol maken.
Intro
