Voeding

Intro

Gezond eten is 'in'. Zo eten mensen bijvoorbeeld graag een ‘broodje gezond’.
Alleen al door de naam denken mensen dat ze iets gezonds eten.
Maar is echt ieder ‘broodje gezond’ wel zo goed voor je gezondheid?

In dit thema staat voeding centraal.
Je zoekt uit hoe je een broodje gezond maakt en ontdek je of een broodje gezond ook echt gezond is.

Voordat je hiermee aan de slag gaat, moet je iets weten over voedingsmiddelen, voedingsstoffen, gezonde voeding en hygiënisch werken.
Dat leren jullie in de opdrachten in dit thema.

Als opwarmertje beginnen we met deze video! Bekijk hem goed. Denk je dat dit broodje gezond is?
Waarom wel of waarom niet? Bespreek het met een klasgenoot.

Wat kan ik al?

Gezonde voeding onder de loep

Opdracht: Wat zit er in jouw broodje?

Teken een broodje dat jij of iemand anders vaak eet in de pauze (bijvoorbeeld van huis mee, uit de kantine of supermarkt).
Schrijf erbij welke dingen (ingrediënten) er op of in het broodje zitten. Denk aan: brood, kaas, saus, sla, vlees, tomaat, enz.
Bespreek met je groepje:
- Welke onderdelen van het broodje denk je dat gezond zijn?
- En welke misschien minder gezond?
- Welke voedingsstoffen denk je dat erin zitten? (bijv. vet, eiwit, suiker, vezels)
Bedenk samen minstens 3 tips over hoe je het broodje misschien gezonder of voedzamer kunt maken.

Wat kan ik straks?

In de tabel vind je de leerdoelen van dit thema.

Aan het einde van dit thema kan ik:	Opdracht
benoemen wat de energiebehoefte is. de betekenis van het begrip 'Body Mass Index' uitleggen. uitleggen wat 'obesitas' en 'anorexia' zijn. de BMI van iemand berekenen.	Energie en gewicht
de maaltijdschijf (schijf van vijf) gebruiken. de productinformatie aflezen van een etiket. van een gerecht aangeven of het wel of niet gezond is.	Gezonde voeding
het verschil tussen voedingsstoffen en voedingsmiddelen beschrijven. vier verschillende groepen voedingsstoffen benoemen. de functies van deze verschillende voedingsstoffen benoemen. de aanwezigheid van zetmeel in een voedingsmiddel vaststellen. aan de hand van voorbeelden uitleggen welke delen en voedingsstoffen van planten belangrijk zijn voor mensen.	Voedingsstoffen
het verschil tussen de cellen van bacteriën en schimmels benoemen. twee voorbeelden geven waaruit blijkt dat bacteriën en schimmels nuttig zijn. benoemen dat bacteriën en schimmels ziekteverwekkend kunnen zijn. benoemen dat bacteriën en schimmels kunnen zorgen voor voedselbederf. verschillende manieren noemen om voedsel te conserveren. uitleggen waarom een goede hygiëne (in de keuken) belangrijk is. beschrijven wat kruisbesmetting is.	Voedselbereiding
twee redenen noemen voor de veranderde eetgewoonten in Nederland. het verschil tussen een vegetariër en een veganist benoemen. een aantal voedingsmiddelen opnoemen die vleesvervangers zijn.	Eetgewoontes

Wat ga ik doen?

In dit thema ga je aan de gang met zes opdrachten en de afsluiting.
In de tabel staat per onderdeel hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Tijd	Eindopdracht
Inleiding	0,5 lesuur
Opdracht: Voedingsstoffen	2 lesuren	Toets Practicum: zetmeel aantonen
Opdracht: Energie en gewicht	2 lesuren	Eetdagboek invullen
Opdracht: Gezonde voeding	2 lesuren	Verslag over gezonde recepten Toets
Opdracht: Voedselbereiding	2 à 3 lesuren	Waarschuwingspictogram ontwerpen
Extra opdracht: Eetgewoontes	2 lesuren	Recept van een wereldgerecht.
Afsluiting	3 lesuren	Broodje gezond bedenken Diagnostische toets
Totaal	ongeveer 14 lesuren

De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.

Opdrachten

Eetgewoontes

Intro

Ieder land heeft zo zijn eigen eetgewoontes.

Niet alleen wat je eet, ook hoe je eet is afhankelijk van je cultuur en de omgeving waar je eet.

Tafelmanieren verschillen per land. In Aziatische landen eten ze vaak met stokjes, in sommige landen is slurpen en boeren netjes en in Amerika organiseren ze zelfs wereldkampioenschappen hotdog eten.

Kijk naar de ‘regels’ in onderstaand filmpje. Wat weet jij van tafelmanieren?
Bespreek het met een klasgenoot.

Wat kan ik straks?

Na deze opdracht kan ik:

twee redenen noemen voor de veranderde eetgewoonten in Nederland.
het verschil tussen een vegetariër en een veganist benoemen.
een aantal voedingsmiddelen opnoemen die vleesvervangers zijn.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Wat is de invloed van de cultuur waarin je leeft op je eten? Dat leer je in deze stap.
Stap 2		Je kunt van verschillende gerechten aangeven uit welk land ze komen.
Stap 3		Je kunt van een aantal wereldgodsdiensten aangeven welke regels ze hebben over eten en voeding.
Stap 4		Je kunt aangeven wat het verschil is tussen een vegetarisch en een veganistisch dieet en vertellen waarom mensen vegetariër of veganist worden.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippenlijst		Hier vind je de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht		Je maakt een recept van een wereldgerecht.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Benodigdheden
Als je het gerecht gaat maken:

ingrediënten voor het wereldgerecht.
keukenspullen.

Tijd
Je hebt ongeveer twee lesuren voor deze opdracht.

Aan de slag

Stap 1: Wereld(w)eten

Of je iets lekker vindt, wordt niet alleen bepaald door de geur, kleur en smaak van voedsel.
Ook wat je gewend bent speelt een belangrijke rol.
Kijk naar de video. Welke invloed heeft je cultuur op je smaak?

Video: Smaken verschillen

Maak de opdracht.

Stap 2: Nederlandse gerechten?

Erwtensoep en stamppot zijn echte Nederlandse gerechten, maar zijn dat niet altijd geweest.
Zelfs de aardappel komt eigenlijk niet uit Nederland. Die is hier pas gekomen na de ontdekking van Amerika in de 16e eeuw. Daar groeide de aardappel namelijk al wel.

Onze eetgewoonten veranderen steeds. De afgelopen eeuw zijn er veel nieuwe gerechten en producten in de Nederlandse keuken in gebruik genomen en komen er nog steeds meer bij.
Die producten zijn vaak uit het buitenland naar Nederland gekomen.

We hebben ze leren kennen tijdens een vakantie in het buitenland.
Of ze zijn bijvoorbeeld door iemand die in het buitenland is geboren in Nederland geïntroduceerd.
Er staan tegenwoordig verschillende gerechten uit andere landen op onze menukaart.
Denk maar aan bijvoorbeeld pizza, roti en kousenband, shoarma, kebab, couscous, tandoori kip, saté, sushi of taco's.

Stap 3: Godsdiensten

Het christendom, het boeddhisme, de islam, het hindoeïsme en de joodse godsdienst zijn wereldgodsdiensten.
Elke godsdienst schrijft wel enkele wetten voor omtrent het eten.

Hieronder lees je over de invloed op het eten van de genoemde godsdiensten.
Lees de informatie door en maak dan de oefening.

Christendom
In het christendom mag eigenlijk alles gegeten worden.
Vroeger hield men wel op vrijdag visdag. Op die dag werd er geen vlees gegeten.

Op feestdagen worden er wel speciale dingen gegeten.
Katholieken kennen ook een vastenperiode. Dit is tussen carnaval en Pasen in.
Carnaval is het feest van de vastenavond gevolgd door Aswoensdag.
Dit is dan het begin van de vasten die 40 dagen duurt.

Islam
De Koran is het boek van de islam. In de Koran staan onder andere ook voedingsvoorschriften.
Volgens de islamitische wetten zijn voedingsmiddelen onder te verdelen in halal en haram.

Halal betekent letterlijk: toegestaan, wettelijk of rein.
Halal is bijvoorbeeld vlees van dieren dat geslacht is volgens de islamitische wetten.
Haram betekent: niet toegestaan, niet wettelijk of onrein.
Haram zijn bijvoorbeeld producten op basis van bloed, varkensvlees en het vlees van dieren die aan een natuurlijke dood zijn gestorven (niet geslacht) of die niet in naam van Allah werden geslacht.

Ramadan is de vastenmaand waarbij moslims niets eten en drinken tussen zonsopgang en zonsondergang.
De ramadan wordt afgesloten met het Suikerfeest.

Kijk goed naar onderstaande video op de site van SchoolTV.
Welke regels rondom voeding tijdens de ramadan, komen in de video aan bod?

Video: Ramadan

Jodendom
Joden houden zich ook aan de voorschriften in verband met voedsel.
Ze eten koosjer. Dat wil zeggen, ze eten alleen dingen die volgens de bijbel en de tradities toegestaan zijn.
Zo is het verboden bloed te eten of te drinken. Melk- en vleesproducten worden nooit samen opgediend.
De dieren die niet gegeten mogen worden staan in de bijbel.
Daar horen bijvoorbeeld varkens, konijnen, paling en zeevruchten bij.
De dieren die wel gegeten mogen worden moeten door een speciaal daarvoor opgeleide slachter geslacht worden. In de joodse keuken zijn speciale pannen voor zuivel- en voor vleesproducten.
Producten die bereid zijn volgens de joodse spijswetten en daarop gecontroleerd door rabbijnen krijgen het 'Koosjer-certificaat'.

Hindoeïsme
Hindoestanen geloven in reïncarnatie waarbij je na de dood weer op aarde terugkeert in een ander lichaam. Dit kan een mensenlichaam zijn, maar ook een dier of zelfs een plant.
Andersom kan een dier een gereïncarneerd mens zijn.
Hindoestanen zien alle levende wezens als een deel van God; doden van een levend wezen betekent dus het beschadigen van deze God.
In de praktijk komt het erop neer dat vooral veel oudere hindoes vegetariër zijn.
Zij eten dus geen vlees of vis. Niet-vegetarische hindoes eten geen rund- of kalfsvlees, want juist de koe wordt als een heilig dier beschouwd.

Stap 4: Vegetarisch en veganistisch

Steeds meer mensen hebbenm besloten om minder of geen dierlijke producten te eten.
Ze willen niet dat dieren lijden voor het plezier van mensen. Ook weten we nu dat het houden van vee voor vlees en melk milieuproblemen kan opleveren. Sommige mensen willen daarom geen producten uit de veeteelt meer eten

Maar wat is dat eigenlijk, vegetarisch of veganistisch eten?

Vegetariërs eten geen vlees, gevogelte en vis.
Vegetariërs eten of drinken wel eieren, melk en melkproducten, zoals kaas.
Sommige mensen die zich vegetarisch noemen, eten wel vis.
Ongeveer vier procent van de Nederlandse bevolking eet elke dag vegetarisch.
Daarnaast is er een groeiende groep parttime vegetariërs of 'flexitariërs', die een of meer dagen per week geen vlees eten.

Er is ook een groep mensen die veganistisch eten. Veganisten eten helemaal geen producten van dierlijke oorsprong, dus ook geen melk, melkproducten (bijvoorbeeld boter of kaas) en ze eten geen eieren. Veganisten dragen meestal ook geen kledingstukken van bijvoorbeeld leer, zijde of wol. Want die materialen komen bij dieren vandaan.

Met vlees krijg je belangrijke voedingsstoffen binnen. Missen vegetariërs en veganisten die voedingsstoffen dan?...Nee!
Vegetariërs en veganisten kunnen heel gezond eten als ze vleesvervangers eten, zoals noten, tofu, tempé en peulvruchten.

In veel Westerse landen neemt het aantal vegetariërs en veganisten in een hoog tempo toe.

Bekijk het volgende filmpje over vleesvervangers.
Discussieer na het bekijken van de video met een klasgenoot over de volgende stelling: “Vleesvervangers hoeven niet naar vlees te smaken.”

Maak nu de volgende opdracht.

Afronding

Begrippenlijst

Halal
Voedingsmiddelen die volgens de islamitische wetten zijn toegestaan.

Haram
Voedingsmiddelen die volgens de islamitische wetten niet zijn toegestaan.

Koosjer
Voedingsmiddelen die volgens de joodse wetten, bijbel en tradities zijn toegestaan.

Veganistisch
Zonder producten van dierlijke oorsprong. Vlees, melk(producten) en eieren zijn niet veganistisch. Maar ook producten van leer, zijde en wol zijn niet veganistisch.

Vegetarisch
Zonder vlees, vis en gevogelte.

Eindopdracht: Recept

Als eindproduct van deze opdracht maak je een recept van een wereldgerecht.

Kies bijvoorbeeld voor een Indiaas, Mexicaans, Indonesisch, Zuid-Afrikaans, Thais, Turks of Pools gerecht.

Zorg dat in het recept duidelijk staat waar het recept vandaan komt, welke ingrediënten je nodig hebt om het recept te maken en hoe je het gerecht moet bereiden.

Overleg met je docent of jullie de gerechten ook echt mogen maken.

Ga je echt gerecht maken?
Maak dan een boodschappenlijstje van de ingrediënten.
Ga boodschappen doen.
Zorg voor de keukenspullen die nodig zijn om het gerecht te bereiden.
Bereid het gerecht en serveer het aan enkele klasgenoten.
Maak een mooie foto van het gerecht dat je hebt gemaakt en voeg die toe aan het recept.

Ga je het gerecht niet maken?
Zoek dan een mooie foto op internet. Voeg die foto toe aan het recept.

Beoordeling
In je recept staat duidelijk vermeld:

waar het gerecht vandaan komt.
welke ingrediënten je nodig hebt om het gerecht te maken.
hoe je het gerecht moet bereiden.
hoe het gerecht gegeten moet worden.
is het recept echt gemaakt? Zo ja, bevat het een foto?

Klaar?
Lever je recept in bij je docent.

Terugkijken

Intro

Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Kende je al veel tafelmanieren? Praten jullie thuis wel eens over tafelmanieren?

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Misschien ben je vegetarisch of veganistisch. Heb je je klasgenoten iets kunnen leren over deze manier van eten?

Hoe ging het?

Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn. Klopt dat?

Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.

Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Is het gelukt om een duidelijk recept te maken?
Kon je, als je het recept mocht maken, goed je eigen stappen volgen?