Stevigheid en bewegen

Inleiding

Stevigheid en bewegen

Heb je er wel eens over nagedacht hoe bijzonder je lichaam is? Zonder na te denken loop je naar de keuken om iets te pakken, of stuur je een berichtje op je telefoon. Het lijkt heel normaal, maar eigenlijk werken er dan superveel onderdelen in je lichaam samen: je botten geven je stevigheid, je gewrichten zorgen dat je kunt bewegen, en je spieren zorgen voor elke beweging, groot of klein.

Maar wat gebeurt er als je te lang met je hoofd naar beneden op je telefoon kijkt? Misschien krijg je last van je nek of schouders. Of denk aan wat er gebeurt als je te lang in een verkeerde houding zit, of tijdens het sporten een rare beweging maakt. Hoe komt het dat je lichaam dan pijn doet, en wat kun je eraan doen om dat te voorkomen?

In dit thema duiken we in de wereld van stevigheid en bewegen. Je ontdekt hoe je skelet in elkaar zit, waarom je wervelkolom zo belangrijk is en hoe je spieren en gewrichten samenwerken. Je leert ook waarom een goede houding en slim bewegen een groot verschil maken. Aan het eind van het thema ga je samen met een klasgenoot een infographic over hoe je fit blijft ondanks veel zitten.

Klaar om meer te leren over hoe jouw lichaam werkt?

Wat kan ik al?

Thema: Stevigheid en Bewegen

Je lichaam is zowel stevig als flexibel. Hoe komt het dat je kunt bewegen zonder in te zakken? In dit thema ontdek je hoe je lichaam stevigheid krijgt en wat ervoor zorgt dat je soepel kunt bewegen. Voordat je daarmee aan de slag gaat, ga je eerst onderzoeken wat stevigheid eigenlijk betekent.

Één ongekookt spaghettistokje breek je moeiteloos doormidden. Wat gebeurt er als je meerdere stokjes met elkaar verbindt? Ze vormen samen een stevige constructie die veel beter bestand is tegen druk.

Opdracht: Bouw de sterkste brug

Met alleen spaghetti en plakband bouw je een brug die een afstand van 30 cm moet overspannen. Hoe zorg je ervoor dat je brug stevig genoeg is om gewicht te dragen? We gaan het testen.

Denk goed na over stevigheid... want dat is precies waar dit thema over gaat.

Jullie gaan in groepjes een zo stevig mogelijke constructie van ongekookte spaghetti-stokjes maken.
Welk groepje maakt de stevigste constructie?

Benodigdheden per groep:

30 ongekookte spaghetti-stokjes
Een lijmpistool of een rolletje plakband
Twee tafels met 30cm afstand ertussen (of twee stoelen of schoenendozen als alternatief)
Iets dat kan dienen als gewicht (bijvoorbeeld je schoolboeken)
Een meetlint
Een timer

Wat ga je doen?

Vorm een groepje van vier klasgenoten
Bouw met elkaar binnen 15 minuten een brug tussen de tafels
Maak de brug minimaal 5 centimeter breed
Na 15 minuten testen jullie met je docent om en om hoe sterk de bruggen zijn. Welke brug kan het meeste gewicht dragen?

Ga met elkaar in gesprek over de volgende vragen:

Welke brug was het sterkst en waarom?
Welke vorm gaf de meeste stevigheid?
Waar in het menselijk lichaam is stevigheid belangrijk?

TIP: Bekijk dit filmpje voor inspiratie.

Wat kan ik straks?

In de tabel vind je de leerdoelen van dit thema.

Aan het einde van dit thema kan ik:	Opdracht
twee manieren beschrijven waarop botten met elkaar verbonden zijn. twee onderdelen van een gewricht benoemen en de functie ervan omschrijven. het verschil tussen een kogel-, rol- en scharniergewricht uitleggen. omschrijven wat het belang en de werking van spieren is.	bewegen
benoemen waar botten uit bestaan. aangeven waarvoor kalkstof en lijmstof belangrijk zijn. omschrijven hoe de samenstelling van botten in de loop van je leven verandert.	botten
benoemen waarom een goede lichaamshouding belangrijk is. uitleggen hoe ik het beste iets kan optillen. een ander aanwijzingen geven over zijn/haar zit- of tilhouding.	lichaamshouding
uitleggen wat de functies van het skelet zijn. de beenderen van het skelet benoemen. vijf verschillende botgroepen benoemen. verschillen tussen zoolgangers, teengangers en topgangers benoemen.	skelet
de verschillende onderdelen van de wervelkolom benoemen. aangeven waardoor de wervelkolom kan bewegen. omschrijven wat een hernia is.	wervelkolom

Wat ga ik doen?

In dit thema ga je aan de gang met vijf opdrachten en de afsluiting.
In de tabel staat per onderdeel hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Aantal lessen	Eindproduct
Inleiding	0,5
Opdracht: Skelet	2	Bouwplaat skelet en D-toets
Opdracht: Botten	2	Onderzoeksverslag en D-toets
Opdracht: Wervelkolom	1	Memoryspel en D- toets
Opdracht: Bewegen	2	Kruiswoordpuzzel en D-toets
Opdracht: Lichaamshouding	3	Poster en D-toets
Afsluiting	3	Infographic maken en D-toets
Totaal	13,5

De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.

Opdrachten

Skelet

Intro

Duik in de interactieve schoolplaat van SchoolTV.
Deze schoolplaat laat je alles zien over het skelet, ook wel geraamte genoemd.

Start de videotour: 'Reis door je skelet' Klik hier.
Tijdens deze tour ontdek je de wonderlijke wereld van je skelet. Hoe werkt het? En wat maakt het zo belangrijk? Kijk samen met een klasgenoot en bespreek daarna welke functies ons skelet allemaal heeft.

Zelf op ontdekking?
Vraag je docent of je nog even zelf mag rondneuzen op de interactieve schoolplaat. Wie weet ontdek je iets nieuws.

Wat ga je leren?

Hoe heten de botten in ons skelet?
Wat zijn de verschillen tussen de botten van mensen en dieren?

Ga op onderzoek uit en geef antwoord op deze vragen. Veel plezier en succes!

Wat kan ik straks?

De leerdoelen van de opdracht skelet.

Na deze opdracht kan ik:

uitleggen wat de functies van het skelet zijn.
de botten van het skelet benoemen.
vijf verschillende botgroepen benoemen.
verschillen tussen zoolgangers, teengangers en topgangers benoemen.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je kunt uitleggen wat de functies van het skelet zijn en maakt hier een oefening over.
Stap 2		Je kunt de verschillende botten uit het skelet koppelen aan de juiste namen.
Stap 3		Je kunt de namen van de verschillende botten uit het skelet van je eigen lichaam benoemen.
Stap 4		Je leert hoe verschillende viervoeters lopen en kunt dit toepassen in een oefening.
Stap 5		Je kunt de verschillende botgroepen bij verschillende zoogdieren benoemen.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippenlijst		Hier vind je de kennisbank skelet en de begrippenlijst die hoort bij deze opdracht.
D-toets		Maak een diagnostische toets over de opdracht skelet.
Eindopdracht		Je zet samen met een klasgenoot een skelet in elkaar. Daarbij benoem je de verschillende botten.
Terugkijken		Terugkijken op de opdracht.

Benodigdheden voor de eindopdracht

fototoestel (stap 3)
bouwplaat Skelet
karton en printer (of je krijgt de bouwplaat uitgedeeld)
kleurpotloden (rood, groen, grijs, geel, paars en blauw)
schaar
tang om gaatjes te maken plus acht splitpennen
touw/katoendraad en naald

Tijd
Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig.

Aan de slag

Stap 1: Het skelet

Bekijk uit de kennisbank biologie het onderdeel over het skelet.
Het skelet wordt ook wel geraamte genoemd.

Skelet of geraamte

Beantwoord nu de vraag over de functies van het skelet.

Stap 2: Verschillende botten

Bekijk uit welke botten het skelet is opgebouwd.

Van schedel tot ledematen

Maak de onderstaande oefening "Skelet".

Stap 3: Je eigen botten

Tijdens deze opdracht ontdek jij of je de namen van alle botten kent en of je de botten bij jezelf kunt voelen.

Download het werkblad Het Skelet .
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...)
of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Ga in dezelfde houding staan als de afbeelding.
Vraag een klasgenoot om een foto van je te maken.
Plak deze foto in het werkdocument achter het skelet.
Benoem alle genummerde botten.
Kijk of je elk bot bij jezelf kunt voelen.

Oefen met een klasgenoot: de één wijst een lichaamsdeel aan, de ander zegt welk bot of welke botten daar zit(ten).

Stap 4: Mens en dier

Mensen lopen meestal op hun hele voetzool. Sommige dieren doen dat ook. Maar lang niet allemaal.

Er zijn ook dieren die op hun tenen lopen en zelfs dieren die op het topje van hun tenen lopen.

Ontdek hoe dit precies zit door het volgende filmpje te bekijken.

Mens en paard
Een mens is een zoolganger. Het paard is een hoefganger. Een paard loopt letterlijk op de top van zijn tenen.
Het onderste deel van een paardenbeen bevat dan ook minder botten dan het onderste deel van een mensenbeen.

Je ziet de achterbenen van een paard en de benen van een mens.
Vergelijk de bouw van de ledematen.

Je ziet de voorbenen van een paard en een arm van een mens.
Vergelijk de bouw van de ledematen.

Maak de volgende oefening over het mens en paard.

Stap 5: Zeven botgroepen

Botgroepen zijn verschillende botten die samenwerken. Je skelet bestaat uit zeven verschillende botgroepen:

schedel
borstkas
schoudergordel
bekkengordel
wervelkolom
armen (of bij dieren voorpoten)
benen (of bij dieren achterpoten)

Armen en benen worden ook wel ledematen genoemd.
In het volgende filmpje hoor en zie je meer over het skelet en de verschillende botgroepen.

Afronding

Begrippenlijst

Geraamte

Beenweefsel
Been is weefsel dat keihard en stevig en tevens hetgeen waar botten uit bestaan.

Kraakbeen
Kraakbeen is weefsel dat stevig is en toch ook buigzaam.

Schedel
De schedel staat bovenop de wervelkolom en heeft een beschermende functie.

Romp
De romp bestaat uit de wervelkolom, de ribben, de schoudergordel en de bekkengordel. De romp heeft een beschermende functie.

Wervelkolom
De wervelkolom is veerkrachtig en heeft een beschermende en vormgevende functie.

Beenmerg
Beenmerg weefsel in de beenderen van gewervelde dieren, o.a. in ruggenwervel en borstbeen. Speelt een rol bij het vormen van botweefsel en bloed.

Tussenwervelschijf
Een kraakbeenkussentje, gevuld met vocht, gelegen tussen elke wervel en de volgende.

Bekkengordel
De bekkengordel wordt gevormd door de heupbeenderen en het heiligbeen.

Ledematen
Dit zijn je armen en benen.

Kalkstof
Kalkstof is een stevige stof die je in je botten vindt en voorkomt dat je botten te soepel zijn.

Lijmstof
Lijmstof is een soepele stof die je in je botten vindt en voorkomt dat je botten te broos zijn.

Eindopdracht

In deze eindopdracht maak je samen met een klasgenoot een skelet als trekpop.

Download de Bouwplaat Skelet.
Download ook de Uitleg maak een trekpop.
Maak de trekpop op de aangegeven manier.
Schrijf de namen van vijf van de botgroepen op het skelet.
Geef elke botgroep een andere kleur.
Schrijf de nummers van de volgende beenderen op het skelet:

dijbeen
opperarmbeen
middenvoetsbeentjes
halswervels
borstbeen
heupbeen

Klaar en tevreden?
Laat je trekpop controleren door je docent.

D-toets

Test je kennis. Maak de diagnostische toets.

Terugkijken

Intro

Welke intro zou jij bij deze opdracht verzinnen?
Waardoor zou jij gelijk nieuwsgierig worden?

Leerdoelen

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Beheers jij ze allemaal?

Hoe ging het?

Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?

Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.

D-toets
Hoe ging de D-toets? Welke vragen had je goed? En welke fout? Kijk nog eens naar de kennisbanken die horen bij de vragen die je fout had.