Wist jij dat bacteriën en schimmels zeer nuttig kunnen zijn?
Bijvoorbeeld bij het bereiden van voedsel?
Maar ze zijn niet alleen nuttig. Ze kunnen ook lastig zijn.
Bacteriën en schimmels kunnen voedselvergiftiging veroorzaken.
Ook kunnen ze voedingsmiddelen laten bederven.
Bacteriën en schimmels kunnen dus zowel nuttig als lastig zijn.
Hoe dat precies zit ga je in deze opdracht leren.
Je leert ook hoe je voedsel goed kunt bewaren en hoe je hygiënisch werkt in de keuken.
In de video hieronder zie je hoe bacteriën en schimmels al het groente fruit op deze schaal in 74 dagen bederven.
Een aantal soorten zijn sterk en worden minder aangetast. Welke zijn dat? Bespreek het met een klasgenoot.
Genoeg te doen.
Aan de slag!
Wat kan ik straks?
Na deze opdracht kun je:
het verschil tussen de cellen van bacteriën en schimmels benoemen.
twee voorbeelden beschrijven waaruit blijkt dat bacteriën en schimmels nuttig kunnen zijn.
benoemen dat bacteriën en schimmels ziekteverwekkend kunnen zijn.
benoemen dat bacteriën en schimmels kunnen zorgen voor voedselbederf.
uitleggen waarom een goede hygiëne (in de keuken) belangrijk is.
beschrijven wat kruisbesmetting betekent.
Wat ga ik doen?
Activiteiten
Aan de slag
Stap
Activiteit
Stap 1
Na het bestuderen van de Kennisbank kun je de celopbouw van schimmels en bacteriën benoemen.
Stap 2
Je kunt van schimmels en bacteriën aangeven waarom ze soms nuttig en soms lastig zijn.
Stap 3
Je kunt na het uitvoeren van het practicum bacteriën een onderzoeksverslag schrijven.
Stap 4
Je kunt van verschillende voedingsmiddelen aangeven hoe ze het beste geconserveerd kunnen worden.
Stap 5
Je kunt, na het lezen van de Kennisbank, aangeven waarom hygiëne zo belangrijk is.
Afronding
Onderdeel
Activiteit
Begrippenlijst
Hier vind je de kennisbank en de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht
Waarschuwingspictogram maken.
Terugkijken
Terugkijken op de opdracht.
Benodigdheden
Het practicum Bacteriën+ benodigdheden (zie practicum).
Tijd
Voor deze opdracht heb je twee à drie lesuren nodig.
Let op het practicum bestaat uit twee delen.
De twee delen moeten een week na elkaar worden gedaan.
Aan de slag
Stap 1: Schimmels en bacteriën
Levende organismen worden onderverdeeld in vier rijken:
het dierenrijk
het plantenrijk
het rijk van de schimmels
het rijk van de bacteriën.
Bestudeer uit de kennisbank de volgende drie items.
Overal om ons heen zitten bacteriën.
Bacteriën kun je met het blote oog niet zien.
Bacteriën kunnen zich heel snel vermenigvuldigen.
Ze groeien in een groep bij elkaar. Zo’n groep heet een kolonie.
Een kolonie kun je wel met het blote oog zien.
In dit practicum ga je samen met een klasgenoot bacteriën kweken en bekijken.
Download het practicum Bacteriën.
Maak een kopie van het werkblad in je eigen omgeving (Bestand - Een kopie maken...) of download het werkblad (Bestand - Downloaden als).
Lees het practicum een keer helemaal door.
Zoek de benodigdheden bij elkaar en voer het practicum uit.
Maak het onderzoeksverslag.
Beoordeel eerst samen met een klasgenoot het onderzoeksverslag.
Laat het verslag vervolgens beoordelen door de docent.
Schrijf je een verslag van een onderzoek voor biologie of NaSk, dan wordt dit een natuurwetenschappelijk verslag genoemd. Het is hierbij vooral belangrijk dat het doel van je onderzoek en de manier waarop je het uitvoert zo duidelijk mogelijk wordt weergegeven. Het schrijven van zo’n verslag gebeurt in verschillende stappen.
Schimmels
Organismen waarvan de cellen een celkern hebben en een celwand, en geen bladgroenkorrels.
Er bestaan zowel eencellige (gist) als meercellige schimmels (zoals paddenstoelen).
Bacteriën
Eencellige organismen zonder kern. Bacteriën hebben vaak nuttige eigenschappen voor mensen (10% van het lichaamsgewicht bestaat uit bacteriën): ze ruimen dode organismen op, maken voedingsmiddelen en helpen bij de spijsvertering. Ze kunnen ook schadelijke eigenschappen hebben, zoals ziekten veroorzaken en voedselbederf.
Eencellige organisme
Organisme bestaande uit één cel.
Bladgroen
Groene kleurstof in bladgroenkorrels (in planten), hebben functie bij fotosynthese.
Sporen
Voortplantingscellen van schimmels en sporenplanten.
Sporendrager
De organen van de schimmel waarin de sporen gevormd worden.
Melkzuurbacterie
Bacterie die gebruikt wordt om producten zoals yoghurt, karnemelk en zuurkool te maken.
Conserveren
Voedsel zo bewaren dat het relatief lang eetbaar blijft.
Pasteuriseren
Bij pasteuriseren worden de meeste sporen van de schimmel bestreden (bij 70 graden Celcius).
Steriliseren
Bij steriliseren worden alle sporen van de schimmel bestreden (bij 120 graden Celcius).
Vacuüm verpakken
Als je iets vacuüm verpakt, pak je het in zonder zuurstof. De meeste schimmels gaan dan dood, omdat voor hen zuurstof noodzakelijk is.
Voedselvergiftiging
Je spreekt van een voedselvergiftiging als je ziek bent door een schimmel en/of bacterie die zich in je eten bevond.
Hygiëne
Alles wat je doet om ervoor te zorgen dat organismen (planten, dieren en mensen) gezond blijven door ziekteverwekkers uit de buurt te houden of uit te schakelen.
Kruisbesmetting
Bij kruisbesmetting komen er bacteriën van het ene product op het andere product. Bijvoorbeeld door met je vork eerst in rauw vlees te prikken en daarna in groente.
Eindopdracht: Waarschuwing
Als eindopdracht van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een waarschuwingspictogram.
Een pictogram is een symbool. Hierdoor zie je in één blik wat er bedoeld wordt.
Zonder woorden begrijpt iedereen wat het betekent.
Je gaat een waarschuwingspictogram maken bij de hygiëneregels in de keuken.
Denk bijvoorbeeld aan:
Het handen wassen voordat je gaat koken.
Het voorkomen van kruisbesmetting.
Jullie mogen helemaal zelf kiezen welk materiaal en welke verwerkingsmethode jullie gebruiken voor het pictogram.
Jullie mogen knippen, plakken, kleuren of digitaal werken. De keuze is aan jullie.
Voor inspiratie kunnen jullie eventueel nog neuzen in de reisgids.
Beoordeling
De docent beoordeelt het pictogram aan de hand van de volgende vragen:
Is duidelijk wat met het pictogram wordt bedoeld?
Heeft het pictogram te maken met een hygiëneregel in de keuken?
Ziet het pictogram er verzorgd uit?
Zijn er geen of weinig woorden in het pictogram te zien?
Klaar en tevreden?
Laat het resultaat beoordelen door je docent.
Welkom bij de gereedschapskist. Hier vind je uitleg over alle werkvormen waarmee je je eindproducten maakt. Bij iedere werkvorm staat beschreven hoe je deze uitvoert, kun je inspiratiefilmpjes bekijken en vind je de beoordelingscriteria waaraan jouw product moet voldoen. Ook zie je welke digitale middelen je kunt gebruiken en aan welke vaardigheden je werkt tijdens het maken van je eindproduct. Veel succes!
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Leek de afbeelding van de bacteriën op het petrischaaltje dat je tijdens het practicum hebt gemaakt?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 3 uur met de opdracht bezig zou zijn.
Klopt dat?
Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.
Hoe verliep de samenwerking bij het practicum? Hebben jullie samen de taken goed kunnen verdelen?
Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Is het jullie gelukt om een pictogram te ontwikkelen die in één oogopslag laat zien welke hygiënemaatregel er bedoeld wordt? Op welke plek zou jullie pictogram het beste kunnen worden gebruikt? In een keuken, ziekenhuis, restaurant of misschien wel ergens anders?
Het arrangement Voedselbereiding vmbo-b12 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 1 en 2. Dit is thema 'Voeding'. Het onderwerp van deze les is: voedselbereiding. In deze les staan bacteriën en schimmels centraal. Het verschil wordt besproken, wat de functies zijn en wat de gevaren kunnen zijn wanneer iemand ermee in aanraking komt. Daarom wordt in deze les ook goede hygiëne in de keuken besproken (rauw eten of voedselbederf) en kruisbesmetting.
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor basisberoepsgerichte leerweg, leerjaar 1 en 2. Dit is thema 'Voeding'. Het onderwerp van deze les is: voedselbereiding. In deze les staan bacteriën en schimmels centraal. Het verschil wordt besproken, wat de functies zijn en wat de gevaren kunnen zijn wanneer iemand ermee in aanraking komt. Daarom wordt in deze les ook goede hygiëne in de keuken besproken (rauw eten of voedselbederf) en kruisbesmetting.
Wist jij dat bacteriën en schimmels zeer nuttig kunnen zijn?
Na deze opdracht kun je:
Benodigdheden
Als eindopdracht van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een waarschuwingspictogram.
