Voeding

Intro

Gezond eten is 'in'.
Zo eten mensen bijvoorbeeld graag een ‘broodje gezond’.
Alleen al door de naam denken mensen dat ze iets gezonds eten.
Maar is echt ieder ‘broodje gezond’ wel zo goed voor je gezondheid?

Dit thema gaat over voeding.
Je zoekt uit hoe je een broodje gezond maakt én je ontdekt of een broodje gezond ook echt gezond is.

Voordat je dat doet, leer je eerst wat je moet weten:

Wat zijn voedingsmiddelen en voedingsstoffen?
Wat is gezonde voeding?
En hoe werk je hygiënisch met eten?

Je leert dit allemaal stap voor stap in de opdrachten van dit thema.

Als opwarmertje beginnen we met deze video! Bekijk hem goed. Denk je dat dit broodje gezond is?
Waarom wel of waarom niet? Bespreek het met een klasgenoot.

Succes!

Wat kan ik al?

Gezonde voeding onder de loep

Opdracht: Wat zit er in jouw broodje?

Teken een broodje dat jij of iemand anders vaak eet in de pauze (bijvoorbeeld van huis mee, uit de kantine of supermarkt).
Schrijf erbij welke dingen (ingrediënten) er op of in het broodje zitten. Denk aan: brood, kaas, saus, sla, vlees, tomaat, enz.
Bespreek met je groepje:
- Welke onderdelen van het broodje denk je dat gezond zijn?
- En welke misschien minder gezond?
- Welke voedingsstoffen denk je dat erin zitten? (bijv. vet, eiwit, suiker, vezels)
Bedenk samen minstens 3 tips over hoe je het broodje misschien gezonder of voedzamer kunt maken.

Wat kan ik straks?

In de tabel vind je de leerdoelen van dit thema.

Aan het einde van dit thema kan ik..	Opdracht
het verschil tussen voedingsstoffen en voedingsmiddelen beschrijven. vier verschillende groepen voedingsstoffen benoemen. de functies van deze verschillende voedingsstoffen benoemen. de aanwezigheid van zetmeel in een voedingsmiddel vaststellen. aan de hand van voorbeelden uitleggen welke delen en voedingsstoffen van planten belangrijk zijn voor mensen.	Voedingsstoffen
benoemen wat de energiebehoefte is. de betekenis van het begrip 'Body Mass Index' uitleggen. de begrippen obesitas en anorexia benoemen. mijn eigen BMI berekenen.	Energie en gewicht
de maaltijdschijf (schijf van vijf) gebruiken. de productinformatie aflezen van een etiket. van een gerecht aangeven of het wel of niet gezond is.	Gezonde voeding
het verschil tussen de cellen van bacteriën en schimmels benoemen. twee voorbeelden beschrijven waaruit blijkt dat bacteriën en schimmels nuttig kunnen zijn. benoemen dat bacteriën en schimmels ziekteverwekkend kunnen zijn. benoemen dat bacteriën en schimmels kunnen zorgen voor voedselbederf. uitleggen waarom een goede hygiëne (in de keuken) belangrijk is. beschrijven wat kruisbesmetting betekent.	Voedselbereiding
twee redenen noemen voor de veranderde eetgewoonten in Nederland. het verschil tussen een vegetarisch en een veganistisch dieet beschrijven. twee voedingsmiddelen opnoemen die vleesvervangers zijn.	Eetgewoontes

Wat ga ik doen?

In dit thema ga je aan de gang met zes opdrachten en de afsluiting.
In de tabel staat per onderdeel hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit	Tijd	Eindopdracht
Inleiding	0,5 lesuur
Opdracht: Voedingsstoffen	2 lesuren	D-toets Practicum met onderzoeksverslag
Opdracht: Energie en gewicht	2 lesuren	Eetdagboek
Opdracht: Gezonde voeding	1 à 2 lesuren	Verslag gezonde recepten D-toets
Opdracht: Voedselbereiding	2 à 3 lesuren	Waarschuwingspictogram
Extra opdracht: Eetgewoontes	2 lesuren	Recept van een wereldgerecht
Afsluiting	3 lesuren	Broodje gezond Diagnostische toets
Totaal	ongeveer 14 lesuren

De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.

Opdrachten

Eetgewoontes

Intro

Ieder land of iedere cultuur heeft zo zijn eigen eetgewoontes.

Niet alleen wat je eet, ook hoe je eet, krijg je mee vanuit je cultuur.
Ook het land waar je eet, heeft invloed op wat je eet.

Tafelmanieren verschillen per land. In Aziatische landen wordt bijvoorbeeld vaak met stokjes gegeten.
In sommige landen is slurpen en boeren netjes.
In Amerika organiseren ze zelfs wereldkampioenschappen hotdogs eten.

Kijk naar de ‘regels’ in onderstaand filmpje.
Wat weet jij van tafelmanieren? Bespreek het met een klasgenoot.

Wat kan ik straks?

Na deze opdracht kan ik:

twee redenen noemen voor de veranderde eetgewoonten in Nederland.
het verschil tussen een vegetarisch en een veganistisch dieet beschrijven.
twee voedingsmiddelen opnoemen die vleesvervangers zijn.

Wat ga ik doen?

Activiteiten

Aan de slag
Stap		Activiteit
Stap 1		Je leert over de invloed van de cultuur waarin je leeft op je eten? Dat leer je in deze stap.
Stap 2		Je kunt van verschillende gerechten aangeven uit welk land ze komen.
Stap 3		Je kunt van een aantal wereldgodsdiensten aangeven welke regels ze hebben over eten en voeding.
Stap 4		Je kunt aangeven wat het verschil is tussen een vegetarisch en een veganistisch dieet en vertellen waarom mensen vegetariër of veganist worden.
Afronding
Onderdeel		Activiteit
Begrippenlijst		Hier vind je de begrippen die horen bij deze opdracht.
Eindopdracht		Je maakt een recept van een wereldgerecht.
Terugkijken		Je kijkt terug op de opdracht.

Benodigdheden
Als je het gerecht gaat maken:

ingrediënten voor het wereldgerecht.
keukenspullen.

Tijd
Je hebt ongeveer twee lesuren voor deze opdracht.

Aan de slag

Stap 1: Wereld(w)eten

Of je iets lekker vindt, wordt niet alleen bepaald door de smaak.
Ook kleur en geur zijn belangrijk.
Ook wat je gewend bent speelt een belangrijke rol.
Kijk naar de video. Welke invloed heeft je cultuur op je smaak?

Video: Smaken verschillen

Stap 2: Nederlandse gerechten?

Erwtensoep en stamppot zijn typisch Nederlandse gerechten. Dat is niet altijd zo geweest!
Zelfs de aardappel komt oorspronkelijk niet uit Nederland.
Hij is hier pas na de ontdekking van Amerika gekomen!

Onze eetgewoonten veranderen steeds. De afgelopen eeuw zijn er veel nieuwe gerechten en producten in de Nederlandse keuken in gebruik genomen en komen er nog steeds meer bij.
Die producten zijn vaak uit het buitenland naar Nederland gekomen.

We hebben ze leren kennen tijdens een vakantie in het buitenland.
Of ze zijn bijvoorbeeld door iemand die in het buitenland is geboren in Nederland geïntroduceerd.
Er staan tegenwoordig verschillende gerechten uit andere landen op onze menukaart.
Denk maar aan bijvoorbeeld pizza, roti en kousenband, shoarma, kebab, couscous, tandoori kip, saté, sushi of taco's.

Maak nu onderstaande oefening over wereldgerechten.

Stap 3: Godsdiensten

Het christendom, het boeddhisme, de islam, het hindoeïsme en het jodendom zijn wereldgodsdiensten.

Elke godsdienst heeft wel een paar wetten en regels over eten.
Daarover gaat deze stap.

Christendom
Binnen het christendom mag eigenlijk alles gegeten worden.
Op feestdagen worden er wel speciale dingen gegeten.
Ook kennen katholieken een vastenperiode. Deze periode duurt 40 dagen, tussen carnaval en Pasen.

Islam
De Koran is het boek van de islam.
In de Koran staan onder andere ook voedingsvoorschriften.

Volgens de islamitische wetten zijn voedingsmiddelen onder te verdelen in halal en haram.

Halal betekent letterlijk: toegestaan, wettelijk of rein.
Haram betekent: niet toegestaan, niet wettelijk of onrein.

Haram-producten zijn bijvoorbeeld producten op basis van bloed, varkensvlees en het vlees van dieren die aan een natuurlijke dood zijn gestorven (niet geslacht) of die niet in naam van Allah werden geslacht.
Ramadan is de vastenmaand waarbij moslims niets eten en niets drinken tussen zonsopgang en zonsondergang. Vlak na zonsondergang wordt er wel gegeten. Die maaltijd wordt Iftar genoemd. De ramadan wordt afgesloten met het Suikerfeest.

Kijk goed naar onderstaande video op de site van Schooltv.
Welke regels rondom voeding tijdens de ramadan, komen in de video aan bod?

Video: Ramadan

Jodendom
Joodse mensen houden zich ook aan bepaalde regels voor eten en drinken.
Ze eten koosjer.
Dat betekent: ze eten alleen dingen die volgens de bijbel en de tradities toegestaan zijn.

Zo is het verboden bloed te eten of te drinken.
Melk- en vleesproducten worden nooit samen gegeten.
In de bijbel staat welke dieren niet gegeten mogen worden.
Daar horen bijvoorbeeld varkens, konijnen, paling, en zeevruchten bij.
De dieren die wel gegeten mogen worden, moeten door een speciaal daarvoor opgeleide slachter geslacht worden.

Hindoeïsme
Hindoestaanse mensen geloven in reïncarnatie.
Reïncarnatie betekent dat je na de dood weer op aarde terugkeert in een ander lichaam.
Dit kan een mensenlichaam zijn, maar ook een dier of zelfs een plant.

Hindoestanen zien alle levende wezens als een deel van God; daarom zijn veel oudere hindoes vegetariër.
Zij eten dus geen vlees of vis.
Hindoes die wel vlees en/of vis eten, eten geen rund- of kalfsvlees. Volgens het hindoeïsme is de koe namelijk een heilig dier.

Stap 4: Vegetarisch eten

Mensen kunnen verschillende redenen hebben om vegetarisch te eten.
Maar wat is eigenlijk vegetarisch eten?

Vegetariërs eten geen vlees, gevogelte en vis.
Zo'n vijf procent van de Nederlandse bevolking eet vegetarisch.
Vegetariërs eten of drinken soms wel dierlijke producten, zoals eieren en kaas.

Daarnaast is er een groeiende groep flexitariërs, die een of meer dagen per week geen vlees eten.

Veganisten eten helemaal geen producten van dierlijke oorsprong, dus ook geen melk, melkproducten of eieren.
Met vlees krijg je belangrijke voedingsstoffen binnen. Missen vegetariërs en veganisten die dan?... Nee!

Vegetariërs en zelfs veganisten kunnen voldoende van die voedingsstoffen binnenkrijgen als ze vleesvervangers eten, zoals noten, tofu, tempé en peulvruchten.

Bekijk het volgende filmpje over vleesvervangers.
Discussieer na het bekijken van de video met een klasgenoot over de volgende stelling:
“Vleesvervangers moeten naar vlees smaken.”.

Afronding

Begrippenlijst

Halal
Voedingsmiddelen die volgens de islamitische wetten zijn toegestaan.

Haram
Voedingsmiddelen die volgens de islamitische wetten niet zijn toegestaan.

Koosjer
Voedingsmiddelen die volgens de joodse wetten, bijbel en tradities zijn toegestaan.

Ramadan
Vastenmaand volgens de Islam. In deze maand vasten moslims overdag. Tussen zonsopkomst en zonsondergang wordt niet gegeten en gedronken.

Reïncarnatie
Reïncarnatie betekent dat je na je dood terugkomt op aarde in een ander lichaam. Dit kan een mensenlichaam zijn, maar ook een dier of een plant.

Suikerfeest
Viering van het einde van de ramadan. Tijdens het Suikerfeest worden veel zoete lekkernijen gegeten. Ook geven mensen cadeaus en voedsel aan mensen die het minder goed hebben.

Vasten
Gedeeltelijk of helemaal niet eten en drinken in een bepaalde periode.

Veganistisch
Plantaardig. Veganisten eten geen producten van dierlijke oorsprong. Dus geen vlees, melk(producten), eieren.

Vegetarisch
Het niet eten van vlees, vis en gevogelte.

Eindopdracht: Recept

Als eindopdracht van deze opdracht maak je een recept van een wereldgerecht.

Kies bijvoorbeeld voor een Indiaas, Mexicaans, Indonesisch, Zuid-Afrikaans, Thais, Turks of Pools gerecht.

Zorg dat in het recept duidelijk staat waar het recept vandaan komt.
Ook schrijf je op welke ingrediënten je nodig hebt en hoe je het gerecht moet klaarmaken.

Overleg met je docent of jullie de gerechten ook echt mogen maken.

Maak een boodschappenlijstje van de ingrediënten.
Ga boodschappen doen.
Zorg voor de keukenspullen die nodig zijn om het gerecht te bereiden.
Bereid het gerecht en serveer het aan enkele klasgenoten.
Maak een mooie foto van het gerecht dat je hebt gemaakt en voeg die toe aan het recept.

Beoordeling
In je recept staat duidelijk vermeld:

waar het gerecht vandaan komt.
welke ingrediënten je nodig hebt om het gerecht te maken.
hoe je het gerecht moet bereiden.
hoe het gerecht gegeten moet worden.
is het recept echt gemaakt? Zo ja, bevat het een foto?

Klaar?
Lever je recept in bij je docent.

Terugkijken

Intro

Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Kende je al veel tafelmanieren? Praten jullie thuis wel eens over tafelmanieren?

Kan ik wat ik moet kunnen?

Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn. Klopt dat?

Inhoud
Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al?
Schrijf op wat nieuw voor je was.

Eindopdracht
Wat vond je van de eindopdracht?
Is het gelukt om een duidelijk recept te maken?
Kon je, als je het recept mocht maken, goed je eigen stappen volgen? En ... smaakte het?