Thema 3 Stevigheid en bewegen - vmbo-b12

Thema 3 Stevigheid en bewegen - vmbo-b12

Stevigheid en bewegen

Inleiding

Stevigheid en bewegen

Heb je er wel eens over nagedacht hoe bijzonder je lichaam is? Zonder na te denken loop je naar de keuken om iets te pakken, of stuur je een berichtje op je telefoon. Voor beweging moeten er superveel onderdelen in je lichaam samenwerken. Je botten geven je stevigheid, je gewrichten zorgen dat je kunt bewegen, en je spieren zorgen voor elke beweging, groot of klein.

Maar wat gebeurt er als je te lang met je hoofd naar beneden op je telefoon kijkt? Misschien krijg je last van je nek of schouders. Wat gebeurt er als je te lang in een verkeerde houding zit? Of tijdens het sporten een rare beweging maakt? Hoe komt het dat je lichaam dan pijn doet? Wat kun je eraan doen om dat te voorkomen?

In dit thema duiken we in de wereld van stevigheid en bewegen. Je ontdekt hoe je skelet in elkaar zit. Je leert over je wervelkolom en over het samenwerken van je spieren en gewrichten. Je leert ook waarom een goede houding en slim bewegen een groot verschil maken. Aan het eind van het thema ga je samen met een klasgenoot een infographic over hoe je fit blijft ondanks veel zitten.

Klaar om meer te leren over hoe jouw lichaam werkt?

Wat kan ik al?

Thema: Stevigheid en Bewegen

Je lichaam is stevig en flexibel tegelijkertijd. Hoe komt het dat je kunt bewegen zonder in te zakken?

In dit thema ontdek je hoe je lichaam stevigheid krijgt en wat ervoor zorgt dat je soepel kunt bewegen. Voordat je daarmee aan de slag gaat, ga je eerst onderzoeken wat stevigheid eigenlijk betekent.

Één ongekookt spaghettistokje breek je moeiteloos doormidden. Wat gebeurt er als je meerdere stokjes met elkaar verbindt? Ze vormen samen een stevige constructie die veel beter bestand is tegen druk.  

Opdracht: Bouw de sterkste brug

Met alleen spaghetti en plakband bouw je een brug die een afstand van 30 cm moet overspannen. Hoe zorg je ervoor dat je brug stevig genoeg is om gewicht te dragen? We gaan het testen.
Denk goed na over stevigheid... want dat is precies waar dit thema over gaat.
Jullie gaan in groepjes een zo stevig mogelijke constructie van ongekookte spaghetti-stokjes maken.
Welk groepje maakt de stevigste constructie?

Benodigdheden per groep:

  • 30 ongekookte spaghetti-stokjes
  • Een lijmpistool of een rolletje plakband
  • Twee tafels met 30cm afstand ertussen (of twee stoelen of schoenendozen als alternatief)
  • Iets dat kan dienen als gewicht (bijvoorbeeld je schoolboeken)
  • Een meetlint
  • Een timer

Wat ga je doen?

  • Vorm een groepje van vier klasgenoten
  • Bouw met elkaar binnen 15 minuten een brug tussen de tafels
  • Maak de brug minimaal 5 centimeter breed
  • Na 15 minuten testen jullie met je docent om en om hoe sterk de bruggen zijn. Welke brug kan het meeste gewicht dragen?

Ga met elkaar in gesprek over de volgende vragen:

  1. Welke brug was het sterkst en waarom?
  2. Welke vorm gaf de meeste stevigheid?
  3. Waar in het menselijk lichaam is stevigheid belangrijk?

 

TIP: Bekijk dit filmpje voor inspiratie.

Wat kan ik straks?

In de tabel vind je de leerdoelen van dit thema.

Aan het einde van dit thema kan ik: Opdracht:
  • de functie van het skelet omschrijven en de namen van de verschillende beenderen in het skelet benoemen.
  • drie van de zeven botgroepen in een skelet benoemen.
  • van de vier type viervoeters één kenmerk benoemen.
 Skelet
  • de samenstelling van bot benoemen.
  • aangeven waarom kalkstof en lijmstof belangrijk zijn in botten.
  • aangeven hoe de samenstelling van botten tijdens je leven verandert.
 Botten
  • de bouw, functie en verschillende onderdelen van de wervelkolom benoemen.
 Wervelkolom
  • verschillende soorten gewrichten onderscheiden en hun onderdelen benoemen.
  • aangeven wat het belang en de werking van spieren is.
 Bewegen
  • het belang van een goede lichaamshouding benoemen.
  • uitleggen hoe blessures door een foutieve lichaamshouding voorkomen kunnen worden.
 Lichaamshouding

Wat ga ik doen?

In dit thema ga je aan de gang met vijf opdrachten en de afsluiting.
In de tabel staat per onderdeel hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.

Activiteit Aantal lessen Eindopdracht
Inleiding 0,5  
Opdracht: Skelet 2 Bouwplaat van een skelet en D-toets
Opdracht: Botten 2 Onderzoeksverslag en D-toets
Opdracht: Wervelkolom 1 Memoryspel en D-toets
Opdracht: Bewegen 2 Kruiswoordpuzzel en D-toets
Opdracht: Lichaamshouding 3 Poster en D-toets
Afsluiting 3 Infographic en D-toets
Totaal 13,5  


De tijd is een indicatie en afhankelijk van de keuze van het eindproduct.

 

Opdrachten

Hieronder vind je de vijf opdrachten die horen bij dit thema.
Maak je keuze.

Opdracht 1

Skelet
Opdracht 2

Botten
Opdracht 3

Wervelkolom
Opdracht 4

Bewegen
Opdracht 5

Lichaamshouding

Afsluiting

Kennisbanken

De Kennisbanken met de theorie voor dit thema vind je hieronder:

Skelet

Beenverbindingen

Spieren

Lichaamshouding

Eindopdracht

Eindopdracht: Zit Slim! Hoe blijf je fit in een zittende wereld?

Aanleiding

Jongeren zitten tegenwoordig veel meer dan vroeger. Dit komt doordat ze veel tijd besteden aan schoolwerk, gamen en social media op telefoons en laptops. Te veel zitten kan leiden tot slechte houding, stijve spieren en zelfs langdurige klachten aan rug, nek of schouders.

Maar hoe zorg je ervoor dat je fit blijft en klachten voorkomt? In deze opdracht gaan jullie onderzoeken hoe het lichaam werkt bij zitten en bewegen, en maken jullie een Beweegwijzer met praktische tips voor gezonde gewoonten.

Opdracht:

Jullie maken in tweetallen een infographic over hoe je fit blijft ondanks veel zitten. Hierin beantwoorden jullie de volgende vragen:

✅ Wat gebeurt er met je botten, spieren en gewrichten als je lang zit?
✅ Welke klachten kunnen ontstaan door een slechte houding of te weinig beweging?
✅ Wat zijn drie eenvoudige oefeningen die helpen om klachten te voorkomen?
✅ Hoe kun je je dagelijks beweegpatroon verbeteren zonder dat het veel moeite kost?

De infographic moet kort en krachtig zijn, visueel aantrekkelijk en direct bruikbaar voor andere leerlingen.

Benodigdheden:

  • Computer met internet en een ontwerpprogramma (Canva, PowerPoint, Google Drawings)
  • Betrouwbare bronnen (zoals Thuisarts.nl, Voedingscentrum, schoolboek)

Criteria:

  • Inhoud – Zijn de vier kernvragen beantwoord en is gebruik gemaakt van betrouwbare bronnen?
  • Vormgeving – Is de infographic overzichtelijk, visueel aantrekkelijk en goed leesbaar?
  • Praktische toepasbaarheid – Zijn de tips en oefeningen bruikbaar voor klasgenoten?
  • Samenwerking – Heeft iedereen een actieve bijdrage geleverd?

De opdracht is voldoende uitgevoerd bij vier keer een ja. Is één of zijn meerdere vragen met nee beantwoord? Pas de onderdelen aan tot de vragen met een ja beantwoord kunnen worden.

Stappenplan

Stap 1: Verken het probleem

  • Bedenk: Hoeveel uur per dag zit jij?
  • Onderzoek: Welke problemen kunnen ontstaan door lang zitten?

  • Verzamel informatie: Gebruik minstens twee betrouwbare bronnen over houding, spieren en gewrichten.

Stap 2: Schrijf de kern van je infographic

Jullie maken een kort overzicht met:

  1. Wat gebeurt er met je lichaam als je veel zit?
  2. Welke klachten kunnen ontstaan en waarom?
  3. Drie praktische oefeningen om fit te blijven.
  4. Drie slimme tips om meer te bewegen zonder dat het veel moeite kost.

Stap 3: Maak de infographic

  • Gebruik een ontwerptool zoals Canva of Google Drawings.
  • Houd het overzichtelijk: Gebruik korte teksten en iconen.
  • Zorg voor een duidelijke titel (bijv. “Zit Slim! Blijf Fit op School”).
  • Gebruik pijlen en kleuren om verbanden duidelijk te maken.

Stap 4: Feedbackronde

  • Wissel met een ander tweetal en beoordeel elkaars werk.
  • Controleer op duidelijkheid en toepasbaarheid.
  • Pas de infographic aan op basis van feedback.

Stap 5: Inleveren

  • Doe een laatste check:
    • Is je infographic compleet?
    • Zitten alle elementen erin verwerkt?
    • En is alle feedback verwerkt?
  • Lever je infographic dan in.

 

D-toets

Je sluit het thema Stevigheid en bewegen af met het maken van een diagnostische toets.

Terugkijken

Intro

  • Wat sprak je aan in de inleiding?

Kan ik wat ik moet kunnen?

  • Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door. Kun je wat je moet kunnen?

Hoe ging het?

  • Tijd:
    Komt de tijd die je aan de opdrachten hebt besteed overeen met de tijd die voor de opdrachten stond?
  • Inhoud:
    Welke opdrachten uit het thema vond je het leukst?
    Wat heb je geleerd dit thema?
  • Eindopdracht:
    Hoe verliep het maken van de infographic?
    Wat ging er goed en wat kan er de volgende keer beter?

Verderkijker

De Verderkijker biedt bij het thema passende externe linkjes naar uitleg, oefenmateriaal of filmpjes

SchoolTV
Op de website van SchoolTV zijn veel verschillende video's te zien over het thema Stevigheid en bewegen. We hebben een aantal interessante video's voor je op een rijtje gezet.

  • Aan de hand van modellen, animaties en röntgenopnamen wordt zichtbaar hoe ons geraamte is opgebouwd en wat de functie ervan is.
    Video: De mens

  • Een interactieve schoolplaat door je skelet.
    Schoolplaat: Je lichaam

Youtube
Op youtube staan talloze filmpjes die passen binnen dit thema. We zetten er een aantal op een rijtje:

  • Biologielessen.nl heeft een interessante video gemaakt over het skelet.
  • Een video over onder andere de functie van het skelet.
  • Een video over de schedel en de wervelkolom.

  • Het arrangement Thema 3 Stevigheid en bewegen - vmbo-b12 is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    VO-content
    Laatst gewijzigd
    2025-08-17 15:15:58
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Het thema 'Blessures' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.

    Fair Use
    In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use

    Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollectie voor biologie voor vmbo-b12. Dit thema heet Stevigheid en bewegen en bevat 5 onderwerpen. Bij het Geraamte leer je uit welke beenderen je skelet bestaat en wat de functies van het skelet zijn. In het onderwerp Beenderen leer je waar botten uit bestaan en waarom kalkstof en lijmstof belangrijk zijn. Bij Rechtop staan leer je hoe je wervelkolom werkt. Het vierde onderwerp is Bewegen, hierbij leer je hoe botten met elkaar verbonden zijn en hoe ze kunnen bewegen. Bij het onderwerp Lichaamshouding leer je wat een goede lichaamshouding is en waarom het belangrijk is daarop te letten.
    Leerniveau
    VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2;
    Leerinhoud en doelen
    Biologie; Instandhouding en ontwikkeling;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    13 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, beenderen, biologie, blessures, geraamte, gewrichten, leerlijn, spieren, vmbo-b12, wervelkolom

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Stevigheid en bewegen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van