Overheid en bestuur
De overheid speelt een belangrijke rol in de economie en de economie speelt een belangrijke rol bij de keuzes die de overheid maakt. Wie is de overheid eigenlijk en op welke manieren bemoeit de overheid zich met de economie? Welke producten worden door de overheid voortgebracht en waarom worden juist die producten door de overheid voortgebracht en andere niet? Wat wil de overheid bereiken met alle regelgeving en lukt dat ook? Een beter milieu begin met jezelf, maar welke rol speelt de overheid bij de bescherming van het milieu?
Eindopdracht
De eindopdracht van dit thema heeft als titel 'Files!'. Je bestudeert uit de verkiezingsprogramma's van drie politieke partijen het gedeelte waarin ze iets zeggen over het fileprobleem. Je schrijft een kort artikel waarin je aangeeft welke partij volgens jou de beste oplossing heeft voor het fileprobleem.
Naast de eindopdracht vind je bij de afsluiting ook een overzicht van alle Kennisbankitems van dit thema plus een begrippenlijst, een diagnostische toets, examenvragen en enkele vragen die je helpen bij het terugkijken op het thema.
Genoeg te doen. Aan de slag!
Wat kan ik straks?
Aan het eind van het thema kun je:
van verschillende situaties aangeven met welke overheid je te maken hebt.
(met behulp van voorbeelden) omschrijven wat wordt bedoeld met economische politiek.
omschrijven wat het verschil is tussen een markteconomie en een planeconomie.
uitleggen waarom er in Nederland sprake is van een gemengdeeconomie.
(met behulp van voorbeelden) uitleggen wat het verschil is tussen bedrijven in de particulieresector en de collectieve sector.
(met behulp van voorbeelden) duidelijk maken wat het verschil is tussen collectieve en individuele producten.
uitleggen waarom de overheid op het gebruik van sommige producten subsidie geeft en waarom de overheid andere producten belast met accijns.
omschrijven wat bedoeld wordt met privatiseren.
uitleggen dat de economische politiek van de overheid ...
moet zorgen voor voldoende werkgelegenheid.
gericht is op het beperken van de inflatie.
moet zorgen voor een rechtvaardige inkomensverdeling.
moet bijdragen aan goede import- en exportmogelijkheden voor bedrijven.
twee voorbeelden van milieubeleid van de overheid noemen.
toelichten wat bedoeld wordt met maatschappelijke kosten.
twee voorbeelden noemen van milieuvriendelijk gedrag dat wordt gestimuleerd door de overheid.
Wat ga ik doen?
Het thema Overheid en bestuur bestaat uit de volgende onderdelen:
Voor je aan de slag gaat met de afsluiting maak je vier opdrachten.
In de tabel staat per activiteit hoeveel lessen je ongeveer nodig hebt.
Activiteit
Aantal lessen
Inleiding
0,5
Wat kan ik straks?
Wat ga ik doen?
Opdracht: Overheid en economie
2
Opdracht: Collectief of particulier?
2
Opdracht: Doelstellingen
2
Opdracht: Overheid en milieu
2
Afsluiting
Samenvattend
0,5
Eindopdracht
2
D-toets
0,5
Examenvragen
1
Terugkijken
0,5
Totaal:
13
*Extra opdracht
Opdrachten
Hieronder vind je de opdrachten die horen bij dit thema.
Maak je keuze.
overheid
er zijn vier overheden: de gemeente, de provincie, het rijk en de Europese Unie.
ambtenaar
werknemer in dienst van de overheid.
economische politiek
beleid van de overheid dat invloed heeft op het economische leven.
planeconomie
de overheid heeft een zeer grote invloed op het economische leven.
markteconomie
de invloed van de overheid op het economische leven is klein.
subsidie
tegemoetkoming in de kosten die worden gemaakt bij het maken van een product. Doel is het gebruik van het product te stimuleren.
accijns
extra belasting op producten om het gebruik van die producten af te remmen.
privatiseren
een overheidsbedrijf wordt een particulier bedrijf. Het omgekeerde heet nationaliseren.
gemengde economie
de overheid heeft invloed op het economisch leven, maar bepaalt lang niet alles.
particuliere sector
niet-overheidsbedrijven.
collectieve sector
overheidsbedrijven.
Wordt ook wel publieke sector genoemd.
collectieve overheidsproducten
overheidsproducten waarvan iedereen gebruikmaakt en die worden betaald uit de belastingopbrengst.
individuele overheidsproducten
producten die door de overheid aan één of meerdere personen worden geleverd en waar meestal voor betaald moet worden.
milieubeleid
overheidsmaatregelen die er op gericht zijn milieuvervuiling tegen te gaan.
maatschappelijke kosten
kosten voor bijvoorbeeld het opruimen van milieuvervuiling die betaald moeten worden door de overheid.
milieuvriendelijk gedrag
gedrag dat het milieu zo min mogelijk belast.
Eindopdracht
Files!
De eerste file in Nederland was er al in 1925. Sindsdien is het aantal en de lengte van files eigenlijk alleen maar toegenomen. De irritatie over files ook.
Bekijk de volgende video over het fileprobleem in Nederland.
Er wordt veel nagedacht over oplossingen. In deze opdracht kijk je hoe de overheid meedenkt.
Eindproduct
In de eindopdracht van het thema 'Overheid en bestuur' kijk je naar wat de partijen willen doen aan het fileprobleem.
Je werkt samen met een klasgenoot. Jullie schrijven een kort artikel waarin jullie vertellen op welke partij jullie zouden stemmen als het gaat om het oplossen van het fileprobleem.
Verkiezingsprogramma's
In de verkiezingsprogramma's van de drie politieke partijen kun je lezen hoe deze partijen denken over het fileprobleem.
Uit het verkiezingsprogramma van de PvdA:
Met name in en rond de grote steden moet het autogebruik worden teruggebracht ten gunste van het openbaar vervoer. Het gebruik van de fiets moet worden gestimuleerd.
Belastingvoordelen die autogebruik bevorderen moeten worden afgeschaft. Het bestaande wegennet kan beter worden benut door toeritdosering en rekeningrijden.
Het delen en huren van auto's moet aantrekkelijker worden gemaakt.
Uit het verkiezingsprogramma van de CDA:
Werkgevers moeten stimuleren dat werknemers waar mogelijk thuis werken (telewerken). Op alle mogelijk manieren moet het openbaar vervoer verbeterd worden. Door de introductie van rekeningrijden, toeritdosering, betaal- en doelrijbanen kan het bestaande wegennet beter worden benut.
Bestaande wegen kunnen worden verbreed en er mogen nieuwe wegen worden aangelegd.
Uit het verkiezingsprogramma van de VVD:
Een bedrag van 2 miljard euro moet worden uitgetrokken voor verbetering van de infrastructuur.
Het wegennet in met name de randstad is volstrekt onvoldoende.
Het autogebruik moet worden afgeremd. Dit kan door het verbeteren van het openbaar vervoer en het stimuleren van telewerken.
Flexibelere werktijden kunnen er voor zorgen dat het wegennet beter benut wordt.
Maatregelen als rekeningrijden mogen alleen ingevoerd worden als er een goed alternatief van openbaar vervoer is.
Beantwoord eerst samen de volgende vragen.
Zoek uit wat wordt bedoeld met:
Rekeningrijden
Toeritdosering
Betaal- en doelrijbanen
Geef van de onderstaande uitspraken aan uit welk verkiezingsprogramma ze komen (het is mogelijk dat een uitspraak in meerdere programma's voorkomt).
Belastingvoordelen die autogebruik bevorderen moeten worden afgeschaft.
Er moet meer geld beschikbaar komen voor beter openbaar vervoer.
De fiets moet een beter alternatief voor de auto worden.
Het wegennet mag/moet worden uitgebreid.
Rekeningrijden moet zeker worden ingevoerd.
Telewerken moet gestimuleerd worden.
Het huren van een auto moet aantrekkelijker worden.
Op welke punten kunnen de PvdA en de VVD goed samenwerken?
En op welke punten verschillen ze van mening?
En op welke punten kunnen het CDA en de VVD goed samenwerken?
En het CDA en de PvdA?
Welke partij is volgens jou het meest 'milieuvriendelijk'?
Op welke partij zou jij stemmen als je alleen let op dit deel uit het programma?
Eindproduct
Samen met een klasgenoot schrijf je een kort artikel waarin je aangeeft op welke partij jullie zouden stemmen als het gaat om het oplossen van het fileprobleem.
In het artikel komt in ieder geval:
een titel: schrijf bovenaan de titel.
een inleiding: leg uit waar het artikel over gaat.
een middenstuk: leg uit wat jullie hebben gedaan om tot een conclusie te kunnen komen.
Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen de partijen.
een afsluiting: sluit af met de conclusie: 'Op welke partij stemmen jullie en waarom?'
Klaar?
Laat het artikel beoordelen door de docent.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Meer oefenen?
Wil je meer oefenen met examenvragen? Log dan in op ExamenKracht.
Terugkijken
Intro
Lees de intro van deze opdracht nog eens door.
Vind je het een goede intro om de opdracht mee te beginnen?
Waarom wel of waarom niet?
Kan ik wat ik moet kunnen?
Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door.
Kun je wat je moet kunnen?
Hoe ging het?
Tijd
Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 13 uur met dit thema bezig zou zijn.
Klopt dat ongeveer?
Inhoud
Het thema bestaat uit vier gewone opdrachten.
Welke opdracht vond je het gemakkelijkste?
En welke vond je best moeilijk? Schrijf op waarom je deze opdracht moeilijk vond.
Samenvattend
Bekijk de begrippenlijst nog eens. Staan alle begrippen uit de leerdoelen in de lijst?
Eindopdracht
Heb je de eindopdracht over 'Files in Nederland' gemaakt?
Past de opdracht goed bij het thema?
Ben je tevreden met het artikel dat je hebt geschreven?
D-toets
Wat was je score voor de D-toets? Ben je tevreden met die score?
Heb je geleerd van de fouten die je hebt gemaakt?
Examenvragen
Heb je de examenvragen gemaakt? Ging het goed?
Wil je meer oefenen en met recentere examens?
Ga dan naar ExamenKracht.
Het arrangement Thema: Overheid en bestuur - vmbo-kgt34 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Het thema 'Overheid en bestuur' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO.
Fair Use
In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use
Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor economie voor vmbo-kgt34. In dit thema gaat het over de overheid en het bestuur. Het begint met een inleiding, vervolgens komen de leerdoelen, en daarna wat je gaat doen in dit thema. Dan kom je bij de opdrachten die horen bij dit thema, dit zijn: Overheid & economie, Collectief of particulier?, Doelstellingen en Overheid & Milieu. Begrippen die hier belangrijk zijn: overheid, ambtenaar, economische politiek, planeconomie en subsidie. De eindopdracht van dit thema is een artikel schrijven waarin jullie vertellen op welke partijen jullie zouden stemmen als het om het oplossen van het fileprobleem. Na de eindopdracht komt een D-toets, hier worden negen meerkeuzevragen gesteld over het thema: Overheid en bestuur. Vervolgens worden er nog verschillende examenvragen weergegeven die horen bij dit thema. Dit thema eindigt met het terugkijken op dit thema, dus hoe ging het? en kan ik wat ik moet kunnen?
Dit thema valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor economie voor vmbo-kgt34. In dit thema gaat het over de overheid en het bestuur. Het begint met een inleiding, vervolgens komen de leerdoelen, en daarna wat je gaat doen in dit thema. Dan kom je bij de opdrachten die horen bij dit thema, dit zijn: Overheid & economie, Collectief of particulier?, Doelstellingen en Overheid & Milieu. Begrippen die hier belangrijk zijn: overheid, ambtenaar, economische politiek, planeconomie en subsidie. De eindopdracht van dit thema is een artikel schrijven waarin jullie vertellen op welke partijen jullie zouden stemmen als het om het oplossen van het fileprobleem. Na de eindopdracht komt een D-toets, hier worden negen meerkeuzevragen gesteld over het thema: Overheid en bestuur. Vervolgens worden er nog verschillende examenvragen weergegeven die horen bij dit thema. Dit thema eindigt met het terugkijken op dit thema, dus hoe ging het? en kan ik wat ik moet kunnen?
Overheid en bestuur
Aan het eind van het thema kun je:
Het thema Overheid en bestuur bestaat uit de volgende onderdelen:
Hieronder vind je de opdrachten die horen bij dit thema.
Hier vind je de Kennisbankitems die horen bij dit thema.
Files!
Uit het verkiezingsprogramma van de PvdA:
Uit het verkiezingsprogramma van de CDA:
Uit het verkiezingsprogramma van de VVD:
Examenvragen
Intro
